Αν όμως η διεθνής «κοινή γνώμη» (όσο «κοινή» μπορεί να είναι η άποψη σπουδαίων δημιουργών) χαιρετίζει δοξαστικά την αλεξανδρινή καταγωγή του Καβάφη, ποιο ήταν το κλίμα που διαμορφώνανε για την ποίησή του οι αλεξανδρινοί μελετητές; Ιδού η μαρτυρία ενός δικού μας, σπουδαίου κριτικού της λογοτεχνίας μας, του Γιάννη Χατζίνη, που έγραφε στο βιβλίο του (1961) «Η Αλεξάνδρεια του Καβάφη»: «Στους αλεξανδρινούς μελετητές και σχολιαστές του Καβάφη πρέπει να επιρρίψουνε τη βαριά ευθύνη για ό,τι θα ονομάζαμε όχι απλώς παραστράτημα, αλλά καθαρή προδοσία. Εψαξαν με μια σαδιστική περιέργεια μέσα στη ζωή των ενστίκτων του για να καραδοκήσουν τις πιο χαμηλές στιγμές του και να κατεβάσουν τον άνθρωπο στο επίπεδο αυτών των στιγμών. Σε κανέναν άλλον από τους ποιητές μας δεν επιζητήθηκε με τόση δεξιοτεχνία η αντικατάσταση του υψηλού από το χυδαίο, του γνήσιου από το πλαστό».

Για τον αναγνώστη του 21ου αιώνα που πληροφορείται τα καθέκαστα της ζωής του Καβάφη, μπορεί να σχηματίζει τη γνώμη ότι υπήρξε ένας ιδιόρρυθμος άνθρωπος ώστε να σκηνοθετεί τον τρόπο της επαφής του με τους άλλους ως συμπλήρωμα της καλλιτεχνικής του ιδιοσυγκρασίας. Ποιος θα μπορούσε σήμερα να φανταστεί ότι η «σκηνοθεσία» του αυτή ήταν ένας τρόπος να προστατευθεί από τους ανθρώπους της πόλης όπου γεννήθηκε, ενώ προοριζόταν την πόλη αυτή να τη μεταβάλει σε παγκόσμιο σημείο αναφοράς για τους επερχόμενους καιρούς;