O λίαν χαρισματικός Ιρλανδός Αντριαν ΜακΚίντι έχει δημιουργήσει ένα ολοένα αυξανόμενο αναγνωστικό κοινό στη χώρα μας, λόγω του ιδιαίτερου ύφους γραφής, της θεματολογίας των μυθιστορημάτων του αλλά και της περιόδου, που εξελίσσεται η πλοκή τους (περίοδος Ταραχών στην Ιρλανδία, δεκαετία του ’80). Είναι ακριβώς το κοινό που θα υποδεχτεί με μεγάλο ενδιαφέρον την τελευταία κυκλοφορία του συγγραφέα με τον ευρηματικό τίτλο «Μπάτσοι με κοιτάζουν περίεργα στο Τμήμα» (Εκδόσεις Οξύ, σελίδες 419, σε μετάφραση Θάνου Καραγιαννόπουλου).
Το μυθιστόρημα ξεκινάει με ένα σκληρό πρόλογο, μια απόλυτα σοκαριστική σκηνή, όπου ο κλασικός ήρωας του ΜακΚίντι αστυνόμος Σον Ντάφι, ένας πραγματικά sui generis τύπος που περιφέρεται προκλητικά στον χώρο της Αστυνομίας (εξού και ο απόλυτα ταιριαστός με το περιεχόμενο τίτλος) οδηγείται στον τόπο της εκτέλεσής του από μια ομάδα του IRA. Μια τρομακτική σκηνή, που τεχνηέντως ο συγγραφέας θα επαναφέρει αργότερα στην εξέλιξη της πλοκής, σαν φλας μπακ που εκτυλίσσεται στο μέλλον.
Η ιστορία έχει σαν αφετηρία τη δολοφονία ενός φαινομενικά δευτεροκλασάτου έμπορου ηρωίνης, που έχει εγκατασταθεί πρόσφατα στην πόλη. Ο Φρανκ Ντοβίλ βρίσκεται νεκρός, δολοφονημένος με ένα πολύ παράξενο τρόπο. Ενα βέλος έχει καρφωθεί στην πλάτη του. Η γυναίκα του Ελένα, μια καλλονή εκ Βουλγαρίας, ισχυρίζεται ότι δεν γνωρίζει τίποτα για τις δραστηριότητες του Ντοβίλ. Παρά τις επίμονες προσπάθειες του Ντάφι και της ομάδας του, η Ελένα Ντοβίλ δεν δίνει κάποιο στοιχείο στην διάρκεια των ανακρίσεων. Κι ακόμα χειρότερα, σε σύντομο χρόνο εξαφανίζεται από τον χάρτη. Ή την εξαφανίζουν.
Αρκετοί ύποπτοι
Οι έρευνες για τη δολοφονία του Ντοβίλ διευρύνονται. Οι ύποπτοι είναι αρκετοί. Υπάρχουν κάποιοι μεγαλύτερης κλίμακας έμποροι, που ελέγχουν την τοπική αγορά ναρκωτικών και προφανώς έχουν ενοχληθεί από την εμφάνισή του, θεωρώντας τον απειλή για τις δουλειές τους. Παράλληλα, οι αστυνομικοί εξετάζουν και την πιθανότητα να έχει αναλάβει δράση κάποια παραστρατιωτική ομάδα, που έχει προκηρύξει πόλεμο κατά των ναρκωτικών, με σκοπό να προφυλάξουν τη νεολαία.
Οσο όμως κι αν ο Ντάφι και οι συνεργάτες τους συνεχίζουν τις προσπάθειες να φέρουν στο φως νέα στοιχεία, βλέπουν να πλησιάζουν στον βάλτο των ερευνών, τον εφιάλτη κάθε αστυνομικού ερευνητή. Οι πληροφορίες έρχονται με το σταγονόμετρο και δεν είναι πάντοτε αξιόπιστες. Κι όταν τα στόματα μένουν κλειστά, κάτι μεγάλο και απειλητικό κρύβεται κάτω από την επιφάνεια. Ομως ο Ντάφι είναι μοναδική περίπτωση αστυνόμου. Το γεγονός ότι είναι ένας καθολικός που δουλεύει μέσα σε ένα περιβάλλον προτεσταντών είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Είναι επίμονος, ξεροκέφαλος μάλλον, έχει δικούς του κώδικες ηθικής, είναι τίμιος και αδιάφθορος και υποσυνείδητα αντιτίθεται σε κάθε μορφής εξουσία. Θα πιαστεί από ένα φαινομενικά ασήμαντο στοιχείο και θα το κυνηγήσει μέχρι τέλους. Κι όταν λέμε μέχρι τέλους, εννοούμε μέχρι τέλους.
Θα βρει μπροστά του στελέχη του IRA, διπλούς πράκτορες, θα κινδυνεύσει η ζωή του και η ζωή της γυναίκας και του μικρού παιδιού τους και θα έρθει αντιμέτωπος με το εφιαλτικό τέρας της διαφθοράς, που φτάνει σε πολύ υψηλά στρώματα. Αλλά είπαμε… Ο Ντάφι δεν μασάει, κατά το κοινώς λεγόμενο. Παρά τα θέματα στη σχέση με τη γυναίκα του, παρά τα «περίεργα βλέμματα των μπάτσων στο Τμήμα», που υπονοούν μεγάλα προβλήματα στην καριέρα του, θα συνεχίσει σαν παγοθραυστικό στην Ανταρκτική. Μέχρι τέλους.
