10 σπάνια βινύλια, σπάνιες στιγμές και μια αιωνιότητα

Καθώς το 2023 συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννηση της Μαρίας Κάλλας, η Εθνική Λυρική Σκηνή προγραμμάτισε μια σειρά εκδηλώσεων για να τιμήσει την κορυφαία υψίφωνο του 20ού αιώνα, σε καλλιτεχνική επιμέλεια του Γιώργου Κουμεντάκη, τις οποίες παρουσίασε την περασμένη Τρίτη. Από τον Απρίλιο έως και τον Δεκέμβριο η Λυρική Σκηνή θα παρουσιάσει τη «Μήδεια» του Κερουμπίνι, μια εικαστική εγκατάσταση στο φουαγέ, ένα γκαλά όπερας στο Ηρώδειο, ένα ντοκιμαντέρ σε ιδέα του Βασίλη Λούρα για τα άγνωστα πρώτα χρόνια της ελληνίδας ντίβας, ένα βίντεο-ρεσιτάλ αφιερωμένο στο «πρώτο της ρεπερτόριο», ενώ επιπλέον θα πραγματοποιήσει εκπαιδευτικό εργαστήριο μαζί με το DmLab του Πολυτεχνείου Κρήτης. Θα υπάρξει επίσης μια έκθεση στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, με τίτλο «Unboxing Callas: μια αρχειακή εξερεύνηση στη συλλογή Πυρομάλλη και το αρχείο της ΕΛΣ» (26 Νοεμβρίου 2023 - Ιανουάριος 2024), σε επιμέλεια Βασίλη Ζηδιανάκη / ATOPOS cvc (συμμετέχουν οι εικαστικοί: Μαρία Βαρελά, Παναγιώτης Ευαγγελίδης, Πέτρος Ευσταθιάδης, Χρυσάνθη Κουμιανάκη, Ελευθερία Κοτζάκη, Αριστείδης Λάππας, Αγγελική Μπόζου, Λυκούργος Πορφύρης, Αντιγόνη Τσαγκαροπούλου, Αλέξης Φιδετζής). Η έκθεση οργανώνεται γύρω από τη συλλογή με σπάνιους δίσκους βινυλίου του Δημήτρη Πυρομάλλη και γι' αυτήν γράφει ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Λυρικής Σκηνής, Γ. Κουμεντάκης.

ΔΙΟΝΥΣΙΑ ΜΑΡΙΝΟΥ

Από την παιδική μου ηλικία είχα τεράστιο θαυμασμό στους ανθρώπους που συνέλεγαν αντικείμενα προκειμένου να δημιουργήσουν μια δική τους συλλογή. Αυτή η εμμονή σε έναν σκοπό έχει ένα στοιχείο αυτοθυσίας που με συγκινεί πάντα. Οταν γνώρισα τον Δημήτρη Πυρομάλλη, έναν σπουδαίο συλλέκτη που έχτισε μια μοναδική συλλογή για τη Μαρία Κάλλας, οι υποθέσεις μου επιβεβαιώθηκαν. Πρόκειται για έναν άνθρωπο ο οποίος σε όλη τη διάρκεια της ζωής του, παράλληλα με τις άλλες δραστηριότητές του, ήταν προσηλωμένος σε έναν και μοναδικό σκοπό: να συγκεντρώσει τα πάντα για την εμμονική του αγάπη, τη Μαρία Κάλλας. Πριν από περίπου ένα χρόνο ο κ. Πυρομάλλης μάς εξέφρασε την επιθυμία του να προσφέρει τη μοναδική συλλογή του στην Εθνική Λυρική Σκηνή. Φθάνοντας στο σπίτι του για την πρώτη μας συνάντηση έμεινα έκπληκτος από τον πλούτο της συλλογής - τα χιλιάδες αντικείμενα (δίσκοι βινυλίου, CDs, βιβλία, προσωπικά αντικείμενα, έγγραφα κ.λπ.) που συγκέντρωσε με μεγάλες θυσίες και πολλή αγάπη. Σε όλη τη διάρκεια της επίσκεψης εκείνης είχα την αίσθηση ότι η παρουσία της Κάλλας ήταν έντονη σε κάθε γωνιά του σπιτιού - αισθανόμουν ότι ο άνθρωπος αυτός συγκατοικούσε στο σπίτι του με την Κάλλας και σκεφτόμουν πόσο δύσκολο θα του ήταν να αποχωριστεί αυτό το κομμάτι της ζωής του, προσφέροντας τη συλλογή του στην Εθνική Λυρική Σκηνή. Πλέον η συλλογή Πυρομάλλη βρίσκεται στο Αρχείο της ΕΛΣ και θα αξιοποιηθεί με ποικίλους τρόπους στις εκδηλώσεις που ετοιμάζουμε για τα 100 χρόνια από τη γέννηση της Μαρίας Κάλλας.

