Παρότι τους τελευταίους μήνες καταγράφονται σημάδια αποκλιμάκωσης στις διεθνείς τιμές των πρώτων υλών και στον πληθωρισμό των τροφίμων, τα βήματα προς την κατεύθυνση της μείωσης των τιμών στην εγχώρια αγορά και τα ράφια γίνονται με αργούς ρυθμούς, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις παρατηρούνται ακόμα και ανατιμήσεις. Γιατί, όμως;
Είναι γεγονός πως η διαμόρφωση των τιμών στα τρόφιμα που φτάνουν στο πιάτο του έλληνα καταναλωτή είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων, όπως εξηγούν παράγοντες της αγοράς. Οι ίδιοι εκτιμούν, μάλιστα, ότι μια ομαλοποίηση στις τιμές – όχι, όμως, επιστροφή στα προ κρίσης επίπεδα – αναμένεται σταδιακά.
Δεν είναι τυχαίο ότι, σύμφωνα με στοιχεία του Ινστιτούτου Ερευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), αύξηση της τάξης του 1,75% σημείωσε τον Νοέμβριο ο πληθωρισμός στις αλυσίδες σουπερμάρκετ συγκριτικά με τον ίδιο μήνα του 2024, ενώ σε σχέση με έναν μήνα πριν, τον Οκτώβριο, παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητος (0,05%).
Μία από τις αιτίες στις οποίες αποδίδεται η καθυστέρηση της αποκλιμάκωσης στα τρόφιμα στην Ελλάδα, εκτός από τα προβλήματα στη διεθνή εφοδιαστική αλυσίδα που – όπως τονίζεται – δεν έχουν ακόμα πλήρως ομαλοποιηθεί, είναι η αυξανόμενη ζήτηση διεθνώς που επηρεάζει τις τιμές στις οποίες αγοράζουν και εισάγουν οι έλληνες μεταποιητές.
Επιπλέον, σημειώνουν ότι η παραγωγή γίνεται ακόμα με πρώτες ύλες και υλικά συσκευασίας τα οποία είχαν προμηθευτεί σε υψηλότερες τιμές τους προηγούμενους μήνες, ενώ στις αποθήκες τους διαθέτουν αποθέματα που έχουν παρασκευαστεί με υψηλότερο κόστος. Το ίδιο ισχυρίζονται και τα σουπερμάρκετ, που διαθέτουν στο ράφι προϊόντα τα οποία προμηθεύτηκαν τους προηγούμενους μήνες σε υψηλότερες τιμές.
Είναι ενδεικτικό ότι για τον καφέ – που επίσης, όπως το κακάο, αποτελεί ένα προϊόν αποκλειστικά εισαγωγής – η άνοδος των διεθνών τιμών συνδυάζεται με ένα επιβαρυμένο εσωτερικό περιβάλλον. Εκτός από τα δεδομένα κόστη των επιχειρήσεων – ενέργεια, ενοίκια, έξοδα μισθοδοσίας – ο ΦΠΑ και, κυρίως, ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης διατηρούν υψηλά τις τιμές. Γι’ αυτό και οι επιχειρηματίες του κλάδου έχουν ζητήσει επανειλημμένα να μειωθεί ή και να καταργηθεί ο ΕΦΚ στον καφέ, ο οποίος υπολογίζεται ότι σε ετήσια βάση προσεγγίζει τα 140-150 εκατ. ευρώ, ποσό που τελικά πληρώνουν οι καταναλωτές.
Χάσμα από το χωράφι στο ράφι
Την ίδια στιγμή και παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι σε σημαντικό βαθμό εξαρτημένη από τις εισαγωγές, μεγάλη είναι η ψαλίδα από το χωράφι στο ράφι για τα προϊόντα που παράγονται στη χώρα. Αλλωστε, το θέμα αποτελεί και ένα από τα ζητήματα που θέτουν προς την κυβέρνηση οι αγρότες που βρίσκονται στα μπλόκα. Από την πλευρά τους, μάλιστα, τονίζεται πως δεν δικαιολογείται η τελική τιμή στην οποία πολλά προϊόντα φτάνουν στους καταναλωτές (οπωροκηπευτικά, όσπρια κ.λπ.).
Σύμφωνα με το ΙΕΛΚΑ, τη μερίδα του λέοντος στο κόστος έχουν τα καύσιμα, οι μεταφορές, η αποθήκευση, η ενέργεια και τα εργατικά – αγγίζοντας αθροιστικά το 66%. Οι πρώτες ύλες των οπωροκηπευτικών αποτελούν μόνο το 12% του κόστους, ενώ εξαιρετικά υψηλό είναι το κόστος της φύρας, με 9%, ενώ τα κέρδη των εμπλεκομένων φτάνουν το 11%.
Τα παραδείγματα, πάντα σύμφωνα με τους παραγωγούς, αποδεικνύουν του λόγου το αληθές. Οι πατάτες Νευροκοπίου φεύγουν από το χωράφι στα 0,23-0,32 ευρώ το κιλό και στις λαϊκές πωλούνται στα 0,80-1 ευρώ, ενώ στα σουπερμάρκετ φτάνουν τα 1,2 ευρώ. Τα λευκά κρεμμύδια πωλούνται στο χωράφι 0,35 ευρώ το κιλό και στη λιανική φτάνουν από 0,80 έως και 1,10 ευρώ, τα μήλα από τα 0,65 ευρώ που φεύγουν από τον παραγωγό φτάνουν στον καταναλωτή έως και 2,20 ευρώ, ενώ τα αχλάδια από 0,80 ευρώ ανεβαίνουν στα 2,5 ευρώ στη λιανική.
Αλλο παράδειγμα είναι τα εγχώρια όσπρια. Οι γίγαντες Πρεσπών φεύγουν από το χωράφι στα 4,8-5 ευρώ το κιλό, ενώ στο ράφι η τιμή τους κυμαίνεται από 10 έως 14 ευρώ το κιλό. Στα μέτρια φασόλια η τιμή παραγωγού είναι 1,20-1,40 ευρώ το κιλό, ενώ στα σουπερμάρκετ φτάνει τα 7 ευρώ, οι φακές από 0,65-0,80 ευρώ βλέπουν τη λιανική τιμή να εκτινάσσεται έως και 5 ευρώ το κιλό. Οσο για τα ρεβίθια, ξεκινούν από 0,5 έως 0,6 ευρώ, για να καταλήξουν στα 7,5 ευρώ το κιλό!
Σύμφωνα με εκπροσώπους της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Οσπρίων, η απόσταση των τιμών από το χωράφι στο ράφι δεν δικαιολογείται σε καμία περίπτωση. Οι παραγωγοί αφήνουν αιχμές και για παράνομες ελληνοποιήσεις και έχουν ζητήσει να υπάρχει ηλεκτρονική παρακολούθηση ιχνηλασιμότητας σε όλα τα στάδια.
Τέλος, στην αγορά του κρέατος, όπου η τιμή για το μοσχαρίσιο κρέας έχει ξεφύγει, οι εκπρόσωποι του Συνδέσμου Ελληνικής Κτηνοτροφίας υποστηρίζουν ότι το ελληνικό μοσχαράκι φεύγει από αυτούς έναντι 8,5 ευρώ το κιλό, για να φτάσει στη λιανική να ξεπερνά τα 17 ευρώ. Σύμφωνα με τους ίδιους, η Ελλάδα καλύπτει από την εγχώρια παραγωγή μόνο το 12% των αναγκών της, με το υπόλοιπο να είναι εισαγόμενο.
