Έντυπη Έκδοση
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου του tanea.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
Αν είστε συνδρομητής μπορείτε να συνδεθείτε από εδώ:
Αν θέλετε να γίνετε συνδρομητής μπορείτε να αποκτήσετε τη συνδρομή σας εδώ:
Εγγραφή μέλους
«Οι Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται να έχουν εισέλθει σε έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο με την Κίνα και τη Ρωσία. Η εικόνα που δίνουν οι ηγέτες των ΗΠΑ για την αντιπαράθεση μεταξύ δημοκρατίας και αυταρχισμού δεν είναι αξιόπιστη, ειδικά όταν οι ίδιοι ηγέτες συνεργάζονται με μια χώρα που παραβιάζει συστηματικά τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως η Σαουδική Αραβία. Αυτή η υποκρισία υποδηλώνει ότι το πραγματικό διακύβευμα είναι τουλάχιστον εν μέρει η παγκόσμια ηγεμονία και όχι οι αξίες».
Ο Τζόζεφ Στίγκλιτς δεν μασάει τα λόγια του. Ο βραβευμένος με Νομπέλ οικονομολόγος είναι αμείλικτος στην απαρίθμηση των αμερικανικών λαθών ξεκινώντας από το 1989. Τότε, το τέλος του κομμουνισμού φαινόταν να δίνει τα ηνία στις ΗΠΑ, όμως επέλεξαν «να ξεκινήσουν στη Μέση Ανατολή καταστροφικούς και λανθασμένους πόλεμους, έφτασαν στην οικονομική κατάρρευση του 2008, οδήγησαν στην αύξηση των ανισοτήτων, παρακολούθησαν χωρίς να δράσουν την επιδημία οπιοειδών να εξαπλώνεται. Αυτές και άλλες κρίσεις μοιάζουν να αμφισβητούν την ανωτερότητα του αμερικανικού οικονομικού μοντέλου. Επιπλέον, μεταξύ της εκλογής του Ντόναλντ Τραμπ, της απόπειρας πραξικοπήματος στο Καπιτώλιο, των πολυάριθμων ένοπλων επιθέσεων, ενός Ρεπουμπλικανικού Κόμματος αφιερωμένου στον περιορισμό της ψηφοφορίας και της εξάπλωσης θεωριών συνωμοσίας, υπάρχουν περισσότερα από αρκετά στοιχεία που υποδηλώνουν ότι ορισμένες πτυχές της αμερικανικής πολιτικής και κοινωνικής ζωής έχουν βαριά παθολογία».
Ο Στίγκλιτς προσθέτει και άλλες τέτοιες «παθολογίες», οι οποίες λειτουργούν ως εμπόδιο στην υποτιθέμενη ηθική εξουσία των ΗΠΑ: από τη «μακρόχρονη ιστορία τους στην εκμετάλλευση άλλων χωρών» έως τον «βαθιά ριζωμένο ρατσισμό» και από τον κυνικό Τραμπ στο, κατά τη γνώμη του, «παγκόσμιο εμβολιαστικό απαρτχάιντ», σύμφωνα με το οποίο οι πλούσιες χώρες έλαβαν όλα τα απαραίτητα εμβόλια. Οσον αφορά το θέμα του κλίματος, «οι σωρευτικές εκπομπές των ΗΠΑ εξακολουθούν να είναι μακράν οι υψηλότερες» και γενικά «οι ανεπτυγμένες χώρες συνεχίζουν να τις αυξάνουν και, ακόμη χειρότερα, δεν έχουν τηρήσει καν τις πενιχρές υποσχέσεις τους να βοηθήσουν τις φτωχές χώρες να διαχειριστούν τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης που προκαλεί ο πλούσιος κόσμος».
Το κατηγορητήριο είναι άγριο και ολοκληρωτικό: «Η Ευρώπη και η Αμερική διαπρέπουν στο να διδάσκουν τους άλλους σχετικά με το τι είναι ηθικά σωστό και οικονομικά ορθό. Ομως το μήνυμα που συνήθως περνά - όπως δείχνει η επιμονή των αμερικανικών και ευρωπαϊκών αγροτικών επιδοτήσεων - είναι «κάνε αυτό που λέω, όχι αυτό που κάνω». Σύμφωνα με τον Στίγκλιτς, η συνέπεια είναι η πλήρης απώλεια αξιοπιστίας, η οποία τονίζεται πάνω απ' όλα στις οικονομικές συνταγές: «Ο νεοφιλελευθερισμός και η οικονομία της σταγόνας δεν έγιναν ποτέ ευρέως αποδεκτά στον παγκόσμιο Νότο και πλέον ξεπερνιώνται παντού».
