Πολλές φορές μου τέθηκεν αυτό το ρώτημα, άλλοτες απ’ τον εαυτό μου κι άλλοτες από τους άλλους. Κι ωστόσο, πάντοτε, σχεδόν συστηματικά απόφυγα να δώσω μιαν ορισμένην απάντηση. Γιατί μέσα στους περιπάτους μας στη μεγάλην ιστορία του κόσμου, αφήνοντας κατά μέρος εκείνους που μας γέννησαν αποστροφή και φρίκη, όλοι οι άλλοι «μεγάλοι», ποιος λίγο, ποιος πολύ, πήραν ένα μέρος από την αγάπη μας, από την καρδιά μας. Αλλά πρέπει να ομολογήσω ότι όπως όλοι, έτσι κι εγώ προτιμώ απ’ όλους τους άλλους, τους Έλληνες, επειδή κι Έλληνας είμαι, αλλά κι επειδή μόνον οι Έλληνες έχουνε να επιδείξουνε τόσες λαμπρές προσωπικότητες, αρχίζοντας από τον Περικλή, το Μέγα Αλέξανδρο, το Μέγα Κωνσταντίνο, τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, και φτάνοντας ως το Ρήγα Φερραίο, τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, κι ακόμα, ως το Βενιζέλο. Είναι σα να μας δίνουν ένα κουτί με διαμάντια και μας λεν να διαλέξουμεν ένα, μολονότι όλα έχουν την ίδιαν αξία.

Ωστόσο μέσα μου λάμπει πιότερο ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος. Αυτός ο βασιληάς ο επί κεφαλής ενός έθνους μικρού μα ηρωϊκού έθνους που αγωνίστηκεν ανάντια στις ιμπεριαλιστικές ορδές των βαρβάρων, ο βασιληάς που πολέμησε και σκοτώθηκε πάνω στο πεδίο της τιμής, δίνοντας έτσι τρανό παράδειγμα θυσίας στις αγνότερες εθνικιστικές ιδέες, τι τα θέλετε; Με συγκινεί ιδιαίτερα. Στάθηκεν αλήθεια άνθρωπος που συνδύασε όλα στη ζωή του: την κορώνα με τη λαϊκήν απλότητα, τ’ αξιώματα με την ταπεινοσύνη, τη δραστηριότητα με τη θυσία, το χριστιανισμό με τον Ελληνισμό. Αν ο Μέγας Αλέξαντρος αγωνίστηκε να διαδώσει τη φλόγα, αυτός αγωνίστηκε να την κρατήσει να μη σβύσει. Αν ο Μέγας Κωνσταντίνος υποστήριξε θερμά το Χριστιανισμό, αυτός αγωνίστηκε για να μη καταστραφεί. Αν ο Κολοκοτρώνης πολέμησε να βρει το κράτος την παληά του αίγλη και δόξα, αυτός αγωνίστηκε να σώσει τον πολιτισμό από τη βαρβαρότητα, την ευγένεια από τους χυδαίους. Σχέση δεν έχει αν νικήσανε στο τέλος οι δυνάμεις του κακού. Σχέση έχει τ’ ότι στάθηκε μαχητής ακούραστος στην πιο κρίσιμη στιγμή του έθνους μας. Ότι θυσιάστηκε για μια ιδέα. Ότι έπραξε το καθήκον του. Και ζει ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος σα θρύλος, στο στόμα του λαού, σα «μαρμαρωμένος βασιληάς» όπως λέει κι ο ποιητής, που ώρα την ώρα καρτερεί τον Αρχάγγελο να του δώσει τη σπάθα να διώξει τους Τούρκους, μόνο και μόνο γι’ αυτό. Γι’ αυτό το κάτι που τον ξεχωρίζει απ’ τους άλλους, γι’ αυτό που με λόγια δε μπορώ να σας το πω κι καταλαβαίνετε πολύ καλά καθώς κι εγώ.

Αγαπώ τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο. Ιδού το γιατί και το διότι!