Ο μεγάλος Άγιος της Χριστιανοσύνης γιορτάζει κάθε χρόνο στις 12 Δεκεμβρίου. Ένας ‘Αγιος που έχει συνδεθεί με πολλά θαύματα και το νησί της Κέρκυρας. Στα θαύματα του συγκαταλέγονται η σωτηρία των κατοίκων από λοιμό, η απομάκρυνση των Τούρκων που πολιορκούσαν το νησί το 1716 και η απαλλαγή του νησιού από την επιδημία της πανούκλας το 1629 και 1673.

Ο κόσμος του νησιού τιμά τον πολιούχο του μεγαλοπρεπώς με λιτανείες, πολλές φορές στη διάρκεια του έτους, με συμμετοχή 20 φιλαρμονικών.

Διαβάστε επίσης: Πώς ο Αγιος Νικόλαος χρίστηκε προστάτης των ναυτικών

Η ταπεινή προσωπικότητα με την ενάρετη ζωή

Ο Αγιος Σπυρίδων ήταν κυπριακής καταγωγής και αποτελεί σημαντική προσωπικότητα της Χριστιανοσύνης. Σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση, γεννήθηκε περί το 270 στην Άσκια, τη σημερινή Άσσια Αμμοχώστου, που βρίσκεται στα Κατεχόμενα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Καταγόταν από ταπεινή οικογένεια και ήταν μάλλον εύπορος για τα μέτρα της εποχής, αφού είχε στην κατοχή του αγροτική γη και κοπάδια προβάτων.

Με την προτροπή των γονέων του παντρεύτηκε μια ενάρετη συγχωριανή του, με την οποία απέκτησε μία κόρη, ονόματι Ειρήνη. Οι γραμματικές του γνώσεις ήταν περιορισμένες, αλλά χάρη στην αρετή του και τον άρτιο χριστιανικό του βίο εξελέγη επίσκοπος Τριμυθούντος (σημερινή Τρεμετουσιά Λάρνακας).

Ο Σπυρίδων ως επίσκοπος Τριμυθούντος μετείχε στην Α’ Οικουμενική Σύνοδο της Νικαίας (325), η οποία διαμόρφωσε το χριστιανικό δόγμα, και διακρίθηκε ως δεινός επικριτής του Αρείου. Μάλιστα θαυματούργησε, προσπαθώντας να αντικρούσει τον αιρεσιάρχη Αρειο, ο οποίος διέδιδε ότι ο Χριστός δεν είναι Υιός του Θεού, αλλά δημιούργημα του Θεού, αμφισβητώντας το θεμελιώδες για τον Χριστιανισμό δόγμα της Αγίας Τριάδας.

Εκοιμήθη εν ειρήνη το 348 και λόγω του ενάρετου βίου και των θαυμάτων που ετέλεσε κατατάχθηκε μεταξύ των Αγίων. Το λείψανό του κατά τον έβδομο αιώνα μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη για να προφυλαχθεί από τις επιδρομές των αλλοθρήσκων Αράβων στην Κύπρο.

Μετά την άλωση της Πόλης το 1453 μεταφέρθηκε για ασφάλεια στην ενετοκρατούμενη Κέρκυρα, η οποία από τότε συνδέεται στενά με τον Αγιο και οι κάτοικοί της επικαλούνται το όνομά του σε κάθε δύσκολη περίσταση.

Η εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα στην Κέρκυρα

Η εκκλησία κτίστηκε το 1589, με τη μορφή Επτανησιακής Βασιλικής, από την κερκυραϊκή οικογένεια Βούλγαρη. Παρόλο που ο εξωτερικός της διάκοσμος είναι ιδιαίτερα λιτός, το εσωτερικό του ναού είναι πλούσιο σε διακόσμηση, με ιδιαίτερα εντυπωσιακό τέμπλο του 1864 από μάρμαρο της Πάρου. Οι αξιόλογες εικόνες του τέμπλου είναι έργα του Κερκυραίου ζωγράφου Σπύρου Προσαλέντη.

Η περίφημη «ουρανία», η οροφή του ναού είναι χωρισμένη σε 17 τμήματα με χρυσά πλαίσια, ζωγραφισμένα αρχικά από το σπουδαίο Κερκυραίο ζωγράφο, Παναγιώτη Δοξαρά, το 1727.

Ανάμεσα στα πολλά αφιερώματα που δέχεται κάθε χρόνο ο Αγιος Σπυρίδωνας, διακρίνονται δύο μεγάλα καντήλια που αφιερώθηκαν το 1716, το έτος που γλίτωσαν οι κάτοικοι του νησιού από τους Τούρκους, με τη βοήθειά του.

Το εντυπωσιακό πυργώδες καμπαναριό με το κόκκινο θόλο, ορατό από κάθε σημείο της ιστορικής πόλης της Κέρκυρας, βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του ναού και φέρει ένα ρολόι παρόμοιο με εκείνο του Αγίου Γεωργίου των Γραικών στη Βενετία.

