Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που η στήλη φιλοξενεί άποψη σχετική με το πρόσωπο – κλειδί των εκδόσεων Gutenberg, τον Γιάννη Μαμάη, όμως υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι για τους οποίους δεν μπορείς να κάνεις διαφορετικά και ο συγκεκριμένος ανήκει σε αυτή την κατηγορία. Η σχολαστικότητα και επιμέλεια που δείχνει πάνω στη δουλειά του είναι παροιμιώδεις, μοναδικές στις ελληνικές εκδόσεις, γι’ αυτό και τα βιβλία τού συγκεκριμένου οίκου αποτελούν υπόδειγμα.
Δεν θα ξαναμπώ στη διαδικασία εξήγησης όλων των παραπάνω – το έχω κάνει στο παρελθόν. Αρκεί να δει κανείς ένα βιβλίο των εκδόσεων Gutenberg και να το ξεφυλλίσει για να νιώσει τη σημασία που έχουν το μεράκι και η αγάπη για το σωστό αποτέλεσμα. Και αν ποτέ ακούσει τον Μαμάη να μιλάει για το πώς παράγονται τα βιβλία αυτού του οίκου, θα καταλάβει τους λόγους για τους οποίους ακόμα και το χιλιοστό του χιλιοστού έχει σημασία στις εκδόσεις βιβλίων – εκείνων τουλάχιστον που θέλουν να σέβονται πρώτα τον εαυτό τους και εν συνεχεία τον αναγνώστη.
Πέρα από τις εκδόσεις, μια άλλη μεγάλη αγάπη του Γιάννη Μαμάη είναι η Ανδρος, την οποία μέσω του οίκου στον οποίο εργάζεται ανέκαθεν υποστήριζε. Μία από τις προσπάθειες ανάδειξης τέχνης και πολιτισμού στο νησί οργανώνεται εδώ και τρία χρόνια από την Καΐρειο Βιβλιοθήκη Ανδρου. Φέτος οι εκδηλώσεις φιλοξενούνται ως τις 27 Σεπτεμβρίου, ενώ τα εγκαίνια έγιναν το Σάββατο 7 Ιουνίου όταν την αυλαία σήκωσε η ζωγράφος Ειρήνη Δανιόλου-Νεοφύτου με την έκτη ατομική έκθεσή της «Ξερολιθιές – Βιγλάτορες για όσα φέρνει η θάλασσα».
Η μεγάλη ατραξιόν των φετινών εκδηλώσεων όμως εγκαινιάζεται σε λιγότερο από έναν μήνα από σήμερα, στις 4 Αυγούστου. Είναι η έκθεση χαρακτικής «Μήτρες της μνήμης», αφιερωμένη σε δύο σημαίνουσες εκπροσώπους της, τη Βάσω Κατράκη (1914-1988) και τη Ζιζή Μακρή (1924-2014). Η έκθεση που θα φιλοξενηθεί στο κτίριο Μ.Ε. Κυδωνιέως τιμά τις δύο εμβληματικές αυτές γυναίκες του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού που κατάφεραν να καταξιωθούν εν ζωή σε ένα ανδροκρατούμενο διεθνές προσκήνιο. Οι Κατράκη και Μακρή ανέπτυξαν την καλλιτεχνική τους πράξη μέσα από την αντίστασή τους στον ολοκληρωτικό αυταρχικό λόγο. Συναντήθηκαν με τον πρωτοποριακό εικαστικό λόγο της Δύσης, αφουγκράστηκαν το κοινωνικό γίγνεσθαι της εποχής τους. Αναμετρήθηκαν με τα υλικά τους, η μεν Κατράκη με τον σκληρό ψαμμίτη λίθο, η δε Μακρή με το ξύλο και το λινόλεουμ. Αναζήτησαν τα όρια μεταξύ των διαφορετικών εκφραστικών μορφών και αναπτέρωσαν με τις ρηξικέλευθες μορφοπλαστικές τους αναζητήσεις τη νέα πολυσχιδή γλώσσα της χαρακτικής τέχνης. Για το έργο των διακεκριμένων χαρακτριών θα μιλήσουν οι διοργανωτές της έκθεσης Γιάννης Ψυχοπαίδης και Λήδα Καζαντζάκη, αλλά είναι o κατάλογος που συνοδεύει την έκθεση που κυριολεκτικά «βγάζει μάτι».
Ο κατάλογος σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από τον και τις εκδόσεις Gutenberg και εκεί, για μία ακόμη φορά, βλέπεις την απίστευτη εμμονή αυτού του ανθρώπου για το καλό αισθητικό αποτέλεσμα. Αυτό δεν είναι κατάλογος. Είναι η ίδια η έκθεση! Κοιτάζοντάς τον, νιώθεις ότι έχεις στα χέρια σου ένα άλλο έργο τέχνης.
Πέρα από τα κείμενα των δύο επιμελητών, ο κατάλογος περιέχει σε ξεχωριστά φύλλα ανατυπώσεις έργων των δύο καλλιτέχνιδων, σε χαρτί Corolla 200 γραμμ. Ενδεικτικά, βρίσκουμε τα έργα «Ειρηνικό ΙΙ, 1979, χάραξη σε πέτρα, 150 x 76 εκ.», «Αναμονή Ι, 1969, χάραξη σε πέτρα, 113 x 80 εκ.» και «Προφίλ κοπέλας, 1954, χάραξη σε ξύλο, 54 x 45 εκ.» της Κατράκη και «Στη φυλακή, λινόλεουμ, 28,8 x 20,8 εκ.», «Γυναίκα που ζυμώνει ψωμί, 1980, λινόλεουμ, 16 x 30,3 εκ.» και «Προσωπογραφία νέας, 1956-1958, ξύλο, 21,3 x 16,5 εκ.» της Μακρή. Ολος ο κατάλογος βρίσκεται μέσα σε ένα είδος φακέλου ώστε τα έργα να προστατεύονται, ενώ, όπως ορίζει η παράδοση των εκδόσεων Gutenberg, έγινε χρήση πολυτονικού συστήματος στα κείμενα. Μιλάμε για έναν κατάλογο – κομψοτέχνημα που ουδεμία σχέση έχει με τους παραδοσιακούς καταλόγους παρόμοιων εκδηλώσεων και μπορεί να προσφερθεί ως δώρο. Παρομοίως, το μοναδικό στα ελληνικά χρονικά βιβλίο του ιδίου του Μαμάη, «Κολοφώνες – Η μνήμη της τελευταίας σελίδας», αφιερωμένο στους κολοφώνες των βιβλίων των εκδόσεων και στον επίσης σημαντικό ρόλο τους, εκτίθεται στην Καΐρειο Βιβλιοθήκη Ανδρου στις 8 Αυγούστου. Σε μια εποχή που η τέχνη της τυπογραφίας τείνει να εξαφανιστεί και θεωρείται είδος πολυτελείας, ο Γιάννης Μαμάης είναι εκεί, ο τελευταίος φρουρός της και εκείνος που τελικά προστατεύει τη δική της μήτρα μνήμης.
