Έντυπη Έκδοση
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου του tanea.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
Αν είστε συνδρομητής μπορείτε να συνδεθείτε από εδώ:
Σύνδεση μέλους
Αν θέλετε να γίνετε συνδρομητής μπορείτε να αποκτήσετε τη συνδρομή σας εδώ:
Εγγραφή μέλους
Πολύ σωστά το θέμα της τριτοβάθμιας ανώτατης εκπαίδευσης επανέρχεται ως κεντρικό θέμα συζήτησης για την κοινωνική και οικονομική αναβάθμιση της χώρας. Θα πρέπει όμως η συζήτηση να επικεντρωθεί στην επίλυση των άμεσων σοβαρών θεμάτων που αντιμετωπίζουν τα μαχόμενα στελέχη (επιστήμονες και διοικητικοί) και οι κυρίως ενδιαφερόμενοι που είναι οι φοιτητές. Συγκεκριμένα:
Ενίσχυση σε επιστημονικό προσωπικό. Τα ελληνικά ΑΕΙ έχουν από τους υψηλότερους αριθμούς φοιτητών ανά επιστημονικό προσωπικό στην Ευρώπη, που εξηγεί τη χαμηλή ποιότητα των προσφερόμενων εκπαιδευτικών υπηρεσιών. Πέρα από την πρόσληψη μόνιμου επιστημονικού προσωπικού, προτείνεται η εφαρμογή του θεσμού της κοινής έδρας (joint chair) όπου με ευέλικτες διαδικασίες και αποκλειστική ευθύνη των ΑΕΙ να δίνεται η δυνατότητα σε έλληνες επιστήμονες της διασποράς να βοηθούν εκπαιδευτικά και ερευνητικά.
Σύγχρονες δομές διαχείρισης των έργων και προγραμμάτων. Το ισχύον πλέον πλαίσιο λειτουργίας των ΕΛΚΕ είναι τελείως αναχρονιστικό, γραφειοκρατικό και συγκεντρωτικό. Είναι η κυρία τροχοπέδη στην αναγκαία και πολυπόθητη ανάπτυξη των ΑΕΙ. Προτείνεται η επαναφορά στο παλαιό σύστημα ή/και αναβάθμιση των «εταιρειών αξιοποίησης της περιουσίας» που ως ΝΠΙΔ έχουν την αναγκαία ευελιξία αλλά και ουσιαστικές δομές ελέγχου (external auditors).
Φιλικό περιβάλλον για τους νέους ερευνητές. Η σημαντική διεθνής επιστημονική αναγνώριση των ελληνικών ΑΕΙ και τα μεγάλα ποσά χρηματοδοτούμενης έρευνας που προσελκύουν από διεθνείς οργανισμούς οφείλεται στην ποιότητα των χιλιάδων νέων ερευνητών (υποψήφιοι διδάκτορες, μετα-διδάκτορες). Αντιμετωπίζονται όμως φορολογικά ως στελέχη επιχειρήσεων με αποτέλεσμα τη σταδιακή εξάλειψή τους ή φυγή τους στο εξωτερικό (brain drain). Ειδικά κίνητρα θα πρέπει να δοθούν στην προσέλκυση εξαιρετικών ελλήνων ερευνητών από το εξωτερικό.
Κινητικότητα φοιτητών μεταξύ ελληνικών ΑΕΙ. Ενα εθνικό σύστημα Erasmus (για παράδειγμα ένα φοιτητής του ΕΜΠ να παρακολουθεί για 1-2 εξάμηνα συγκεριμένα μαθήματα στο ΟΠΑ) θα δώσει τη δυνατότητα σε χιλιάδες έλληνες φοιτητές να συμπληρώσουν/αναβαθμίσουν τις δεξιότητές τους αλλά και να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της ανεργίας που είναι τόσο έντονο στους πτυχιούχους πανεπιστημιακών σχολών.