Η Κύπρος και το Ιερό Λείψανο 

Η Λάρνακα, στην οποία τοποθετήθηκε το Ιερό Λείψανο του Αγίου Σπυρίδωνα, κατασκευάστηκε στη Βιέννη το 1867. Το άφθαρτο σκήνωμά του παρέμεινε στην Κύπρο για 300 χρόνια μετά την κοίμησή του, ενώ περίπου στο τέλος του 7ου αιώνα μ.Χ. μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη λόγω των αραβικών επιδρομών κατά της Κύπρου.

Το 1456, τρία χρόνια μετά την άλωση της Πόλης από τους Τούρκους, ο ιερέας Γρηγόριος Πολύευκτος μετέφερε το Ιερό Λείψανο του Αγίου μαζί με το Σκήνωμα της Αγίας Θεοδώρας της Αυγούστας (που βρίσκεται στον Μητροπολιτικό Ναό της Παναγίας Σπηλαιωτίσσης Κέρκυρας) στην Ήπειρο και από εκεί στην Κέρκυρα.

Το Ιερό Λείψανο ανήκε για αιώνες σε οικογένεια ιερέων της Κέρκυρας, οι απόγονοι της οποίας στα 1925 το παραχώρησαν οριστικά πλέον στην εκκλησιαστική αρχή του νησιού.

Μέσα στην εκκλησία υπάρχει κρύπτη στα δεξιά του τέμπλου όπου φυλάσσονται τα λείψανα του Αγίου σε διπλή σαρκοφάγο. Η μεγαλύτερη από τις δύο εμπεριέχει τη μικρότερη και είναι ξύλινη με ασημένια επένδυση. Η μικρότερη σαρκοφάγος είναι καλυμμένη με κόκκινο βελούδο και έχει αφαιρούμενο πάτο για να διευκολύνει την αλλαγή των παντόφλων του Αγίου.

Η έλλειψη οποιουδήποτε υπόγειου θαλάμου για να στεγάσει τα λείψανα του ήταν σκόπιμη, με στόχο να είναι όσο το δυνατόν πιο προσβάσιμα. Στην κρύπτη κρέμονται από το ταβάνι 53 θυμιατήρια, 18 από τα οποία είναι χρυσά και τα υπόλοιπα από ασήμι.

Το σκήνωμά του στην Κέρκυρα

Ο Άγιος Σπυρίδωνας δεν επισκέφθηκε καθόλου την Κέρκυρα όσο ζούσε. Πώς όμως συνδέθηκε με αυτήν; Αφού πέρασαν μερικά χρόνια μετά την κοίμηση του Αγίου Σπυρίδωνος, έγινε η ανακομιδή των λειψάνων του κι οι πιστοί χριστιανοί διαπίστωσαν με θαυμασμό ότι το σώμα του είχε διατηρηθεί ακέραιο κι αλώβητο από τη φυσική φθορά.

Ετσι τοποθέτησαν το ιερό του λείψανο σε ειδική λάρνακα για να το προσκυνούν και να λαμβάνουν χάρη και ευλογία. Ωστόσο, όταν άρχισαν οι αραβικές επιδρομές στην Κύπρο (648 μ.Χ.) το ιερό λείψανο μεταφέρθηκε για ασφάλεια στην Κωνσταντινούπολη, όπου παρέμεινε μέχρι την Αλωση. Προκειμένου να μην βεβηλωθεί από τους Τούρκους, το τίμιο σκήνωμά του μεταφέρθηκε κρυφά στην Κέρκυρα, οπού φυλάσσεται μέχρι σήμερα.

Στα 1528 η οικογένεια Βούλγαρη, προς τιμή του Αγίου, έχτισε δική της εκκλησία στο Σαν Ρόκκο. Στα 1537 οι Τούρκοι πολιόρκησαν την Κέρκυρα και η οικογένεια Βούλγαρη αναγκάστηκε, για ασφάλεια, να μεταφέρει το σκήνωμα στο ναό των Αγίων Αναργύρων, στο Παλαιό Φρούριο και μετά την πολιορκία επέστρεψε στο Σαν Ρόκκο.

H επέκταση των τειχών του φρουρίου στα 1577 οδήγησε στην κατεδάφιση του ναού κι έτσι το λείψανο του Αγίου μεταφέρθηκε στο ναό του Αγίου Νικολάου των Ξένων στην Γαρίτσα.

Ο Ιερός Ναός στην Κέρκυρα 

Οι ιδιοκτήτες του σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνα αποφάσισαν την οικοδόμηση ενός νέου ναού, τα θυρανοίξια του οποίου πραγματοποιήθηκαν στα 1589 ενώ η ολοκλήρωσή του έγινε γύρω στα 1594. Στον ναό αυτό το λείψανο του Αγίου βρίσκεται μέχρι σήμερα.

Το 1967 ο ιερός ναός του Αγίου Σπυρίδωνα της Κέρκυρας αναγνωρίστηκε επισήμως σαν Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου με προεδρικό διάταγμα υπό την επωνυμία «Ιερό Προσκύνημα Αγίου Σπυρίδωνος Κερκύρας».

Η Λιτάνευση του Αγίου Σπυρίδωνος

Το σκήνωμα του Αγίου λιτανεύεται πέντε φορές το χρόνο. Εκτός την 12η Δεκεμβρίου, που εορτάζεται η μνήμη του Αγίου Σπυρίδωνα (τοποθετείται όρθιο το σκήνωμα στη “θύρα” του ναού), λιτανεύεται επίσης: Την Κυριακή των Βαΐων, για την προστασία του νησιού από την πανώλη που είχε κτυπήσει όλη την Ευρώπη το 1629. Το Μεγάλο Σάββατο, για το θαύμα του Αγίου, που γλύτωσε το νησί από μεγάλο λοιμό.

Την 11η Αυγούστου, σε ανάμνηση της σωτηρίας της Κέρκυρας από την επιδρομή-πολιορκία των Τούρκων το 1716.Την πρώτη Κυριακή του Νοεμβρίου, για την διάσωση των κατοίκων από την δεύτερη επιδημία πανώλης το 1673.

Οι παραδόσεις και οι μύθοι

«Ο άγιος Σπυρίδωνας πολλές φορές βγαίνει από την εκκλησιά του στην Κέρκυρα, που είναι το λείψανό του, και γυρίζει τη θάλασσα και τη στεριά, για να κάμει καλά και να βοηθήσει εκείνους που τον επικαλούνται. Γι’ αυτό χαλάει τα υποδήματά του, και είναι αναγκασμένοι να του τ’ αλλάζουν κάθε τόσο». (Νικόλαος Πολίτης, «Παραδόσεις»)

Όταν η πανούκλα «χτύπησε» την Κέρκυρα, το 1825 και ’16, φάνηκε μια φορά στον αέρα ένας καλογεράκος με τη σκούφια του να κυνηγά ένα θηρίο και να το χτυπά μ’ ένα μεγάλο σταυρό. Ο καλογεράκος ήταν ο Άγιος Σπυρίδωνας και το θηρίο η πανούκλα. Ήταν σα λιοντάρι και μαϊμού μαζί, κι είχε φτερά σαν της νυχτερίδας. Στο κάπο-Σίδερο την ανάγκασε ο Άγιος, χτυπώντας την με το σταυρό, να κάμει σταυρό στο βράχο και να ορκιστεί να μην ξαναπατήσει στην Κέρκυρα. (Νικόλαος Πολίτης, «Παραδόσεις»)

Σε μια κερκυραϊκή παράδοση ο άγιος παριστάνεται να καταδιώκει την πανώλη. Από παρετυμολογία του ονόματός του πιστεύεται ότι θεραπεύει τα σπυριά και την ευλογιά. Γι’ αυτό και στη γιορτή του φέρνουν κόλλυβα στην εκκλησία. Ακόμη και τον πόνο των αυτιών θεραπεύει και είναι αξιοσημείωτες οι σχετικές θεραπευτικές συνήθειες. Έτσι στην Κίο:

Όποιος πονούσε στο αυτί έταζε στον Άγιο Σπυρίδωνα να του πάει γλυκό, να γίνει τ’ αυτί του καλά. “Άγιε Σπυρίδωνά μου, κάνε τ’αυτί μου καλά, να σε φέρω ένα γλυκό”. Όποιος είχε τέτοιο τάσιμο, τον εσπερινό τ’ Άγίου Σπυρίδωνα έκανε λαλάγγια (τηγανίτες) ή χαλβά και τα πήγαινε στον άγιο Σπυρίδωνα’ ήτανε ένα “μάρμαρο” στο βουνό, στο εξωκλήσιν άγιον Γεώργιον, έβγαινε μέσα από το βουνό κι είχε μια τρύπα στη μέση.

Το είχαν φραγμένο με τζάμια γύρω γύρω. Απάνω στο μάρμαρο ήτανε η εικόνα του αγίου Σπυρίδωνος και ένα καντήλι. Έπαιρνε ο παπάς τα λαλάγγια, τους έλεγε μια ευχή και τα μοίραζε στα παιδιά. Ύστερα πήγαινεν ο άρρωστος, άνοιγε τα τζάμια, έβανε τ’ αυτί του επάνω στην τρύπα και παρακαλούσε τον άγιο Σπυρίδωνα να του το γιάνει.[…]» (Γ.Α.Μέγας, «Ελληνικές γιορτές και έθιμα της λαϊκής λατρείας»)

πληροφορίες: Βήμα Ορθοδοξίας

Τελευταία Νέα