Ο ΜακΚίντι συνεχίζει κι εδώ πιστός στις αρχές του police procedural. Εχει βέβαια ένα πολύ χαρακτηριστικό και αναγνωρίσιμο ύφος που τον ξεχωρίζει στη σκηνή της σύγχρονης αστυνομικής λογοτεχνίας. Παρά τη σκοτεινή θεματολογία (φόνοι, παρακρατικοί, πολιτική βία), το μυθιστόρημα είναι γεμάτο σαρκασμό, αυτοσαρκασμό και κυνικό χιούμορ. Η γραφή του είναι λιτή, στακάτη με μικρές σκληρές φράσεις και ρεαλιστικούς διαλόγους, με ένα ιδιαίτερο μαύρο χιούμορ να αναβλύζει σαν υπόγεια πηγή κάτω από το κείμενο.
Το σκηνικό του μυθιστορήματος περιέχει μια ανάγλυφη εικόνα της Ιρλανδίας της δεκαετίας του ’80, την περίοδο των Ταραχών, όπως άλλωστε συμβαίνει σε όλα τα βιβλία του συγγραφέα. Ομως η χρήση του κυνικού χιούμορ σε συνδυασμό με τις συχνές αναφορές σε μουσική και ποπ κουλτούρα της εποχής σε αντίστιξη με σύντομες εκρήξεις βίας συντελούν ώστε ο ΜακΚίντι, παρά το γεγονός ότι δίνει μεγάλο βάρος στο πολιτικό υπόβαθρο της εποχής, να αποφεύγει τον κίνδυνο να φανεί ιδιαίτερα διδακτικός απέναντι στο κοινό του. Εδώ η ιστορία υποτάσσεται και καταλήγει να παρουσιαστεί στο βιβλίο ως μέρος του θρίλερ.
Η πλοκή πολυεπίπεδη, διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον. Καθώς οι έρευνες προχωρούν, ο ρυθμός κλιμακώνεται, οι εναλλαγές σκηνών δίνουν το σύνθημα, οι ανατροπές ακολουθούν, αλλά το βασικό πλεονέκτημα του συγγραφέα είναι η ατμόσφαιρα και οι χαρακτήρες. Ατμόσφαιρα απειλητική, ζοφερή, πάντα μεταφορικά τα μαύρα πουλιά του θανάτου πετάνε πάνω από το Μπέλφαστ σε αναζήτηση πτωμάτων. Οσο για τους χαρακτήρες, ο ΜακΚίντι αναλύει τους ήρωες του με ακρίβεια εξειδικευμένου ψυχολόγου, ή μάλλον profiler.
Με εξωφρενικό κυνισμό
Ο Σον Ντάφι, βαθιά αντισυμβατικός, μελαγχολικός, πνευματώδης, σχολιάζει με εξωφρενικό ώρες ώρες κυνισμό αυτά που συμβαίνουν γύρω του. Θέματα στην οικογένεια, προβλήματα στη δουλειά, απειλές στην έρευνα. Μια συμπεριφορά που θυμίζει Ιρλανδό Μάρλοου την περίοδο των Ταραχών. Ευφυώς ο συγγραφέας επιλέγει την πρωτοπρόσωπη αφήγηση, πράγμα που βοηθάει τον αναγνώστη να παρακολουθεί την εσωτερική σκέψη του ήρωα, καθώς ο Ντάφι βλέπει την κοινωνία, την πολιτική και τον εαυτό του μέσα από μια έντονα προσωπική ματιά – συχνά με υπαρξιακές νύξεις.
Αλλά και όλοι οι δευτερεύοντες χαρακτήρες, από τους συνεργάτες του Ντάφι, τον Μακ Κράμπαν και τον Λόσον, μέχρι τον διεφθαρμένο διοικητή Στρονγκ και τα στελέχη του IRA, που αναφέρονται, οι χαρακτήρες είναι πολύπλοκοι, ελαττωματικοί, συχνά τραυματισμένοι ψυχικά. Υπάρχει μια υπόκωφη μελαγχολία, σαν αύρα που τους περικλείει και θυμίζει ευρωπαϊκό νουάρ.
Θα τολμήσω να πω χαρακτηριστικά ότι στον ΜακΚίντι βλέπω επιρροές από κλασικούς του είδους, από τον Τσάντλερ, τον Ελρό και τον Λιχέιν, ιδιαίτερα όσον αφορά στην ατμόσφαιρα και την προσωπικότητα των χαρακτήρων. Εξαιρετική η μετάφραση του Θάνου Καραγιαννόπουλου, απόλυτα ταιριαστή με το ύφος του συγγραφέα, συντελεί στην αναγνωστική απόλαυση του κειμένου.
Το «Μπάτσοι με κοιτάζουν περίεργα στο Τμήμα», έβδομο βιβλίο στην σειρά με ήρωα τον Σον Ντάφι, τιμήθηκε με το Ned Kelly Award, το πιο σημαντικό λογοτεχνικό βραβείο για αστυνομική λογοτεχνία στην Αυστραλία, το οποίο απονέμεται από την Australian Crime Writers Association (ACWA) από το 1996 για «Το καλύτερο αστυνομικό μυθιστόρημα».
Adrian McKinty
Μπάτσοι με κοιτάζουν περίεργα στο Τμήμα
Μτφ. Θάνος Καραγιαννόπουλος
Εκδ. Οξύ, 2025,
Σελ. 419
Τιμή 18 ευρώ