Δημιουργία διεθνών εκπαιδευτικών κόμβων αριστείας. Εξειδικευμένα ξενόγλωσσα προγράμματα σπουδών με δίδακτρα για ξένους φοιτητές, σε επιστημονικούς κλάδους όπου υπάρχει στρατηγικό πλεονέκτημα ή/και ακαδημαϊκή αριστεία. Πέρα της διεθνοποίησης η δράση αυτή θα συμβάλει στην αύξηση του ΑΕΠ μέσω της εξωστρεφούς ανώτατης εκπαίδευσης και θα προσφέρει επιπλέον πόρους στα ΑΕΙ.
Αναβάθμιση των μεταπτυχιακών σπουδών. Το μέλλον για τα μεταπτυχιακά προγράμματα δεν μπορεί να είναι ο άκρατος παρεμβατισμός αλλά η από κοινού με το υπουργείο χάραξη μιας στρατηγικής γενικών αρχών αλλά και συγκεκριμένων στόχων δεκαετίας. Αυτό απαιτεί την άμεση επιστροφή στο προγενέστερο σύγχρονο και ευέλικτο πλαίσιο λειτουργίας τους που είχε ως αποτέλεσμα σε σύντομο χρονικό διάστημα να δημιουργηθούν εξαιρετικά προγράμματα με ουσιαστική κοινωνική και οικονομική συμβολή.
Θεσμικό πλαίσιο για την πρακτική άσκηση. Ο θεσμός της πρακτικής άσκησης είναι ο κύριος σύνδεσμος της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας, ενώ αναβαθμίζει σε μεγάλο βαθμό τις αποκτηθείσες δεξιότητες των φοιτητών. Πέρα της σταδιακής υποχρεωτικότητας σε πολλές ειδικότητες θα πρέπει να αναβαθμιστεί το ελλιπές υπάρχον θεσμικό πλαίσιο.
Δημιουργία σύγχρονων υποδομών. Η ποιοτική ανώτατη εκπαίδευση και έρευνα χρειάζεται σοβαρές επενδύσεις σε υποδομές (εργαστήρια, φοιτητικές λέσχες, ψηφιακές τεχνολογίες, σύγχρονα κτίρια κ.λπ.). Για την άμεση εξεύρεση των αναγκαίων επενδύσεων, πλέον των άμεσων δημοσίων επενδύσεων μπορούν να αξιοποιηθούν αποδοτικότερα οι πόροι των ίδιων των ΑΕΙ αλλά και σύγχρονες δομές χρηματοδότησης (ΣΔΙΤ).
Εξορθολογισμός στους αριθμούς των εισακτέων. Η ελληνική «πατέντα» διπλασιασμού των εισακτέων στις κορυφαίες σχολές μέσω των μετεγγραφών δεν μπορεί να συνεχιστεί. Θα πρέπει να αξιοποιηθούν νέες δομές και πρακτικές (εξ αποστάσεως εκπαίδευση, ηλεκτρονική μάθηση κ.λπ.) που θα μειώνουν στο ελάχιστο τα οικογενειακά κόστη φοίτησης σε απομακρυσμένες περιοχές. Ετσι θα εξαλειφθεί μερικώς η πιο σοβαρή υποβάθμιση των σχολών υψηλής ζήτησης.
Αξιολόγηση παντού και πάντα. Η σημαντική υποδομή και τεχνογνωσία της ΑΔΙΠ (Αρχή Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση) θα πρέπει να αξιοποιείται σε συνεχή βάση και τα αποτελέσματά της να δημοσιοποιούνται ευρέως. Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην άμεση αξιολόγηση των δεκάδων τμημάτων που δημιουργήθηκαν τους τελευταίους μήνες με αμφίβολες επιστημονικές τεκμηριώσεις. Αν χρειαστεί, θα πρέπει να παρθούν γενναίες αποφάσεις γιατί η επιστήμη και η εκπαίδευση δεν είναι καταναλωτικά προϊόντα ενώ εμπεριέχουν βασικές αρχές της έννοιας της αριστείας.
Ο Γεώργιος Ι. Δουκίδης είναι καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών
