Αδέσποτες ψυχές στο Πέραν

Ο Αχμέτ Ουμίτ δεν γράφει συμβατικές αστυνομικές ιστορίες. «Η Πύλη του δερβίση» (2008) εμπεριέχει μια διαφορετική διάσταση με αντανάκλαση στο θρησκευτικό συναίσθημα στην Τουρκία, εμπλέκοντας έντεχνα το στοιχείο του σουφισμού. Ούτε οι «Μνήμες Κωνσταντινούπολης» (2010) είναι μια εξαίσια περιδιάβαση στις ομορφιές της Πόλης. Εδώ με αφορμή τον πολύπλοκο σχεδιασμό επτά φόνων, που ωστόσο συνδέονται μεταξύ τους, διαφαίνεται ο σεβασμός του συγγραφέα σε όσους κυβέρνησαν την Κωνσταντινούπολη: ο βασιλιάς Βύζαντας, ο Μέγας Κωνσταντίνος, ο Ιουστινιανός, ο Μωάμεθ ο Πορθητής, ο Σουλεϊμάν ο Νομομαθής. Πίσω από το αστυνομικό αίνιγμα κρύβονται η αγάπη και η αγωνία του για την πόλη με τη διαχρονική της ιστορία.

«Η προφητεία»

Η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν ένα μεγάλο κράτος που στέγαζε κάτω από τη σκεπή της όλους τους πολιτισμούς. Αραγε πόσο οθωμανική αισθάνεται ακόμη σήμερα η Τουρκία και πόσο αποδέχεται ή παρακάμπτει τις προηγούμενες ιστορικές της φάσεις; Επίσης μιλάει για την άγνοια της Ιστορίας εκ μέρους των σημερινών κατοίκων της. Τους σημερινούς κινδύνους από την άναρχη και ανεξέλεγκτη ανοικοδόμηση και την καταστροφή των κτιρίων. Με δεδομένο ότι το βιβλίο αυτό εκδόθηκε το 2010, θα λέγαμε ότι λειτουργεί προφητικά ως προς τα γεγονότα του πάρκου Γκεζί που θα ακολουθήσουν τρία χρόνια μετά και στα οποία ο ίδιος ο συγγραφέας θα είναι αυτόπτης μάρτυρας.

Στις «Μνήμες Κωνσταντινούπολης» ο αφηγητής είναι ο αστυνόμος του Τμήματος Ανθρωποκτονιών, ο Νεβζάτ, που μαζί με τον ντόμπρο Αλί και την πολυμήχανη Ζεινέπ αποτελούν την ομάδα εξιχνίασης των εγκλημάτων. Στο «Εγκλημα στο Πέρα» επανέρχεται η ομάδα του Νεβζάτ. Νύχτα Πρωτοχρονιάς, βουίζει και πάλλεται το Ταξίμ από τα πλήθη. Το πτώμα ενός άντρα, του Ενγκίν Ακτσά, στο Πέραν οδηγεί σε μια αλυσίδα προσώπων και ομάδων που ζουν στο Ταρλάμπασι, την υποβαθμισμένη συνοικία κοντά στο Ταξίμ. Στην αρχή μοιάζει με έγκλημα πάθους, καθώς το θύμα ήταν καρδιοκατακτητής αλλά και άνθρωπος του υποκόσμου. Ομως ένας δεύτερος φόνος, μιας νεαρής ακτιβίστριας, της Φιντάν, έξω από τον Σύλλογο Γνήσιων Κατοίκων του Ταρλάμπασι μετατοπίζει τις υποψίες. Το πτώμα της Φιντάν αναγνωρίζει η Ναζλί, η διευθύντρια του Συλλόγου, σε μια από τις πιο συγκινητικές στιγμές του μυθιστορήματος. Οι έρευνες του Νεβζάτ και της ομάδας του επικεντρώνονται σε τέσσερις κυρίως υπόπτους που σχετίζονται μεταξύ τους. Ενας από αυτούς είχε «κλέψει» τρεις γυναίκες του Ενγκίν.

Συμμορίες, πολιτιστικοί σύλλογοι, χαρτοπαικτικές λέσχες, άσπιτοι, ακτιβιστές του Γκεζί, μαφιόζοι, μετανάστες είναι το ανθρώπινο υλικό το οποίο διερευνά η ομάδα του Νεβζάτ, αποκαλύπτοντας τις ζωές, τα πάθη και τα παραπτώματά τους.

Η δράση της ιστορίας επικεντρώνεται αποκλειστικά και μόνο στο Ταρλάμπασι. «Μια συνοικία που βρίσκεται στην καρδιά της πόλης». Και μιας πόλης που είχε «πια πράγματι τελειώσει» όπως διαμαρτύρεται ένας ταξιτζής ενώ μεταφέρει τον Νεβζάτ. Τις ίδιες αγωνίες εκφράζει και ο συγγραφέας μέσω του αφηγητή του, του Νεβζάτ: Φταίει «η κοινή αδιαφορία όλων μας, η κοινή απονιά. Η κοινή αγραμματοσύνη είχε αποτελειώσει αυτή την πόλη. Κι όμως συνεχίζαμε να τρεφόμαστε με τα απομεινάρια της σαν τα όρνεα».

Εξαγορές γης

Η περιοχή του Ταρλάμπασι βρίσκεται στο επίκεντρο της ιστορίας. Καταρρέει από καιρό, αλλά αποτελεί στόχο επενδυτικό. Αλλωστε και οι φόνοι γύρω από αυτό το σχέδιο εξαγοράς της γης έχουν να κάνουν. Την αγορά τίτλων ιδιοκτησιών από τους κατοίκους που αναγκάστηκαν να την εγκαταλείψουν –κυρίως Ελληνες και Αρμένιοι. Τα ονόματα των ελλήνων αρχιτεκτόνων ακόμη διαβάζονται πάνω στις διαβρωμένες προσόψεις των κτιρίων. «Μια συνοικία η οποία εγκαταλείφθηκε σταδιακά εξαιτίας των γεγονότων που τα προκάλεσαν πολλά χρόνια πριν μανιασμένοι βάρβαροι υποκινούμενοι από κάποιους που κατέστρεψαν τα σπίτια, λεηλάτησαν τα μαγαζιά των ελλήνων, αρμένιων και εβραίων συμπολιτών μας, κι από τότε τη συνοικία την πλάκωσε ερημιά και φτώχεια».