Οι φράσεις «κλείστηκε στο σπίτι του» ή «κλείστηκε στο καβούκι του» (με τη μεταφορική έννοια του όρου) πρέπει μάλλον να έχουν εξαιρεθεί από την δημιουργική συλλογιστική των νεαρών αρχιτεκτόνων- ή μήπως γλυπτών του τσιμέντου;- Τηλέμαχου Ανδριανόπουλου, Κώστα Μαύρου και Θάνου Μπαμπανέλου.

Οι προτάσεις του αρχιτεκτονικού γραφείου τους ΤΑΝ (Τεταμένη Αρχιτεκτονική Νημίωση ή Tense Architecture Network) ικανοποιούν τους ιδιοκτήτες των κατοικιών που κατασκευάζουν κατανοώντας τις επιθυμίες τους μεταξύ των οποίων και εκείνη να διαβιούν σε ένα καλαίσθητο προσωπικό χώρο που βρίσκεται διαρκώς σε ανοιχτή επικοινωνία με το φυσικό περιβάλλον.

Απότοκος της αντίληψης τους για τη σύγχρονη εστία είναι και μια κατοικία στα Μέγαρα η οποία, όπως κι εκείνη στα Γλυκά Νερά, στο Ηράκλειο, στο Συκάμινο Ωρωπού, την Κηφισιά και τη Σαρωνίδα, έχει τη δική της χαρακτηριστική φόρμα.

Οι αρχιτέκτονες έπλασαν με ανεπίχριστο σκυρόδεμα, το εξωτερικό κέλυφος της οικίας και επένδυσαν το εσωτερικό με ζεστά υλικά. Εκείνο που έχει σημασία στο εντυπωσιακό οικοδόμημα, στον πυρήνα ενός ελαιώνα, είναι ότι οι μεγάλες τσιμεντένιες επιφάνειες δεν πνίγουν το βλέμμα ενώ οι ακμές και οι οξίες γωνίες του δεν ενοχλούν το μάτι.

Διόλου τυχαία το πρόσφατο αρχιτεκτόνημά τους- που άρχισε το 2013- βρέθηκε προτεινόμενο για το Ευρωπαικό Βραβείο Σύγχρονης Αρχιτεκτονικής, Mies van der Rohe Award 2015. Είναι δε το δεύτερο έργο του ΤΑΝ που προτάθηκε για το έπαθλο του σημαντικού ευρωπαϊκού αρχιτεκτονικού θεσμού καθώς είχε προηγηθεί η κατοικία στο Συκάμινο που είχε συμπεριληφθεί στην βραχεία λίστα των έργων για τα Mies van der Rohe Award 2013.

Επομένως μια κατοικία που δημιουργεί την αίσθηση στον κτήτορα της ότι δεν είναι «κλεισμένος στο σπίτι του», τουναντίον προσφέρει επιλογές διαλόγου με τη φύση, η κουβέντα με τον αρχιτέκτονα Τηλέμαχο Ανδριανόπουλο του ΤΑΝ μοιάζει επιβεβλημένη.

Το ζητούμενο στην κατοικία στα Μέγαρα, το όρισε ο ιδιοκτήτης της έκτασης, ή το προτείνατε εσείς και ποιο ήταν;

