Δεν ξέρω ποιος είχε τη φαεινή ιδέα (υποψιάζομαι ωστόσο) να επιλεγεί η 3η Σεπτεμβρίου ως η γενέθλιος ημερομηνία του ΠΑΣΟΚ αλλά μπράβο του του μπαγάσα (με την καλή έννοια). Ο Κώστας Λαλιώτης, σε κείμενό του για τον «γενετικό κώδικα» του ΠΑΣΟΚ που είχε γράψει τον Ιούνιο του 2023, αναφέρεται στο «στοχαστικό και συναρπαστικό παίγνιο» που, με βάση την πυθαγόρεια φιλοσοφική θεώρηση και την «αριθμοσοφία», θέλει τον αριθμό 3 να είναι ο θεμέλιος λίθος στον ιδρυτικό μύθο του κόμματος. Που ιδρύθηκε την 3η μέρα του ένατου (πολλαπλάσιο του 3) μήνα του 1974 (όπου 1 + 9 + 7 + 4 = 21, 2 + 1 = 3). Το όνομα έχει τρεις λέξεις, και ο ήλιος – σύμβολο 3 Χ 3 = 9 ακτίνες.
Μπορεί να ισχύει και αυτό αλλά οι συνειρμοί με την 3η Σεπτεμβρίου 1843 είναι αναπόφευκτοι. Αφού όταν, το 1979, κυκλοφόρησε το τραγούδι του Ηλία Ανδριόπουλου σε στίχους Μάνου Ελευθερίου, νομίζαμε ότι το «Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες / τρεις του Σεπτέμβρη να περνάς / και τσικουδιά στους καφενέδες / τα παλικάρια να κερνάς» για το ΠΑΣΟΚ είχε γραφτεί (όσο κι αν το «Μόνο να γράφεις τ’ όνομά σου / κι εκείνο το ‘μαθες μισό» δεν ταίριαζε καθόλου στο προφίλ του Ανδρέα Παπανδρέου). Εξάλλου ήταν νωπή η ανάμνηση από το θεατρικό «Μεγάλο μας Τσίρκο» και τα ραδιόφωνα έπαιζαν ακόμη εκείνο το δοξαστικό τραγούδι του Σταύρου Ξαρχάκου σε στίχους Ιάκωβου Καμπανέλλη που έλεγε «Τρεις του Σεπτέμβρη μανάδες, γέροι και παιδιά στα παραθύρια βγείτε και θωρείτε».
Και κάπως έτσι, η 3η Σεπτέμβρη του ΠΑΣΟΚ έκανε μια χαψιά την 3η Σεπτέμβρη 1843 που θεωρώ ότι θα έπρεπε να καταλαμβάνει μεγαλύτερο τμήμα στην επικράτεια της ιστορικής μας μνήμης. Ηταν η μέρα που εκδηλώθηκε εκείνο το κίνημα που σαν να έπιασε την Ελλάδα από το χεράκι και την πέρασε στη νέα εποχή. Η μέρα ή μάλλον η νύχτα, που δρομολογήθηκε το Σύνταγμα που έβαζε τέλος στην «ελέω Θεού» βασιλεία του Οθωνα. Τότε που «…στρατιώτες, καπεταναίοι και λαϊκοί», οι στρατιώτες της Φρουράς των Αθηνών που στασίασαν και ακολούθησαν τον συνταγματάρχη Καλλέργη, ένα πλήθος κόσμου με επικεφαλής τον Μακρυγιάννη (αυτός που μόνο το όνομά του ήξερε να γράφει στον στίχο του Ελευθερίου) μαζεύτηκαν στον χώρο μπροστά από τα Ανάκτορα (σημερινή Βουλή εξού και ονομάστηκε αργότερα Πλατεία Συντάγματος) και υποχρέωσαν τον Οθωνα να υποσχεθεί Σύνταγμα, δηλαδή να τους καταστήσει «πολίτες».
Παραλειπόμενα
Για να γυρίσουμε όμως στο 1974, από το κείμενο του Κώστα Λαλιώτη μαθαίνω ότι για την επιλογή των συμβόλων «…υπήρξε σε εκείνη τη συγκυρία ένας ζωηρός, γόνιμος και εποικοδομητικός διάλογος αν και ορισμένες φορές έπαιρνε τη μορφή μίας άγονης και αφοριστικής αντιπαράθεσης». Ετσι προτάθηκε (και απορρίφθηκε) το τριαντάφυλλο με τη γροθιά που είχαν τότε τα περισσότερα σοσιαλιστικά και εργατικά κόμματα της Ευρώπης, στο τραπέζι έπεσε επίσης μια ιδέα με κεντρική αναφορά σε νέους ανθρώπους και σύμβολα της εκπαίδευσης όπως το βιβλίο και ο διαβήτης, μια εικαστική περιγραφή της ελληνικής σημαίας σε συνδυασμό με το ουράνιο τόξο. Τελικά κατέληξαν στον ήλιο που παρέπεμπε στο σήμα της ΕΠΟΝ αλλά στο πράσινο χρώμα που συμβολίζει την ελπίδα.
Σήμερα, μπορεί μεν να είναι η ημέρα της «γέννησης» του ΠΑΣΟΚ αλλά, αν φανταστεί κάποιος μάλιστα τις συγκυρίες και τις ζυμώσεις εκείνης της εποχής, η περίοδος της «κύησης» ήταν πιο ενδιαφέρουσα.
