Οι χρυσές μπίζνες με τα σκουπίδια δεν περιορίζονται στα «κύτταρα» της Φυλής και των Ανω Λιοσίων. Εχουν εξαπλωθεί από τα βόρεια προάστια της πρωτεύουσας έως τη Νοτιοδυτική Πελοπόννησο και από τα Ιωάννινα και τις Σέρρες έως την Κρήτη. «ΤΑ ΝΕΑ» αποκαλύπτουν μία σειρά υποθέσεων με κύριο «συστατικό» ευρωπαϊκό και δημόσιο χρήμα, οι περισσότερες από τις οποίες απασχόλησαν τις ελεγκτικές Αρχές και για τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον.

ΧΑΛΑΝΔΡΙ ΑΤΤΙΚΗΣ

Οι ψευδείς μισθώσεις οχημάτων

Ηταν το 2006 όταν για ένα έργο καθαρισμού σε περιοχή όπου ζουν Ρομά το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Χαλανδρίου έλαβε την απόφαση να μισθώσει ειδικά οχήματα και εξοπλισμό. Για την αποκομιδή των απορριμμάτων και των μπάζων κρίθηκε ότι χρειάζονταν 24 ανατρεπόμενα φορτηγά, 5 ερπυστριοφόροι φορτωτές και 3 ερπυστριοφόροι τσάπες, 2 βυτιοφόρα νερού, 6 ειδικά οχήματα για εκσκαφές και διαμόρφωση του εδάφους και, πέρα των χειριστών των μηχανημάτων, 14 εργάτες.

Ο χρόνος ενοικίασης του εξοπλισμού, σύμφωνα με την απόφαση, ορίστηκε στις 74 ημέρες χωρίς όμως να αναφέρεται η ημερομηνία έναρξης της μίσθωσης. Τα χρήματα, σύμφωνα με τον προϋπολογισμό του έργου, έφταναν τα 12.310 ευρώ την ημέρα, δηλαδή 911.000 ευρώ στο σύνολο, ενώ όταν η σχετική αίτηση έφθασε στην περιφέρεια εγκρίθηκε η μίσθωση μόνο των 24 φορτηγών και των δύο βυτίων. Ετσι δημιουργήθηκε ειδικός λογαριασμός με 1 εκατ. ευρώ. Σε προσφυγή που είχε κάνει δημοτική σύμβουλος του Χαλανδρίου κατά της απόφασης ανέφερε ότι το παραπάνω ποσό είναι «υπερβολικό, αυθαίρετο και παράνομο». Επεσήμαινε δε ότι «κατόπιν επιτόπιας επίσκεψης διαπιστώθηκε ότι η προς καθαρισμό περιοχή είναι πάρα πολύ μικρή και ως εκ τούτου είναι αδύνατη η συγκέντρωση των μηχανημάτων που αναφέρονται στην εισήγηση του αντιδημάρχου», καθώς και ότι «ο χώρος προς καθαρισμό δεν αρκεί ούτε για χώρο στάθμευσης του στόλου των προτεινόμενων μηχανημάτων… ο όγκος των μπάζων και των σκουπιδιών δεν είναι παρά εργασία μιας ημέρας!!!»

Τον Ιούνιο του 2012, έξι χρόνια μετά τη συγκεκριμένη καταγγελία, ολοκληρώθηκε η έκθεση ελέγχου από ειδικό επιθεωρητή του Δημοσίου. Σε αυτήν, ανάμεσα σε άλλα, αναφέρονται διάφορα προβλήματα με τον διαγωνισμό που έγινε για την ανάληψη του έργου καθαρισμού του καταυλισμού των Ρομά, ενώ ιδιαίτερη εντύπωση προκαλούν τα ευρήματα για τα οχήματα που συμμετείχαν στις εργασίες: σύμφωνα με τους ελέγχους που έγιναν στα αρχεία του υπουργείου Μεταφορών, οκτώ από τα σαράντα μηχανήματα και οχήματα που υποτίθεται ότι χρησιμοποιήθηκαν δεν είχαν άδεια κυκλοφορίας.

Ενα από αυτά που δεν είχαν άδεια κυκλοφορίας ήταν διπλοεγγεγραμμένο στον πίνακα εργασιών. Δεκαοκτώ από τα οχήματα ήταν ιδιωτικής χρήσης, κατά παράβαση των όρων της σύμβασης, ενώ δύο δεν ήταν ο τύπος του οχήματος που είχε δηλωθεί.