Αυτά τα θέματα παρουσιάζουν πάντα τεράστιο ενδιαφέρον ακριβώς λόγω της επανάληψής τους, γεγονός που επιβεβαιώνει τη συνάφεια και τον επείγον του χαρακτήρα τους. Οταν η Δύση πρέπει να ξεφύγει από το ουκρανικό τέλμα και να πολεμήσει τα φαντάσματα του πληθωρισμού, η πιο συναρπαστική πτυχή είναι αυτή της ηθικής συνέπειας. Κοιτάξτε πώς ο προοδευτικός Στίγκλιτς και ο συντηρητικός ιστορικός Νάιαλ Φέργκιουσον πήραν θέσεις για τον πόλεμο.
Ο αριστερός Στίγκλιτς υποστηρίζει το Κίεβο χωρίς επιφυλάξεις. Οπως είπε: «Δεν νομίζω ότι είναι δυνατόν να διαπραγματευτούμε με ένα καθεστώς που δεν σέβεται κανέναν κανόνα, καμία διεθνή νομιμότητα, καμία οικονομική διαφάνεια». Το αντίθετο από τις θέσεις της σχολής που εκπροσωπούν ο Χένρι Κίσινγκερ και ο βιογράφος του Φέργκιουσον. Ο Κίσινγκερ λέει εδώ και χρόνια ότι θα ήταν καλύτερα για το ΝΑΤΟ «να μη γαβγίζει στην πόρτα της Ρωσίας», ότι η Ουκρανία πρέπει να μείνει εκτός ΝΑΤΟ, το πολύ-πολύ να ενταχθεί στην ΕΕ· και ο Φέργκιουσον προσθέτει ότι είναι καιρός η Δύση να θέσει έναν συγκεκριμένο στόχο και ότι αυτός ο στόχος μπορεί να είναι μόνο η επιστροφή στην κατάσταση της 23ης Φεβρουαρίου, εκείνη πριν από την εισβολή, και επομένως «να μην ανακαταλάβει η Ουκρανία την Κριμαία, ούτε τα τμήματα του Ντονμπάς που ήδη έλεγχαν οι Ρώσοι και να συμφωνήσουν για ειρήνη με αντάλλαγμα τη σταδιακή λήξη των κυρώσεων».
Τι μας λέει αυτή η φαινομενική αντίθεση Στίγκλιτς - Φέργκιουσον; Πρώτα απ' όλα ότι η ομορφιά της Δύσης δίνεται ακριβώς από το απρόβλεπτο των απόψεων, που ονομάζεται ελευθερία. Γι' αυτό δεν υπάρχει μια άποψη - κάποιοι καταγγέλλουν τις ασυνέπειες της Δύσης, άλλοι το αντίθετο. Ομως είναι εντυπωσιακό ότι ο «αντιδυτικός» Στίγκλιτς είναι απόλυτος εναντίον του Πούτιν, ενώ ο «φιλοδυτικός» Φέργκιουσον λέει πράγματα που ακούγονται ωραία στα αφτιά του Πούτιν.
Η πρώτη απαίτηση της Δύσης είναι λοιπόν να αποφύγει μια άλλη αντίδραση, μια άλλη πολιτιστική καταστολή που, με τη δικαιολογία της πολιτικά ορθής μάχης, δημιουργεί μια de facto ηγεμονία ενάντια στην υποτιθέμενη. Το δεύτερο είναι να αποδεχτούμε τη Δύση ακόμη και με τις ελλείψεις και τις ασυνέπειές της και να ξεκινήσουμε από αυτή την παραδοχή. Οπως έγραψε ο Ερνέστο Γκάλι ντέλα Λότζια, στην πραγματικότητα το ανησυχητικό που δημιουργείται είναι ότι «έξω από τη Δύση, η χειραγώγηση και η ασυνειδησία της Κίνας, η απόλυτη αδιαφορία της για τις αξίες, είναι εκείνη που φαίνεται να υπαγορεύει τον κώδικα του μέλλοντος». Το τέλος της αδιαφορίας και η κατανόηση της κατάστασης από όσο το δυνατόν περισσότερους λαούς στον κόσμο είναι το κλειδί που θα αποφασίσει τον νέο Ψυχρό Πόλεμο.