Το ζητούμενο δεν ήταν ιδιαίτερα σύνθετο. Όπως όλοι, και αυτός ο ιδιοκτήτης, ζήτησε ένα σπίτι. Τι είναι όμως ένα σπίτι;Ένα κέλυφος προστασίας -αυτό είναι απλώς το ζητούμενο. Και αυτό το κέλυφος οικειότητας δεν μπορεί παρά να δημιουργηθεί κάθε φορά μέσα σε ένα συγκεκριμένο χώρο, αστικό ή φυσικό. Εδώ, ο χώρος ήταν φυσικός, ένας ελαιώνας στα Μέγαρα, απέναντι από ένα επιβλητικό βουνό. Όλα όσα σχεδιάζουμε οφείλουν να συνδιαλλαγούν με το εκάστοτε υπάρχον. Έτσι, για την κατοικία στα Μέγαρα, όλα τα υπόλοιπα ζητούμενα δεν τα έθεσε ούτε ο ιδιοκτήτης, ούτε εμείς, αλλά το ίδιο το οικόπεδο: ο συγκεκριμένος ελαιώνας, με ένα συγκεκριμένο προσανατολισμό, με το συγκεκριμένο ορεινό όγκο να του αντιπαραβάλλεται. Και όλα τα προηγούμενα «έλεγαν»: η φυσική ομορφιά του υπαίθρου είναι μαγνητική, είναι όμως και άγρια, το σπίτι χρειάζεται ένα μικρότερο προστατευμένο ύπαιθρο, μέσα του. Μια αυλή.

Η πρόκληση ποια ήταν;

Η πρόκληση είχε να κάνει με το εμβαδόν. Το σπίτι θα ήταν 200m2, μέσα στο απεριόριστο ύπαιθρο μια τέτοια επιφάνεια δεν είναι καθόλου μεγάλη. Επιπλέον το βουνό απέναντι, μόνο μικρό δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί. Έπρεπε λοιπόν να βρεθεί ένας τρόπος το σπίτι να μπορέσει να σταθεί δυνατό απέναντί του, το μήκος των πλευρών του -με δεδομένη την επιφάνειά του- να είναι το μεγαλύτερο δυνατό. Μόνο ένα σχήμα ήταν σε θέση να επιτύχει κάτι τέτοιο: το τρίγωνο.

Γιατί αναπτύχθηκε η κατοικία σε σχήμα χωνιού με μέτωπο στο βορρά;

Η κατοικία είναι λοιπόν τρίπλευρη και όχι τετράπλευρη προκειμένου να εξασφαλίσει ένα έγκυρο χωρικό αποτύπωμα. Αποτελεί όντως χωνί προς το βουνό, αλλά δεν έχει μέτωπο προς αυτό. Είναι ανοικτή προς αυτό, ένα χωνί ρουφά ενώ το μέτωπο είναι συνήθως συμπαγές, κλειστό. Το σπίτι αντίθετα έχει σχετικά κλειστές τις άλλες του δύο πλευρές και ανοίγεται προς τον ορεινό όγκο, με την απαραίτητη παρεμβολή ενός ημιυπαίθριου χώρου. Η κατοικία αφήνει το τοπίο μέσα από το μεγάλο της άνοιγμα να εισέλθει, να φτάσει μέχρι την καρδιά της, την προστατευμένη εσωτερική της αυλή.

Με το σκυρόδεμα, ως δομικό υλικό πώς εξασφαλίζεται η βιοκλιματικότητα της κατοικίας;

Το σκυρόδεμα είναι ένα υλικό στην ουσία του γαιώδες, λίθινο. Είναι ένα υλικό αναπνέον, από τα πλέον φυσικά υλικά δόμησης. Επιπλέον, γερνάει όμορφα, δεν κακοπαθαίνει με τον καιρό όπως οι ελαιοχρωματισμοί και τα επιχρίσματα. Κάποιες φορές τα σκύρα του με κατάλληλη επεξεργασία μπορεί να είναι και αυτά εμφανή, ενώ μετά την σκυροδέτηση αδιαβροχοποιείται ώστε να απωθεί το νερό, και φυσικά θερμομονώνεται κατάλληλα. Η διαφορά σε αυτό το σπίτι σε σχέση με τη συνήθη χρήση του σκυροδέματος είναι ότι έχει χρωματισθεί με ένα διάφανο απορροφητικό χρώμα το οποίο του έχει δώσει μια γαιώδη υφή, το έχει δέσει περαιτέρω με την κόκκινη γη που το περιβάλλει. Η βιοκλιματικότητα της κατοικίας ενισχύεται από τη φυτεμένη οροφή της, τα φυτά της οποίας σε λίγο θα αρχίσουν να κατεβαίνουν στους ανεπίχριστους τοίχους. Ελίχρυσα, δροσάνθεμα, ρυγχόσπερμο μαζί με γαιώδες, θερμό, καφέ-γκρι λιθόδεμα -ή σκυρόδεμα αν προτιμάτε.

