Ποια είναι η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στον φυσιολογικό φόβο του ανθρώπου απέναντι στην ασθένεια και στην κατά φαντασία νόσο;
Η υποχονδρίαση περιγράφει τον φόβο του ατόμου ότι είναι άρρωστο στο παρόν ή ότι θα είναι στο μέλλον. Είναι μια σοβαρή κλινική διαταραχή, η οποία υπερβαίνει τον φυσιολογικό φόβο απέναντι στην ασθένεια, καθότι διαταράσσει την ποιότητα της ζωής του ατόμου.
Η διαρκής παρερμηνεία των καθημερινών σωματικών αισθήσεων (π.χ. ένας πονοκέφαλος ή μια ταχυκαρδία) ή τυχαία συμβάντα (π.χ. μια ιατρική εκπομπή) λειτουργούν ως ερεθίσματα και κάνουν το ευάλωτο άτομο να αγχώνεται και να αμφισβητεί την «αθωότητα» της φύσης τους.
Με το πέρασμα του χρόνου, η νοσηρή αυτή ενασχόληση εγκλωβίζει το άτομο στον φόβο και το πείθει για την αληθοφάνεια της αρρώστιάς του. Οι ατέρμονες ιατρικές εξετάσεις είναι ενταγμένες στη ζωή του, καθώς και η ανάγκη του να τον διαβεβαιώνουν οι γιατροί ότι δεν πάσχει από κάποια σοβαρή ασθένεια.
Στην πραγματικότητα όμως δεν εφησυχάζει ποτέ. Συσσωρεύει μέσα του συναισθήματα θυμού και ματαίωσης, νιώθει ότι πάντα «κάτι λείπει». Πιστεύει συχνά ότι δεν λαμβάνει επαρκή ιατρική φροντίδα και συνήθως αντιστέκεται στις προτεινόμενες παραπομπές σε ειδικούς ψυχικής υγείας.
Τα υποχονδριακά άτομα μπορούν να θεραπευτούν από τον φόβο τους;
Το πρώτο βήμα είναι το ίδιο το άτομο να αντιληφθεί ότι δυσκολεύεται να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις της καθημερινότητάς του και πως αδυνατεί να διαχειριστεί τον φόβο ότι θα αρρωστήσει. Η ψυχοθεραπεία κρίνεται τότε απολύτως απαραίτητη. Το υποχονδριακό άτομο πρέπει να πειστεί ότι δεν είναι ο παθολόγος η ειδικότητα για τη θεραπεία του, αλλά ο ψυχολόγος ή ο ψυχίατρος.
Η ψυχοθεραπεία δεν συνιστά διαβεβαίωση περί της απουσίας ασθένειας, αλλά συνειδητοποίηση του ψυχικού υπαβάθρου του προβλήματος και στοχεύει στην ανεύρεση υγιών τρόπων αντιμετώπισής του.
Η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία έχει καλά αποτελέσματα και στοχεύει στον εντοπισμό του τι είναι το πρόβλημα και όχι τι δεν είναι, στη μείωση της ανάγκης του ατόμου για διαβεβαίωση και τη διόρθωση των καταστροφικών ερμηνειών που δίνει στα συμπτώματά του.