«Τα τραγούδια τα είχα όλα έτοιμα και τα έγραφα από το 1968 έως το 1971. Μαζί με κάτι άλλα τα προόριζα για τον Μίκη Θεοδωράκη, αλλά αίφνης μου τα ζήτησε ο Δήμος Μούτσης. Εκείνα τα χρόνια μάζευα ό,τι είχε σχέση με τη Σμύρνη. Από καρτ ποστάλ, μέχρι έγγραφα και φωτογραφικό υλικό. Γενικά υλικό από χαμένες πατρίδες και πόλεμο της Μικράς Ασίας. Παράλληλα, μέσα σε αυτή την διαδικασία, πηγαινοερχόταν μια ποιητική ιδέα. Τα τραγούδια αποτελούσαν έναν ενιαίο κορμό, εκτός από το «Σταμάτης Κομνηνός» που γράφτηκε τον Δεκέμβριο του 1971 για έναν ναυτικό από την Τήνο που τραυματίστηκε στη Νέα Ορλεάνη σε αυτοκινητικό δυστύχημα και πέθανε αμέσως μετά στην Αθήνα. Ακόμη κι αυτό όμως άρεσε στον Μούτση», λέει στα «ΝΕΑ» ο Μάνος Ελευθερίου, στιχουργός του δίσκου «Αγιος Φεβρουάριος».

Ο ίδιος χρησιμοποίησε πολλές λέξεις από τη γενέτειρά του Σύρο, που όμως χρησιμοποιούνταν και από Κωνσταντινουπολίτες και Σμυρνιούς (είπαμε ο δίσκος έχει αφορμή την προσφυγιά). Ο τίτλος ανήκε στον Μούτση που ήθελε για προσωπικό του λόγο να υπάρχει το γράμμα «φ» στις λέξεις που θα κοσμούσαν το εξώφυλλο. Μάλιστα ο Ελευθερίου είχε γράψει τα «Μαρτύρια του Αγίου Στεφάνου» που αρχικά πρότεινε ως τίτλο, ο Μούτσης όμως αρνήθηκε και αυτό και τα ονόματα αγίων που ο στιχουργός πρότεινε. Τελικά, ο συνθέτης επέλεξε το «Αγιος Φεβρουάριος» που παρεμπιπτόντως δεν υπάρχει στο θρησκευτικό ημερολόγιο –υπάρχει μόνο Αγιος Ιανουάριος.

Και αν ο κάθε δίσκος εκφράζει και τους ερμηνευτές του εκτός από τους δημιουργούς του, σημειώστε εδώ δύο ονόματα που άφησαν ανεξίτηλη τη σφραγίδα τους: ο Δημήτρης Μητροπάνος στην κορυφαία στιγμή του και η Πετρή Σαλπέα που ανάμεσα στα άλλα ερμήνευσε το αινιγματικό τραγούδι «Κομοδίνο». Η Σαλπέα επιλέχτηκε πρώτη, ενώ ο φαντάρος τότε Μητροπάνος χρειάστηκε να πάρει άδεια από την Αλεξανδρούπολη όπου υπηρετούσε για να ηχογραφήσει (για πρώτη φορά μάλιστα σε οκτακάναλο σύστημα ηχογράφησης).

Μάλιστα στους δύο τραγουδιστές ο Μούτσης κατέληξε ύστερα από δοκιμές με πολλούς άλλους και έτσι τραγούδια όπως τα «Αλλος για Χίο τράβηξε», «Η σούστα πήγαινε μπροστά» αλλά και το «Ο Χάρος βγήκε παγανιά» (που συνδέθηκε με σουρεαλιστικό τρόπο με το φονικό του Νίκου Κοεμτζή δύο χρόνια μετά) έμελλε να ταυτιστούν ανεπανάληπτα με τη φωνή του Μητροπάνου. Μια λεπτομέρεια, σχετικά άγνωστη τώρα που η πατίνα του χρόνου επίσης μοιάζει αδυσώπητη, είναι πως τη στοιχειοθεσία των κομματιών επιμελήθηκε ο Φίλιππος Βλάχος, ένα μυθικό όνομα της ελληνικής τυπογραφίας. Τα τραγούδια πρωτοπαρουσιάστηκαν στο κέντρο Περικλής της Πλάκας.

Επίσης, όπως προαναφέραμε, παρότι η προσφυγιά υπήρξε η αρχική ιδέα για τους στίχους του Μάνου Ελευθερίου, ο ίδιος μας δίνει ακόμη μία άγνωστη πληροφορία για τον τρόπο που εμπνεύστηκε τα τραγούδια (εκτός από τις χαλκογραφίες και τα καρτ ποστάλ της Σμύρνης που τότε στόλιζαν ακόμη τα κουρεία και τα καφενεία της εποχής και δεν θα μπορούσαν να μείνουν απαρατήρητα από τις ευαίσθητες «κεραίες» του συριανού ποιητή). «Μια μέρα στο Β’ Νεκροταφείο, παρατήρησα μια επιγραφή σε έναν τάφο: «Η ψυχή μου πάντα είναι στην Μικρά Ασία». Αυτό ήταν. Βέβαια, ο Αγιος Φεβρουάριος δεν είναι η Ιστορία της Σμύρνης. Αναφέρεται όμως σε κάτι οριστικά χαμένο», λέει στα «ΝΕΑ». Για έναν δίσκο που μακριά από άγονες νοσταλγίες και προγονολατρίες, στάθηκε γόνιμος για το περιβόλι του ελληνικού τραγουδιού.

Τελευταία Νέα