Δημήτρης Μπόγρης

Από όσο, τουλάχιστον, γνωρίζω κανείς ιστορικός του νεοελληνικού θεάτρου δεν ανέφερε τις οφειλές πολλών, και θεατρικών, συγγραφέων των αρχών του 20ου αιώνα στο κολοσσιαίο έργο του Νικολάου Πολίτη, του πνευματικού γίγαντα που έφερε στο προσκήνιο των ηθών και των ιδεών του τόπου μας τη Λαϊκή Δημιουργία. Εξάλλου είναι και ο λόγιος που εισήγαγε τον όρο Λαογραφία που στην Ευρώπη είχε το όνομα «Σουρβάιβαλς» στην Αγγλία και «Φολκσκούντε» στη Γερμανία – επιβιώματα και τέχνη του λαού, αντίστοιχα. Αν, μάλιστα, αναλογιστούμε πως ο πολύς Αδαμάντιος Κοραής είχε απαξιώσει κυρίως το γλωσσικό ένδυμα του «Ερωτόκριτου», θα αντιληφθούμε πως, εν μέσω δογματικής επικράτησης στην επιστήμη της καθαρεύουσας, ένας πανεπιστημιακός, αλλά και πολιτικός (ο Πολίτης ήταν γενικός γραμματέας του υπουργείου Παιδείας επί Τρικούπη!) έσκυψε πάνω στη λαϊκή δημιουργία και στα λαϊκά ήθη. Χωρίς αμφιβολία, το έργο του εντάσσεται σε μια κίνηση που έβλεπε μια προσπάθεια απαλλοτρίωσης της ελληνικής πνευματικής δημιουργίας από τη δυτική διείσδυση των πολιτιστικών ιδεών. Κυρίαρχη μορφή σε αυτή την άμυνα των λαϊκών μορφών γλώσσας, ηθών, ιδεών, θεσμών ήταν ο Ιων Δραγούμης και, συχνά, αντλούσε επιχειρήματα από τις συλλογές του Νικολάου Πολίτη: τα δημοτικά τραγούδια, τις λαϊκές παραδόσεις, τις λαϊκές παροιμίες, έργα μνημειώδη.