Επειδή τα ευρήματα αυτά προκάλεσαν πολύ μεγάλα ερωτηματικά, ο ελεγκτής απέστειλε επιστολές προς τους κατόχους των 30 οχημάτων (εκτός των οκτώ που βρέθηκαν χωρίς άδεια και των δύο που ανήκαν στον ανάδοχο του έργου) με τις οποίες ζητούσε από τους ιδιοκτήτες των οχημάτων να γνωστοποιήσουν αν τα οχήματά τους συμμετείχαν στις εργασίες. Από τους 15 ιδιοκτήτες που απάντησαν στις επιστολές οι 10 ανέφεραν ότι τα οχήματά τους «ουδέποτε απασχολήθηκαν στις εργασίες». Αλλοι τρεις βεβαίωσαν ότι τα οχήματά τους ενεπλάκησαν στις εργασίες «μόνο κάποιες ημέρες» από τις 74 συνολικά που θα διαρκούσε το έργο «και όχι για όλο το επίμαχο διάστημα». Και δύο περιπτώσεις προσκόμισαν όλα τα σχετικά αποδεικτικά ότι τα οχήματα απασχολούνταν για τον χρόνο που προβλεπόταν στην σύμβαση. Ετσι, υπολογίστηκε ότι περισσότερα από 333.000 ευρώ χρεώθηκαν «ψευδώς».

Εντύπωση επίσης έχει προκαλέσει μία παράξενη σύμπτωση: δύο από τους ιδιοκτήτες που προσκόμισαν παραστατικά από μεταφορές μπάζων στα Ανω Λιόσια είχαν το ίδιο επώνυμο με επικεφαλής τομέα του ΧΥΤΑ –και δεν επρόκειτο για συχνά απαντώμενο επώνυμο. Η συγκεκριμένη έκθεση έχει κοινοποιηθεί στο ΣΔΟΕ και στο Ελεγκτικό Συνέδριο, ενώ έχει διαβιβαστεί και στον Εισαγγελέα Εφετών Αθηνών.

ΠΥΡΓΟΣ ΗΛΕΙΑΣ

Τα νοικιασμένα μηχανήματα

Το «μοντέλο» της ενοικίασης μηχανημάτων για απορρίμματα έχει απασχολήσει ελεγκτές και στην περίπτωση του Δήμου Πύργου. Σύμφωνα με εμπιστευτική έκθεση που ολοκληρώθηκε πριν από δέκα μήνες, οι υπεύθυνοι δημοτικοί άρχοντες προχώρησαν το 2011 σε 19 μισθώσεις οχημάτων και εξοπλισμού ύψους 842.000 ευρώ με απευθείας αναθέσεις. Αντίθετα, το 2010 είχαν πραγματοποιηθεί μόλις τρεις απευθείας αναθέσεις, συνολικού ποσού 53.000 ευρώ. Στα συμπεράσματά του για τα οικονομικά του Δήμου Πύργου χρήσης 2011 ο ορκωτός ελεγκτής ανέφερε ότι από τις αναλυτικές καταστάσεις μίσθωσης μηχανημάτων προκύπτει πως δεν τηρήθηκε η προβλεπόμενη διαδικασία για τις απευθείας αναθέσεις.

Από τα τιμολόγια φαίνεται δε ότι για 18 ημέρες κατά τη διάρκεια του Σεπτεμβρίου του 2011 δόθηκαν για την ενοικίαση τεσσάρων μηχανημάτων δεματοποιητή απορριμμάτων πάνω από 57.000 ευρώ, ενώ για τον Αύγουστο πληρώθηκαν για τον ίδιο αριθμό μηχανημάτων πάνω από 90.000 ευρώ. Απευθείας αναθέσεις εντόπισε ο έλεγχος και στην περίπτωση των αναλώσιμων υλικών για τον δεματοποιητή: το 2010 πραγματοποιήθηκαν 29 αγορές ύψους 441.000 ευρώ και τον επόμενο χρόνο 53 αγορές συνολικού ποσού 504.000 ευρώ. Από αυτές κάποιες ήταν άνω του ορίου των 15.000 ευρώ, οπότε θεωρούνται παράτυπες.

ΑΓΙΟΙ ΘΕΟΔΩΡΟΙ ΚΟΡΙΝΘΟΣ

Το κόλπο με τα βιομηχανικά απόβλητα

Πέρα από τις μισθώσεις οχημάτων και τις αγορές αναλώσιμων, χρυσές μπίζνες γίνονται και με την ανεξέλεγκτη διάθεση βιομηχανικών αποβλήτων. Υπό κανονικές συνθήκες η προβλεπόμενη διαχείριση αυτών των αποβλήτων κοστίζει διόλου ευκαταφρόνητα ποσά. Ωστόσο, όταν οι εταιρείες τα απορρίπτουν χωρίς να πληρώνουν γι’ αυτά κερδίζουν εις βάρος του περιβάλλοντος. Μία από τις πρόσφατες περιπτώσεις που απασχόλησε τους αρμόδιους επιθεωρητές είναι αυτή του πρώην Δήμου Αγίων Θεοδώρων, ο οποίος πλέον έχει συνενωθεί με τον Δήμο Λουτρακίου, στην Κόρινθο. Ο πρώην δήμος διατηρούσε στην περιοχή Σουσάκι χώρο ο οποίος είχε διαμορφωθεί ώστε να γίνεται διάθεση αστικών λυμάτων. Από τον έλεγχο προέκυψε ότι σε ειδικές εκσκαφές είχαν απορριφθεί υγρά απόβλητα βιομηχανικής προέλευσης –μάλιστα την ώρα που ήταν εκεί οι ελεγκτές εμφανίστηκε βυτίο από εταιρεία παραγωγής βιοκαυσίμων που μετέφερε απόβλητα.

