Η μεταρρύθμιση πάγωσε, η «Εθνοφυλακή» έρχεται

Την περασμένη Δευτέρα, ο ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου αποφάσισε να μεταθέσει την τελική ψήφιση των νομοσχεδίων της δικαστικής μεταρρύθμισης για το εαρινό τμήμα εργασιών της Κνέσετ, που αρχίζει τον Μάιο και λήγει στα τέλη Ιουλίου. Την επομένη του διαγγέλματος, ο πρόεδρος της χώρας, Ιτσχάκ Χέρτσογκ, κινητοποιήθηκε και κατάφερε να φέρει σε επαφή αντιπροσωπείες των κομμάτων της συμπολίτευσης και της αντιπολίτευσης, προκειμένου να αρχίσει άμεσα η διαπραγμάτευση, με σκοπό να επιτευχθούν ευρύτερες κατά το δυνατόν συναινέσεις. Παρότι η έκβαση των διακομματικών συνομιλιών παραμένει αμφίβολη, είναι πλέον γεγονός ότι κυβέρνηση και αντιπολίτευση παραδέχονται ότι είναι αναγκαία η επανεξέταση του πλαισίου λειτουργίας της δικαστικής, της νομοθετικής και της εκτελεστικής εξουσίας.

Η απόφαση του Νετανιάχου για προσωρινό «πάγωμα» της δικαστικής μεταρρύθμισης δεν ελήφθη εύκολα. Η ακροδεξιά εθνοθρησκευτική πτέρυγα της κυβέρνησης έδειχνε να μην αντιλαμβάνεται την ανάγκη μείωσης του ρυθμού της ψήφισης των νομοσχεδίων, παρά το χάος που επικρατούσε σε όλη τη χώρα, με χιλιάδες διαδηλωτές να διαμαρτύρονται για την καθαίρεση του υπουργού Αμυνας, Γιοάβ Γκάλαντ, ο οποίος είχε απλώς ζητήσει να επικρατήσει ηρεμία και να αρχίσει εθνικός διάλογος για την αμφιλεγόμενη δικαστική μεταρρύθμιση. Σε μία προσπάθεια να διατηρήσει τη συνοχή του κυβερνητικού συνασπισμού, ο Νετανιάχου παραχώρησε στους ακροδεξιούς πολιτικούς του εταίρους ένα σημαντικό δώρο: την έγκριση 2,3 δισ. ευρώ από τον κρατικό προϋπολογισμό της ερχόμενης διετίας για τη σύσταση της «Εθνοφυλακής», ενός νέου αστυνομικού σώματος με στρατιωτική εκπαίδευση, το οποίο δεν θα υπάγεται στην αστυνομία ή στον στρατό, αλλά επικεφαλής του θα είναι ο Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ, υπουργός Εθνικής Ασφαλείας και ηγέτης του εθνοθρησκευτικού ακροδεξιού κόμματος «Εβραϊκή Ισχύς». Η σύσταση της «Εθνοφυλακής» ήταν μία από τις προϋποθέσεις για την υπογραφή της συμφωνίας κυβερνητικής συνεργασίας Λικούντ - εθνοθρησκευτικής Ακροδεξιάς. Ωστόσο, η έγκριση των κονδυλίων εκκρεμούσε, δημιουργώντας εκνευρισμό στους υπουργούς της «Εβραϊκής Ισχύος». Η ακροδεξιά πτέρυγα της κυβέρνησης έπρεπε να κατευνασθεί και έτσι, λίγες ώρες μετά το διάγγελμα του Νετανιάχου το βράδυ της Δευτέρας, η Ολομέλεια της Κνέσετ υπερψήφισε επί της αρχής τον κρατικό προϋπολογισμό - ο οποίος, ωστόσο, για να γίνει νόμος του Κράτους, θα πρέπει να υπερψηφισθεί σε άλλες δύο ψηφοφορίες έως τα τέλη Ιουλίου.

Συνοπτικά, το πρόσφατο διάγγελμα Νετανιάχου μετέθεσε χρονικά την επίλυση της διαφωνίας για τη δικαστική μεταρρύθμιση. Παράλληλα όμως, άνοιξε διάπλατα τον δρόμο για τη δημιουργία ενός νέου φορέα αστυνόμευσης, με στρατιωτική εκπαίδευση, αλλά και με ένα πολύ συγκεκριμένο ιδεολογικό και κομματικό πρόσημο. Η εθνοθρησκευτική Ακροδεξιά έχει δηλώσει ξεκάθαρα ότι απαιτεί να έχει διακριτό ρόλο στις ένοπλες δυνάμεις της χώρας. Εν μέρει το κατάφερε ήδη, επιβάλλοντας έναν «δεύτερο τη τάξει υπουργό» στο υπουργείο Αμυνας, με ειδικές αρμοδιότητες στη στρατιωτική φύλαξη των εβραϊκών εποικισμών στη Δυτική Οχθη. Η πρόσφατη διάσπαση των αρμοδιοτήτων σε μία τόσο ευαίσθητη περιοχή, ήδη δοκιμάζει την υπομονή του στρατιωτικού κατεστημένου. Παράλληλα, οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης εκλαμβάνουν τη σύσταση της «Εθνοφυλακής» ως απαρχή ενός κομματικού στρατού με ακραία ιδεολογική ατζέντα - και έχουν βάσιμους λόγους να το πιστεύουν.

Με βάση αυτά τα δεδομένα, γίνεται κατανοητό γιατί ο πρόεδρος Μπάιντεν δεν δηλώνει αισιόδοξος για τις εξελίξεις στο Ισραήλ, παρότι το διάγγελμα Νετανιάχου είχε ήδη δώσει το πράσινο φως για την έναρξη των διακομματικών επαφών για τη δικαστική μεταρρύθμιση. «Το Ισραήλ δεν οδηγείται στη σωστή κατεύθυνση», δήλωσε ο Μπάιντεν σε δημοσιογράφους την περασμένη εβδομάδα, προσθέτοντας ότι δεν πρόκειται να καλέσει τον Μπενιαμίν Νετανιάχου στον Λευκό Οίκο κατά το προσεχές διάστημα - ενώ, συνήθως, κάθε νεοαναδειχθείς ισραηλινός πρωθυπουργός επισκέπτεται τις Ηνωμένες Πολιτείες οπωσδήποτε εντός τεσσάρων εβδομάδων από την ανάληψη των καθηκόντων του. Και η παρούσα ισραηλινή κυβέρνηση έχει ήδη συμπληρώσει τρεις μήνες ζωής.

Ο δρ Γαβριήλ Χαρίτος είναι ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ και του ισραηλινού Ινστιτούτου Μπεν-Γκουριόν. Διδάσκει Ιστορία των Πολιτικών Σχέσεων Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας και στο Πανεπιστήμιο Μπεν-Γκουριόν