Οι σχισμές αντί για παράθυρα στην περίμετρο δεν επεμβαίνουν περιοριστικά στο βλέμμα;

Ναι, οι κατακόρυφες σχισμές περιορίζουν το εσωτερικό βλέμμα και επιλέγουν την είσοδο του φωτός, αλλά ταυτόχρονα επίσης επεμβαίνουν περιοριστικά και στο έξωθεν βλέμμα, περιορίζουν κυρίως αυτό. Δημιουργούν ένα όριο οικειότητας. Η κατοικία έχει επιλέξει: κάπου κλείνεται, κάπου ανοίγει. Είναι ένα σπίτι, ο περιορισμός είναι απαραίτητος για μία ‘οικία’. Μόνο οι γυάλες για τα ψάρια δεν επεμβαίνουν περιοριστικά στο βλέμμα.

Το σπίτι πώς συνδιαλέγεται με το τοπίο;

Οι σχισμές, πέραν όσων αναφέρθηκαν, είναι και αυτές ένας τρόπος συνδιαλλαγής με το ύπαιθρο. Φωτισμένες μέσα του, το βράδυ, δηλώνουν διακριτικά την παρουσία του έμβιου που βρίσκεται πίσω τους.

Τα αρχιτεκτονήματά σας συνομιλούν ισότιμα με τη διεθνή αρχιτεκτονική σκηνή. Ποια χαρακτηριστικά ωστόσο υπογραμμίζουν την ελληνικότητα τους;

Αν περιοριστούμε σε αυτό το έργο, υπάρχει κάτι πιο ελληνικό από την περίκλειστη αυλή; Σκεφτείτε όμως, μπορεί και αυτή τελικά να είναι παγκόσμια, κοινό κτήμα.

Ποια στοιχεία σε μια κατοικία αυστηρών γραμμών τη μετατρέπουν σε ένα σπίτι «ζεστό»;

Η πραγματική θέρμη έρχεται μόνο με την έμβια παρουσία, και αυτή μόνο με τον χρόνο. Και όταν λέω έμβια παρουσία, δεν εννοώ μόνον τους ανθρώπους που αυτό το σπίτι θα υποδεχθεί μέσα του, με τις ανάγκες, τις γιορτές, τις ακαταστασίες τους, τα πράγματά τους, τις παρεμβάσεις, την οικεία τυχαιότητα του καθημερινού τους βίου. Εννοώ και το φροντισμένο από τον άνθρωπο περιβάλλον, τις ελιές που θα μεγαλώσουν και θα το αγκαλιάσουν, τα ελίχρυσα που θα κρέμονται στους τοίχους του, την ευγενή φθορά του χρόνου στα υλικά του. Η ζεστασιά, έρχεται με το χρόνο. Είναι λάθος να προσπαθεί κανείς να εισαγάγει σχεδιαστικά τη ζεστασιά με τεχνητό τρόπο, με τις γνωστές γραφικότητες. Όλα τα έπιπλα είναι εδώ από κόκκινο μαόνι, αλλά η θερμότητα έρχεται εντέλει μόνο από το πραγματικό αίμα. Αυτό, μαζί με μια δομημένη αυστηρότητα από σκυρόδεμα δίνουν τελικά κάτι που καμία τεχνοτροπία à l’ancienne δεν μπορεί να πετύχει.

Στο αστικό τοπίο της Αθήνας τι θα αλλάζατε;

Το αστικό τοπίo της Αθήνας είναι ένα φυσικό φαινόμενο, το υλικό αποτύπωμα ημών των ιδίων. -Σε εμάς, τι θα αλλάζαμε?

Τελευταία Νέα