«Η περιοχή ελεγχόταν από τον δήμο. Συγκεκριμένα υπήρχε ανακλινόμενη μπάρα με λουκέτο, κλειδί του οποίου είχε διατεθεί σε βυτιοφόρο. Επιπλέον ο δήμος, προκειμένου τα βυτία να διαθέσουν υγρά απόβλητα, έδινε ενυπόγραφο τυποποιημένο «έγγραφο» με το οποίο επέτρεπε την διάθεση των υγρών αποβλήτων στην εν λόγω περιοχή», έγραφαν οι επιθεωρητές στην πράξη βεβαίωσης παράβασης που εκδόθηκε στα μέσα Ιουλίου του 2013. Σημειώνεται ότι η διεύθυνση Υγείας της περιφερειακής ενότητας Κορίνθου είχε επισημάνει στον δήμο την αναγκαιότητα λήψης απαραίτητων μέτρων ώστε να αποτραπεί η περαιτέρω διάθεση αποβλήτων στην περιοχή και να προστατευθεί ο υπόγειος υδροφόρος ορίζοντας.

ΒΟΡΕΙΑ ΤΖΟΥΜΕΡΚΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ο ΧΥΤΑ που ρυπαίνει τα υπόγεια ύδατα

Μία ακόμα υπόθεση που αφορά τη διάθεση αποβλήτων, αυτή τη φορά σε ελεγχόμενο περιβάλλον, και παρ’ όλα αυτά βλάπτει το περιβάλλον, αφορά τον ΧΥΤΑ Ελληνικού στον Δήμο Βόρειων Τζουμέρκων του Νομού Ιωαννίνων. Εκεί η κατασκευή του χώρου υγειονομικής ταφής, την οποία ανέλαβε κοινοπραξία εταιρειών, κόστισε περίπου 10 εκατ. ευρώ –βάσει αυτού του ποσού υπολογίστηκε ότι για να αποσβεστεί η δαπάνη θα πρέπει η διάθεση των απορριμμάτων στον ΧΥΤΑ να κοστίζει περίπου 18 ευρώ ανά τόνο. Αυτό που δεν υπολογίστηκε ήταν ότι προφανώς κάτι δεν πήγε καλά με την κατασκευή και οι μετρήσεις των ελεγκτών έδειξαν υπερβάσεις στις συγκεντρώσεις χρωμίου και νικελίου στα υπόγεια ύδατα της περιοχής. Για να διερευνηθεί περαιτέρω η ρύπανση πραγματοποιήθηκε μελέτη από το ΑΠΘ και συντάχθηκε σχετική έκθεση. «Τα συμπεράσματα της έκθεσης δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο διαρροής από τον πυθμένα του κυττάρου», επισημαινόταν στην πράξη βεβαίωσης παράβασης που διαβίβασαν οι επιθεωρητές περιβάλλοντος προς την κοινοπραξία που κατασκεύασε τον ΧΥΤΑ, η οποία πέρα από τις υπερβάσεις στα υπόγεια ύδατα κατέγραφε άλλες 8 παραβάσεις.

ΣΕΡΡΕΣ

Δεν υπήρχε σωστή επιτήρηση

Λίγο πιο βόρεια, στον ΧΥΤΑ Σερρών, οι επιθεωρητές διαπίστωσαν έπειτα από ελέγχους ότι τα απορρίμματα που διετίθεντο στους χώρους δεν ζυγίζονταν καν, με αποτέλεσμα να μην μπορούν οι αρμόδιοι να τον παρακολουθήσουν και να τον επιτηρήσουν επαρκώς. Επίσης βρήκαν ότι ο εν λόγω ΧΥΤΑ λειτουργούσε σχεδόν για μία δεκαετία χωρίς άδεια διάθεσης αποβλήτων.