Κάνοντας μια αναζήτηση στους εκατοντάδες δίσκους βινυλίου της συλλογής, επέλεξα δέκα ιστορικές εκδόσεις, χωρίς διάθεση αξιολόγησης, αλλά με εντελώς υποκειμενικά, προσωπικά κριτήρια. Δίσκοι των οποίων ακόμα και τα εξώφυλλα αποτελούν έργα τέχνης και αδιάψευστα τεκμήρια μιας καλλιτεχνικής πορείας που ξεπέρασε τα ανθρώπινα όρια.

Μήδεια

Μια ιστορική ηχογράφηση της Μήδειας του Κερουμπίνι από τη Σκάλα του Μιλάνου σε μουσική διεύθυνση του αρχιμουσικού Τούλλιο Σεραφίν, τον οποίο η Κάλλας θεωρούσε έναν από τους μεγάλους στυλοβάτες της καριέρας της.

Αννα Μπολένα

Η Αννα Μπολένα του Ντονιτσέτι είναι ένα από τα έργα του μπελ κάντο τα οποία μετά την ερμηνεία της Κάλλας επανήλθαν στο ρεπερτόριο. Εδώ ερμηνεύει με τη μεσόφωνο Τζουλιέτα Σιμιονάτο, με την οποία είχαν αναπτύξει προσωπική φιλία.

Ναμπούκο

Εδώ σε ηλικία μόλις 26 ετών ερμηνεύει για μοναδική φορά στην καριέρα της επί σκηνής την Αμπιγκαΐλε στον Ναμπούκο του Βέρντι στο Σαν Κάρλο της Νάπολης, το 1949.

Ο κουρέας της Σεβίλλης

Με τη Φιλαρμόνια του Λονδίνου και με συμπρωταγωνιστές τον Τίτο Γκόμπι και τον Ελληνα Νίκο Ζαχαρίου, ηχογραφούν σε στούντιο στο Λονδίνο τον Κουρέα της Σεβίλλης του Ροσίνι.

Νόρμα

Η Νόρμα του Μπελίνι από τη Σκάλα το 1955. Διευθύνει ο Αντονίνο Βότο και μαζί με την Κάλλας τραγουδούν οι Ντελ Μόνακο, Σιμιονάτο, Ζαχαρίου.

Αΐντα

Η Αΐντα του Βέρντι στο Μεξικό το 1951, η οποία έχει μείνει στην ιστορία για το κλείσιμο της σκηνής του θριάμβου όπου η Κάλλας αποθεώνεται για την ασύλληπτη έκταση της φωνής της και τη μοναδική τεχνική της.

Οι πουριτανοί

Ενας από τους εμβληματικούς ρόλους της, η Ελβίρα στους Πουριτανούς του Μπελίνι, σε ηχογράφηση από το Μεξικό. Είναι γνωστό ότι κατάφερε να μάθει τον ρόλο σε έξι μόλις μέρες, ενώ τις ίδιες εκείνες ημέρες ερμήνευε τη Βαλκυρία του Βάγκνερ.

Ο σικελικός εσπερινός

Με τη Δούκισσα Ελενα στον Σικελικό εσπερινό του Βέρντι έκανε το θριαμβευτικό ντεμπούτο της στη Σκάλα το 1951. Εδώ η ηχογράφηση από τη Φλωρεντία την ίδια χρονιά.

Λουτσία ντι Λαμερμούρ

Η Λουτσία ντι Λαμερμούρ στη Μετροπόλιταν της Νέας Υόρκης το 1956. Η δραματική ηρωίδα του Ντονιτσέτι είναι ένας από τους ρόλους που σημαδεύτηκαν από την ερμηνεία της Κάλλας.

Το ρεσιτάλ στο Ηρώδειο

Το 1957 η Κάλλας επιστρέφει στην Ελλάδα για το ρεσιτάλ στο Ηρώδειο. Παρά τον αδικαιολόγητο πόλεμο που δέχτηκε, έδωσε ένα από τα ωραιότερα και πιο συγκινητικά ρεσιτάλ της πορείας της, βιώνοντας μια πραγματική αποθέωση από το κοινό της Αθήνας.