Σημαντικό κρίκο στην αλυσίδα της παιδικής προστασίας στην χώρα μας αποτελεί το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Ε.Κ.Κ.Α) που υπάγεται στο Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής & Οικογένειας. Σημαντικό εργαλείο στην υπηρεσιακή φαρέτρα του είναι το Εθνικό Σύστημα Καταγραφής και Παρακολούθησης Αναφορών Περιστατικών Κακοποίησης Ανηλίκων (ν. 4837/2021, άρθ. 9). Η Μελίνα Δουκάκου, Msc, PhD Κλινική Ψυχολόγος, Αν. Προϊστ. Δ/νσης Παιδικής Προστασίας του Ε.Κ.Κ.Α εξηγεί πως “πρόκειται για έναν συντονιστικό μηχανισμό με στόχο την καταγραφή και την βήμα-βήμα παρακολούθηση της πορείας κάθε περιστατικού κακοποίησης ανηλίκου από την πρώτη αναφορά μέχρι την τελική παρέμβαση. Το πληροφοριακό σύστημα αναμένεται να είναι σε πλήρη εφαρμογή σύντομα, ενώ σήμερα λειτουργεί πιλοτικά με την τροφοδότηση στοιχείων από επαγγελματίες δομών παιδικής προστασίας και κάθε άλλον φορέα που παρέχει υπηρεσίες σε ανηλίκους. Οι φορείς υποχρεούνται, δια του Υπεύθυνου Προστασίας Ανηλίκων (ΥΠΑ) να γνωστοποιούν χωρίς χρονοτριβή στις αρμόδιες αρχές κάθε αναφορά περιστατικού κακοποίησης, ενώ παράλληλα οι αναφορές αυτές υποβάλλονται, ήδη από το 2023, στο Εθνικό Σύστημα Καταγραφής και Παρακολούθησης που λειτουργεί στο ΕΚΚΑ. Επίσης, το 2023 πραγματοποιήθηκαν, από το Ε.Κ.Κ.Α, 41 εκπαιδευτικά σεμινάρια σε 895 ΥΠΑ και το 2024 πραγματοποιήθηκαν 53 εκπαιδευτικά σεμινάρια σε 1099 ΥΠΑ, κατόπιν διερεύνησης αναγκών.
Τι συμβαίνει όμως μέχρι την άφιξη αυτού του εργαλείου που στόχο έχει την δημιουργία ενός ενιαίου συστήματος καταγραφής και παρακολούθησης της παιδικής κακοποίησης; Είναι ορατές οι πτυχές του φαινομένου και οι μεταβλητές αυτού του σύνθετου προβλήματος ώστε να δοθούν άμεσες και αποτελεσματικές λύσεις; Παρά την ύπαρξη δεδομένων από πολλούς φορείς παιδικής προστασίας, δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, η πληροφορία είναι κατακερματισμένη και οι βάσεις δεδομένων δεν διαλειτουργούν. Η πολυγλωσσία στην καταγραφή των στοιχείων της παιδικής κακοποίησης συνδέεται με το ποιός καταγράφει, πώς και για ποιο σκοπό. Χρειαζόμαστε ενιαία, ομοιογενή και συγκρίσιμα δεδομένα για τον αριθμό των παιδιών, τη μορφή της κακοποίησης και κυρίως για την εξέλιξη των περιστατικών κακοποίησης, ποια είναι τα κενά και οι αδυναμίες, δηλ. τεκμηρίωση για το σχεδιασμό στρατηγικών πρόληψης και στοχευμένων παρεμβάσεων αλλά και αξιολόγηση των παρεμβάσεων αυτών, ώστε να αποτιμηθεί αν είναι αποτελεσματικές ή χρειάζονται αλλαγές. Αυτή η ενιαία συγκεντρωτική βάση δεδομένων επιδιώκεται από το Εθνικό Σύστημα Καταγραφής & Παρακολούθησης Αναφορών Περιστατικών Κακοποίησης Ανηλίκων.
Σταχυολογώντας τις προτεραιότητες που θα συμβάλλουν στην οικοδόμηση ενός ολοκληρωμένου και συμπαγούς δικτύου παιδικής προστασίας, χρειάζεται στελέχωση των υπηρεσιών με εξειδικευμένο και εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό, ενιαία πρωτόκολλα, πρόληψη με την πλαισίωση της βιολογικής οικογένειας, ώστε να μη θέσει σε κίνδυνο τα ανήλικα μέλη της, ενδυνάμωση των διαδικασιών επείγουσας αναδοχής, δεδομένου ότι η φιλοξενία ενός παιδιού σε ίδρυμα δεν αποτελεί βιώσιμη λύση». Απαιτείται η λειτουργία ενός ενιαίου συστήματος παιδικής προστασίας σε κεντρικό επίπεδο, τη βάση του οποίου αποτελεί ο ν. 4837/2021.
Έχουν γίνει πολλά και σημαντικά βήματα και απομένουν ακόμη πολλά. «Η οικοδόμηση ενός ενιαίου, συνεκτικού και αποτελεσματικού συστήματος παιδικής προστασίας δεν είναι μόνο θεσμικό ζήτημα – είναι κοινωνικό χρέος και απαιτεί συντονισμό, επένδυση, αξιολόγηση, συνέχεια, διαφάνεια και πάνω απ’ όλα διαρκή δέσμευση στο θεμελιώδες δικαίωμα κάθε παιδιού: να μεγαλώνει ασφαλές με φροντίδα και σεβασμό στα δικαιώματα του», υπογραμμίζει η Μελίνα Δουκάκου.