ΚΕΡΚΥΡΑ

Οι πρωταθλητές των παραβάσεων

Οι περισσότερες όμως παραβάσεις που έχουν καταγραφεί μέχρι στιγμής σε ΧΥΤΑ καταλογίζονται σε αυτόν που βρίσκεται στη θέση Τεμπλόνι, στην Κέρκυρα. Συγκεκριμένα, όπως φαίνεται σε απόφαση επιβολής προστίμου ύψους 290.000 ευρώ για ζητήματα κατασκευής και λειτουργίας του συγκεκριμένου ΧΥΤΑ, έχουν βεβαιωθεί στον Σύνδεσμο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Κέρκυρας 16 παραβάσεις, ανάμεσα στις οποίες η έλλειψη αδειών λειτουργίας καθώς και επεξεργασίας και διάθεσης υγρών αποβλήτων, η μη προβλεπόμενη απόθεση απορριμμάτων, διάφορες κατασκευαστικές και λειτουργικές αποκλίσεις και υπερβάσεις και πολλά ακόμα.

ΑΠΟΚΟΡΩΝΑΣ ΧΑΝΙΩΝ

Τα κυκλώματα της χωματερής

Ενας από τους λόγους που καθυστερεί δραματικά η μετάβαση από τις χωματερές προς τους Χώρους Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων, όπως αναφέρουν ειδικοί που έχουν ασχοληθεί σε βάθος με το θέμα, είναι το γεγονός ότι γύρω από τις χωματερές έχουν δημιουργηθεί κυκλώματα συμφερόντων που επωφελούνται από το σύστημα ανεξέλεγκτης διάθεσης. Τέτοιες καθυστερήσεις έχουν καταγραφεί από τους επιθεωρητές στην περίπτωση της χωματερής του Δήμου Αποκορώνου, στα Χανιά. Ηδη από τον Αύγουστο του 2011 το υπουργείο Περιβάλλοντος εξέδωσε την εγκύκλιο με θέμα «Επείγον Πρόγραμμα Παύσης Λειτουργίας ΧΑΔΑ», ωστόσο σε έγγραφο που βεβαιώνει τις παραβάσεις του συγκεκριμένου δήμου σχεδόν δύο χρόνια μετά φαίνεται ότι η χωματερή συνέχιζε να δέχεται απόβλητα. Μάλιστα, κατά την αυτοψία των επιθεωρητών στον χώρο βρέθηκαν πτώματα ζώων εντός του ΧΑΔΑ, ενώ σύμφωνα με τον κανονισμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αυτά θα πρέπει να απορρίπτονται ως απόβλητα μέσω αποτέφρωσης ή να θάβονται σε εγκεκριμένο χώρο υγειονομικής ταφής.

ΑΧΑΡΝΕΣ ΑΤΤΙΚΗΣ

Πετούν τα σκουπίδια σε οικόπεδο!

Η ανεξέλεγκτη διάθεση δεν γίνεται μόνο στις χωματερές μακριά από κατοικημένες περιοχές αλλά και σε οικόπεδα, κάποιες φορές μάλιστα πολύ κοντά τον οικιστικό ιστό. Ετσι οι δράστες κερδίζουν τα χρήματα που θα έπρεπε να πληρώσουν στον ΧΥΤΑ για την απόρριψη των σκουπιδιών. Ενας τέτοιος χώρος ανεξέλεγκτης διάθεσης εντοπίστηκε από τους ελεγκτές στο δημοτικό οικόπεδο ακριβώς δίπλα από το πρώην εργοστάσιο της Ρικομέξ, στον Δήμο Αχαρνών. Οι αρμόδιοι ανέφεραν ότι «πράγματι έχει παρατηρηθεί η ανεξέλεγκτη απόθεση μπάζων και ογκωδών αντικειμένων σε διάφορα σημεία του δήμου από διερχόμενα αυτοκίνητα» και τόνισαν ότι το φαινόμενο αυτό δεν είναι πρόσφατο, καθώς παρατηρείται εδώ και χρόνια. Ωστόσο δήλωσαν αδυναμία να επιτηρούν τους χώρους, ιδιαίτερα τις νυχτερινές ώρες οπότε πραγματοποιούνται οι απορρίψεις, και πρόσθεσαν ότι υπάρχουν ελλείψεις και στις υπηρεσίες καθαριότητας του δήμου για τη συλλογή αυτών των απορριμμάτων.

Παραβάσεις και από ιδιώτες διαχειριστές απορριμμάτων

Οι παραβάσεις δεν περιορίζονται στους δήμους, στους ΧΥΤΑ και στους ΧΑΔΑ, αλλά εξαπλώνονται και στους ιδιώτες διαχειριστές απορριμμάτων. Για παράδειγμα, πριν από λίγους μήνες ιδιωτική μονάδα μεταφόρτωσης εντός του Νομού Αττικής βρέθηκε να λειτουργεί χωρίς άδεια διαχείρισης αποβλήτων, χωρίς απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων και με πολλά παραστατικά διακίνησης απορριμμάτων να απουσιάζουν…