Αναζήτηση
Το Ζιντζιρλί τζαμί θεωρείται μνημείο εξαιρετικής ακουστικής και αποτελεί αρχιτεκτόνημα ιδιαίτερης αισθητικής της περίφημης σχολής Μιμάρ Σινάν (φημισμένου οθωμανού αρχιτέκτονα στην υπηρεσία τριών σουλτάνων).
Γνωστό ως «Το τζαμί των αλύσεων» (δηλαδή των αλυσίδων), έλαβε την ονομασία κατά μια εκδοχή –ελλείψει κτήτορα ή χορηγού –«από τις αλυσίδες που πιθανόν κρεμόταν ο πολυέλαιός του από την οροφή», εξηγεί η αρχαιολόγος Σταυρούλα Δαδάκη, προϊσταμένη της 12ης Eφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων (με έδρα την Καβάλα). Μια άλλη εκδοχή αποδίδει την ονομασία Ζιντζιρλί τζαμί στα ομώνυμα νομίσματα (ζιντζίρλια) που κόπηκαν περί τα μέσα του 18ου αι., οπότε και διαπιστώνεται μια εκτεταμένη αναστήλωσή του, σύμφωνα με την αρχαιολόγο Λίλα Σαμπανοπούλου. Είναι τζαμί μεσαίων διαστάσεων, με το μαρμάρινο μινμπέρ του (ο άμβωνας των μουσουλμάνων) κατάκοσμο και σε άριστη κατάσταση.
Η θολωτή στέγασή του (ένας μεγαλύτερος από ημισφαίριο τρούλος που πατά σε τέσσερα ημιχώνια και ισάριθμους ημισκαφοειδείς θόλους σε σταυροειδή διάταξη, καλύπτοντας το κεντρικό τετράγωνο, αλλά και πολυάριθμοι σκαφοειδείς θόλοι στα υπόλοιπα διάχωρα) ήταν καλυμμένη με φύλλα μολύβδου.
Ωστόσο, οι πληγές από την εγκατάλειψη και τη φθορά του χρόνου ήταν εμφανείς μετά την απελευθέρωση, οπότε άλλαξε και χρήση. Μετατράπηκε σε αποθήκη ξυλείας, αποθήκη του Στρατού στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (εκείνη την περίοδο αφαιρέθηκαν τα φύλλα μολύβδου από την οροφή για να γίνουν πυρομαχικά) και κατόπιν σε αποθήκη του δήμου.
Στο μεταξύ η οροφή χορτάριασε, το δάπεδο υπέστη εκτεταμένες φθορές, αφαιρέθηκε η περίτεχνη δίφυλλη ξύλινη πόρτα του, ενώ απώλεσε το προστώο του. «Οταν ξεκίνησαν οι εργασίες, φαινόταν κυριολεκτικά ερείπιο, με νερά να μπαίνουν από παντού. Χάσματα στη θολοδομία, κομμάτια του γείσου να αποξηλώνονται και να πέφτουν αντιμετωπίστηκαν πρόσκαιρα με την «επίθεση» μιας χαλαρής τσιμεντοκονίας, η οποία απομακρυνόταν σταδιακά με την εξέλιξη των εργασιών», σημειώνει η αρχαιολόγος Λίλα Σαμπανοπούλου, που συνεργάστηκε στην επίβλεψη των εργασιών με τον αρχιτέκτονα Αργύρη Μπακιρτζή (των Χειμερινών Κολυμβητών).
Το δύσκολο έργο αναστήλωσης και αποκατάστασης διήρκεσε –και λόγω διακοπών ελλείψει πόρων –δέκα χρόνια και ολοκληρώθηκε σε δεύτερη φάση με εργασίες (χρηματοδοτήθηκαν από την Περιφερειακή Ενότητα Σερρών) από το 2010 έως το 2012 που αποκατέστησαν την αίγλη του κεντρικού ισόγειου χώρου, υπό την εποπτεία της προϊσταμένης της 12ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.
Η αρτιότητα της επέμβασης φαίνεται τώρα και η όψη του είναι σαν να κατέβηκε η σκαλωσιά χθες.
Η επαναλειτουργία του –για πολιτιστικές εκδηλώσεις –εντάχθηκε στον εορτασμό για τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση της πόλης των Σερρών (από τους Βούλγαρους) και φιλοξένησε την έκθεση «Σέρρες 1913 – Πυρίκαυστη πόλη. Τεκμήρια πριν και μετά την καταστροφή». Παρουσιάστηκαν σπάνιες και ανέκδοτες φωτογραφίες (από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους – Αρχεία Ν. Σερρών και του σερραίου συλλέκτη Βασίλη Καφταντζή) αλλά και ευρήματα (ανάμεσά τους δύο ακέραιες σπάθες, οβίδες και σφαίρες, εργαλεία) του στρώματος καταστροφής του 1913 που προέκυψαν από το ανασκαφικό έργο της 12ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων στο μουσουλμανικό τέμενος.
Το Ζιντζιρλί τζαμί στη συμβολή των οδών Ανατολικής Θράκης και Βουρλών με την πολύ καλή ακουστική περιμένει να φιλοξενήσει την (περιοδική) έκθεση «Αρχιτεκτονική της μεσαιωνικής Σερβίας στα Βαλκάνια» τον Μάρτιο του 2014, αλλά και μουσικές εκδηλώσεις.
