Μη σκέφτεστε τα κοινωνικά δίκτυα ως ένα ακόμα εργαλείο στην υπηρεσία της πολιτικής και των πολιτικών. Γιατί δεν είναι. Δεν είναι ένα ακόμα εργαλείο. Είναι το απόλυτο εργαλείο. Αρκεί να ξέρεις να το χειριστείς.
Κάποτε κόμματα και πολιτικοί πλήρωναν τυπογραφεία και ανθρώπους για να φτιάξουν αφίσες με τα μηνύματά τους και να γεμίσουν με αυτές τον δημόσιο χώρο. Συχνά περνούσαν ύστερα από την αφισοκόλληση του τάδε κόμματος, οι άνθρωποι του δείνα κόμματος και αφισοκολλούσαν από πάνω καταστρέφοντας ό,τι προϋπήρχε. Μέχρι πριν κάποια χρόνια τεράστια ποσά χρημάτων διοχετεύονταν σε συμβατικές διαφημιστικές εταιρείες και σε παραδοσιακά μέσα μαζικής ενημέρωσης για χρόνο, χώρο και προβολή. Ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά σποτ, καμπάνιες και η παρουσία (αν γινόταν μόνιμο στασίδι ακόμα καλύτερα) σε κάποιο πάνελ από τις πρωινές ενημερωτικές ή βραδινές πολιτικές εκπομπές – από αυτές που κάποτε διαμόρφωναν αισθητική στον πολιτικό διάλογο και έθεταν την ατζέντα – ήταν ικανές να ενισχύσουν σημαντικά πολιτικές καριέρες. Κακά τα ψέματα: η επικοινωνία ήταν πάντα κομβική στην πολιτική. Ο χειρισμός της έδινε πάντα μπόνους σε ένα πολιτικό προφίλ.
Οι εποχές αυτές όμως έχουν παρέλθει. Το μεγαλύτερο κομμάτι του εκλογικού σώματος, ειδικά το νεότερο και περιζήτητο κοινό, δεν ακούει ραδιόφωνο, σπάνια βλέπει τηλεόραση με αναλογικό τρόπο και σε συμβατικό ωράριο, η εφημερίδα για πολύ κόσμο είναι όπως το ρολόι που φοράει στο χέρι: θέλει να δει την ώρα και κοιτά το κινητό, ενώ η αφισοκόλληση είναι απαγορευμένη και ρυπογόνα. Ολοι κοιτούν την οθόνη του κινητού, γιατί όλα τα παραπάνω μπορείς να τα κάνεις στο κινητό. Τα κοινωνικά δίκτυα, απορροφώντας τη μεγαλύτερη μερίδα του χρόνου που δαπανά κανείς στο κινητό βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος για κόμματα και πολιτικούς.
Αποτελεσματικός χειρισμός
Ο αποτελεσματικός της χειρισμός όμως έχει αναδειχθεί σε υψηλή τέχνη. Τόσο η φύση των κοινωνικών δικτύων, όσο και οι αλγόριθμοί τους που αλλάζουν συχνά ανάλογα με τις ανάγκες της εταιρείας τεχνολογίας που τους χειρίζεται καθιστούν τον αποτελεσματικό χειρισμό τους σύνθετη εξίσωση, μια αενάως μεταβαλλόμενη διαδικασία που απαιτεί τόσο γρήγορα αντανακλαστικά, γνώσεις και αισθητική όσο και κατανόηση του συγκείμενου, του τρόπου λειτουργίας και εκφοράς λόγου από το εκάστοτε κοινό που θες να προσεγγίσεις αλλά και εννοιολογική επιτήδευση. Οι εξατομικευμένες δυνατότητες αλγοριθμικής έμπνευσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης βοηθούν, όποιον ξέρει να τα χειρίζεται, να συναντηθεί μια ώρα αρχύτερα με το εν δυνάμει κοινό του, όπως γράφαμε πριν από λίγους μήνες. Το πρόβλημα ξεκινά όταν δεν ξέρει να τα χειριστεί. Είναι πολύ λεπτή η γραμμή, που αν την περάσεις, μια ατυχής ανάρτηση μπορεί να σου στοιχίσει επικοινωνιακά κάνοντάς σε να μοιάζεις στην καλύτερη με ένα «μη συναφές» άτομο.
Φυσικά δεν αξιώνει κανείς από έναν πολιτικό όπως ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ο Νίκος Ανδρουλάκης ή ο Αλέξης Τσίπρας να παίζουν στα δάχτυλα το ΤικΤοκ και το Iνσταγκραμ, αλλά να έχει την κατάλληλη ομάδα επικοινωνίας για να τους τα χτίσει. Να δομήσει την ψηφιακή τους παρουσία με τέτοιον τρόπο που να μοιάζει συγχρόνως προσωπική, αδιαμεσολάβητη, νεανική και να αποπνέει άνεση.
