ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ Ένα τεράστιο σφαγείο

Πιστός στην παράδοση, ο Πολιτικός (Φραντσέσκο Ρουτέλλι) επισκέφθηκε τον

Φιλόσοφο (Νορμπέρτο Μπόμπιο) για να πάρει την ευλογία του. Και καμιά συμβουλή

για τις εκλογές.

Φ.:Καλώς ήλθατε στο γραφείο μου. Όπως βλέπετε, είναι γεμάτο βιβλία, καθώς

είμαι άνθρωπος της μελέτης, όχι της δράσης. Σε όλη μου τη ζωή ασχολήθηκα

κυρίως με τους μεγάλους στοχαστές της πολιτικής.

Π.: Και ποιος ήταν ο τελευταίος των μεγάλων;

Φ.: Ο Μαξ Βέμπερ. Κι εδώ στην Ιταλία, ο Αντόνιο Γκράμσι. Αλλά εγώ δίδασκα

πάντα τους κλασικούς. Αρχίζοντας από τον Πλάτωνα, και φυσικά τον Αριστοτέλη.

Στα «Πολιτικά» του Αριστοτέλη υπάρχουν όλα όσα πρέπει να γνωρίζει κανείς για

τους μηχανισμούς της πολιτικής. Διαβάζοντάς το, καταλαβαίνουμε ότι δεν

γεννηθήκαμε σήμερα.

Π.: Τι πιστεύετε για τους συμβούλους των πολιτικών, από τον Πλούταρχο μέχρι

τον Μακιαβέλλι;

Φ.: Τον Πλούταρχο θα τον άφηνα απ’ έξω, αφού πολύ σημαντικότερος για μένα ήταν

ο Κικέρων. Όσο για τον Μακιαβέλλι, μπορείς να πεις τα πάντα και τα ακριβώς

αντίθετα. Είναι ο άνθρωπος που εξαίρει τις αρετές της δημοκρατίας, αλλά κι

εκείνος που διδάσκει στους πρίγκιπες τι πρέπει να κάνουν για να πετύχουν τον

στόχο τους.

Π.: Ποιο στόχο;

Φ.: Την εξουσία. Τι είναι η άσκηση της πολιτικής; Η εξουσία. Μπορούμε να πούμε

βέβαια επίσης ότι η πολιτική είναι η τέχνη της συμβίωσης των ανθρώπων. Ενώ το

αντίθετό της είναι η προσφυγή στην πόλεμο. Καθήκον της πολιτικής είναι η

υπέρβαση των συγκρούσεων. Αυτό θα έπρεπε να είναι η δουλειά του πολιτικού.

Στην πραγματικότητα, οι πολιτικοί κάνουν ακριβώς το αντίθετο: υποθάλπουν τις

συγκρούσεις. Θυμάστε τι έλεγε ο Χέγκελ για το νόημα της ιστορίας: ένα τεράστιο

σφαγείο.

Π.: Ποια είναι η γνώμη σας, δάσκαλε, για τον φιλελευθερισμό;

Φ.: Ο φιλελευθερισμός γεννήθηκε από την περίφημη διάκριση του Μπενζαμέν

Κονστάν ανάμεσα στην ελευθερία των αρχαίων και την ελευθερία των συγχρόνων. Ο

φιλελευθερισμός ταυτίζεται με την ελευθερία των συγχρόνων: είναι η ελευθερία

από το κράτος. Με τη μορφή αυτή αποδόθηκε στη Δεξιά, αφού η Αριστερά ευνοεί το

κράτος απέναντι στο άτομο, το δημόσιο απέναντι στο ιδιωτικό. Οι διαφορές αυτές

όμως έχουν εξασθενήσει. Σήμερα δεν θα επανεξέδιδα το βιβλίο μου Δεξιά και

Αριστερά, αφού δεν μπορούμε πια να πούμε ότι η ισότητα ανήκει στην

Αριστερά και η ελευθερία στη Δεξιά. Η μόνη διάκριση που μπορεί να γίνει

ανάμεσά τους αφορά την ισορροπία μεταξύ Κράτους και Αγοράς.

Π.: Θα θέλαμε και μια συμβουλή για την εκλογική μάχη, που θέλουμε να την

κερδίσουμε.

Φ.: Σας το εύχομαι ολόψυχα. Πιστεύω ότι συμπεριφέρεστε σωστά. Στην τηλεόραση

πρέπει να μιλά κανείς ήρεμα, αντί να υπόσχεται λαγούς και πετραχήλια. Είναι το

αντίθετο της αλαζονείας, που μοιάζει να βοηθά αλλά στο τέλος βλάπτει. Καλύτερα

να προσπαθεί κανείς να πείσει ότι η πολιτική αφορά όλους, και όλοι πρέπει να

συμμετέχουν σ’ αυτήν. Καλύτερα να μιλά κανείς με τρόπο που οι πολίτες να

αντιλαμβάνονται ότι είναι πολίτες.