Έντυπη Έκδοση
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου του tanea.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
Αν είστε συνδρομητής μπορείτε να συνδεθείτε από εδώ:
Αν θέλετε να γίνετε συνδρομητής μπορείτε να αποκτήσετε τη συνδρομή σας εδώ:
Εγγραφή μέλους
Τα έργα του μινιμαλιστή ζωγράφου Μόριτζ Κράους που μόλις είχε δει σε ένα e-mail ο συλλέκτης Αλεξ Δ. έμοιαζαν ενδιαφέροντα. Οι τιμές ήταν προσιτές. Πολλά στοιχεία για τον καλλιτέχνη δεν ήταν διαθέσιμα στο Διαδίκτυο, αλλά υπήρχαν τρεις παράγοντες που θα παρακινούσαν τον συλλέκτη να κλείσει τη συμφωνία. Πρώτον, ένας φίλος του συλλέκτη είχε αγοράσει έργο του καλλιτέχνη. Δεύτερον, μια ενεργή ομάδα ιταλών συλλεκτών εκφραζόταν πολύ θετικά για τη δουλειά του μέσω Instagram. Και τρίτον, ο ίδιος ενδιαφερόταν κυρίως για ανερχόμενους καλλιτέχνες. Η συμφωνία έκλεισε και ο πίνακας παρελήφθη λίγο αργότερα.
Τίποτα δεν είναι ασυνήθιστο ως εδώ, δεδομένου ότι η αγορά τέχνης ακολουθεί τις καταναλωτικές συνήθειες και έχει υιοθετήσει σε μεγάλο βαθμό τους όρους της διαδικτυακής αγοράς. Με τη διαφορά ότι στην προκειμένη περίπτωση ο αμπελουργός από τη Βερόνα ονόματι Ραφαέλε Σαρτόρι, η επιχειρηματίας από τον χώρο της μόδας Μπεατρίτσε Ρινάλντι, ο νεαρός κληρονόμος Κάρλο Αλμπέρτο Φέρι και ο ιταλικής καταγωγής επιχειρηματίας με έδρα την Ελβετία Πιερ Πάολο Λονάτι - η ομάδα των συλλεκτών υποστηρικτών του καλλιτέχνη - δεν είναι υπαρκτά πρόσωπα. Δεν έχει καν επιβεβαιωθεί αν πίσω από τους τέσσερις λογαριασμούς βρισκόταν ένα άτομο ή μια μικρή ομάδα ανθρώπων. Το βέβαιο είναι ότι στόχος ήταν η δημιουργία ενός δικτύου πλαστών χαρακτήρων για την προώθηση της καριέρας ενός καλλιτέχνη, που πιθανότατα είναι κι αυτός «φάντασμα».
Το μόνο πραγματικό δεδομένο σε αυτή την ιστορία είναι τα χρήματα. Τόσο ο Αλεξ Δ. όσο και ένας ακόμη ευρωπαίος συλλέκτης επιβεβαίωσαν στην ιστοσελίδα ArtNet ότι αγόρασαν έργα έναντι πενταψήφιου ποσού σε ευρώ με τη μεσολάβηση δύο εκ της ομάδας των ιταλών συλλεκτών του Instagram.
Το περίτεχνο, βραχύβιο τρολ, που φαίνεται να ξεκίνησε το περασμένο καλοκαίρι, άρχισε να αποκαλύπτεται στα τέλη του 2021 όταν ο έμπορος τέχνης από το Μιλάνο Φεντερίκο Βαβασόρι εντόπισε το έργο ενός καλλιτέχνη που εκπροσωπούσε, στον λογαριασμό του Instagram ενός συλλέκτη που δεν γνώριζε, του Λονάτι. Ο Βαβασόρι επικοινώνησε με τον καλλιτέχνη του κι εκείνος επιβεβαίωσε ότι το έργο στο Instagram ήταν δικό του, αλλά ότι η εικόνα είχε υποστεί ψηφιακή επεξεργασία. Ξεψαχνίζοντας το προφίλ του Λονάτι, ο Βαβασόρι εντόπισε το μικρό δίκτυο συλλεκτών που φαινόταν να γνωρίζονται μεταξύ τους. Ο έμπορος άρχισε να επικοινωνεί με τον καθένα ξεχωριστά και να τους ρωτά για τις συλλογές τους. Σε μικρό χρονικό διάστημα ο διαχειριστής του λογαριασμού παραδέχτηκε ότι οι τέσσερις συλλέκτες δεν ήταν πραγματικά πρόσωπα και ότι οι λογαριασμοί είχαν «ψυχαγωγικό» χαρακτήρα. Λίγο αργότερα εξαφανίστηκαν.
Ο Βαβασόρι δεν το ήξερε τότε, αλλά στις σελίδες αυτών των λογαριασμών δεν εμφανίζονταν μόνο πλαστά έργα πραγματικών καλλιτεχνών, αλλά και έργα ανύπαρκτων δημιουργών όπως του υποτιθέμενου γερμανού ζωγράφου Μόριτζ Κράους. Ο Κράους φέρεται να έχει κάνει κάποιες εκθέσεις, αλλά η έρευνα του Βαβασόρι έδειξε ότι στη μία περίπτωση η γκαλερί στην οποία έγινε η έκθεση πιθανόν να μην υπάρχει, ενώ στη δεύτερη, αν και υπάρχουν καλλιτέχνες που έχουν συνεργαστεί μαζί της, κανείς τους δεν την έχει επισκεφθεί! Ο ιστότοπός της είναι εκτός λειτουργίας και μια επερχόμενη έκθεση που εμφανίζεται στο Διαδίκτυο να είναι προγραμματισμένη ακυρώθηκε.
ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ. Ο δικηγόρος του εμπόρου τέχνης, κατόπιν τούτων, ζήτησε από τις Αρχές να ερευνήσουν ποιος κρύβεται πίσω από τους λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ ζητά αποζημίωση για παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων για λογαριασμό του καλλιτέχνη που εκπροσωπείται από τον έμπορο και το έργο του οποίου εμφανιζόταν στον λογαριασμό του δήθεν συλλέκτη. Πιο χαλαρός ωστόσο εμφανίζεται ένας από τους εξαπατημένους συλλέκτες που αγόρασε έργο του Κράους θεωρώντας πως όσα συνέβησαν αποτελούν απόδειξη του «πόσο εύκολο είναι να χειραγωγηθεί η αγορά τέχνης».
Τελικά η υπόθεση Κράους είναι μία ακόμη απάτη ή μια καλοστημένη φάρσα; Είναι ένα έργο τέχνης (ή πείραμα) που έχει στόχο να αναδείξει την επιπολαιότητα που επικρατεί στην αγορά ή μια τρανταχτή περίπτωση παραβίασης του νόμου περί πνευματικών δικαιωμάτων;
Προς το παρόν δεν υπάρχουν απαντήσεις, αλλά σε κάθε περίπτωση προκαλεί έκπληξη τόσο η εφευρετικότητα του ιθύνοντος νου όσο και η ταχύτητα και η ευκολία που προσφέρει μια εφαρμογή κοινωνικής δικτύωσης ώστε να εδραιωθούν ανύπαρκτοι συλλέκτες και καλλιτέχνες.