Επιδραστικότητα και ικανότητες
«Σκανάροντας» τα προφίλ των πολιτικών αρχηγών στα πιο επιδραστικά κοινωνικά δίκτυα σήμερα, το Ινσταγκραμ και το ΤικΤοκ, μπορεί κανείς να εξαγάγει συμπεράσματα τόσο για την επιδραστικότητα των προσώπων, όσο και για τις ικανότητες της ομάδας τους. Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ακολουθείται στο Ινσταγκραμ από 371 χιλιάδες άτομα, ενώ στο ΤικΤοκ από περίπου 280 χιλιάδες με τις αναρτήσεις του στο τελευταίο να συγκεντρώνουν περί τα 4,9 εκατομμύρια likes. Ο Νίκος Ανδρουλάκης ακολουθείται στο Ινσταγκραμ από 28,9 χιλιάδες άτομα, ενώ στο ΤικΤοκ από 21,3 χιλιάδες με 191,4 χιλιάδες likes στις δημοσιεύσεις του. Ο Αλέξης Τσίπρας ακολουθείται από 118 χιλιάδες και 112,6 χιλιάδες άτομα αντίστοιχα με 2,9 εκατομμύρια «μου αρέσει» στο ΤικΤοκ.
Ο Κυριάκος Βελόπουλος, απουσιάζοντας από το Ινσταγκραμ, ακολουθείται στην έτερη πλατφόρμα από 164,3 χιλιάδες άτομα με 6 εκατομμύρια likes στις αναρτήσεις του! Η Ζωή Κωνσταντοπούλου ακολουθείται από 50,1 χιλιάδες και 44,8 χιλιάδες άτομα συγκεντρώνοντας 1,3 εκατομμύρια likes στο ΤικΤοκ. Ο Δημήτρης Κουτσούμπας του ΚΚΕ απέχει από τα κοινωνικά δίκτυα.
Ο Δημήτρης Νατσιός του κόμματος «Νίκη» διαθέτει μόνο σελίδα στο Facebook και ένα αδύναμο προφίλ στο ΤικΤοκ, ενώ οι Σωκράτης Φάμελλος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και Αλέξης Χαρίτσης από τη Νέα Αριστερά φανερώνουν αδυναμία προσέλκυσης κοινού με μικρούς αριθμούς ακολούθων σε αμφότερες τις πλατφόρμες.
Viral και «cringe»
Η συσσώρευση κοινού βέβαια είναι κάτι διαφορετικό από την παρουσία. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει πολύ ισχυρή παρουσία με περιεχόμενο που ανταποκρίνεται στις ανάγκες των αλγορίθμων, το ίδιο και ο Αλέξης Τσίπρας, στην τωρινή του όμως περίοδο, καθώς όσο ήταν αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης τα κοινωνικά του δίκτυα απέπνεαν μια παλιακή αισθητική προσφέροντας συχνά γενναιόδωρες δόσεις «cringe» στους ακολούθους του. Ο Κυριάκος Βελόπουλος στο ΤικΤοκ μοιάζει να έχει «καβαλήσει» το κύμα της σαρωτικής Ακροδεξιάς στην πλατφόρμα με μεγάλο – πραγματικά – engagement (ναι, η Ακροδεξιά τα πάει περίφημα στα κοινωνικά δίκτυα γενικά). Η Ζωή Κωνσταντοπούλου είναι πολύ εργατική στα κοινωνικά δίκτυα επίσης, τροφοδοτώντας τα συνεχώς με βίντεο από τις στιγμές της στη Βουλή ποντάροντας στο virality της ατάκας που φαίνεται να είναι και το δυνατό της σημείο.
Ο Νίκος Ανδρουλάκης, παντού παρών, αλλά μάλλον υποτονικά, ενώ οι Φάμελλος και Χαρίτσης χειρίζονται τις πλατφόρμες εντελώς διεκπεραιωτικά ανεβάζοντας κυρίως έτοιμα βίντεο από στιγμές τους στην τηλεόραση και στη Βουλή, χωρίς καμία περαιτέρω επεξεργασία, χωρίς να παράγουν πρωτότυπο περιεχόμενο, παρόλο που το «αγαπούν» οι αλγόριθμοι.
Πρόσφατα, λόγω της Εξεταστικής για τον ΟΠΕΚΕΠΕ, ανακινήθηκαν σε πολλά timelines βίντεο με τη βουλευτή του ΠΑΣΟΚ Μιλένα Αποστολάκη να εξετάζει την κ. Σεμερτζίδου, δείχνοντας τα γρήγορα αντανακλαστικά της ομάδας της που απομόνωσε τα αποσπάσματα και παρήγαγε σοσιαλμιντιακή υπεραξία από την κοινοβουλευτική της παρουσία.
Η καμπάνια Μαμντάνι
Οι εγχώριοι πολιτικοί πάντως απέχουν πολύ από τη χρήση των κοινωνικών δικτύων όπως την είδαμε από τον πρόσφατα εκλεγέντα δήμαρχο της Νέας Υόρκης Ζοράν Μαμντάνι. Η καμπάνια του, συνδυάζοντας από τη μια κάθετα βίντεο – πάντα αστεία – γεμάτα πολιτικά μηνύματα, αποτυπώντας από την άλλη την εικόνα ενός καθημερινού – μέσα στα πράγματα – υποψηφίου που μιλάει όπως ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας, έχει επαινεθεί δικαίως διεθνώς. Στην επόμενη διετία, εκτός απροόπτου, θα έχουμε εκλογές και στην Ελλάδα. Μένει να δούμε ποιοι κράτησαν σημειώσεις από την περίπτωση Μαμντάνι και πόσο ικανοί ήταν να τον καταλάβουν.
