Απαιτείται δημοψήφισμα, προηγούμενες εκλογές ή 180 ψήφοι για να κυρωθεί η συμφωνία με τη FYROM; Κατά το Σύνταγμα, όχι.

Α. Το Σύνταγμα απαιτεί την ειδική πλειοψηφία 180 ψήφων μόνο για την εξαιρετική περίπτωση που ανατίθεται σε διεθνείς οργανισμούς η άσκηση αρμοδιοτήτων που προβλέπονται από το Σύνταγμα. Τέτοια περίπτωση, για παράδειγμα, συντρέχει με τις συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Δεν συμβαίνει, όμως, εδώ διότι καμία τέτοια αρμοδιότητα δεν αναθέτουμε σε τρίτους. Για την κύρωση της συμφωνίας απαιτείται επομένως η συνήθης πλειοψηφία (τουλάχιστον 75 βουλευτών ή, κατά μία άποψη, 151 βουλευτών).

Β. Το Σύνταγμα προβλέπει, όπως όλοι πλέον γνωρίζουμε, τη δυνατότητα να προκηρυχθεί δημοψήφισμα για κρίσιμο εθνικό θέμα. Η συμφωνία με τη FYROM αφορά εθνικό θέμα, πλην όμως η πρόταση για τέτοιο δημοψήφισμα γίνεται μόνο από την κυβέρνηση. Ο λόγος είναι ότι η κυβέρνηση έχει τη συνταγματική ευθύνη να καθορίζει τη γενική πολιτική της χώρας στο πλαίσιο των νόμων. Εξάλλου, δικαιολογείται επιφυλακτικότητα να θέτουμε στον λαό προς επίλυση ζητήματα που αφορούν τις σχέσεις με άλλους λαούς. Μια άστοχη επιλογή φορτίζει τις διεθνείς σχέσεις κατά τρόπο αμετάκλητο. Στερώντας τον λαό από τη δυνατότητα να επιρρίψει τις ευθύνες στους πολιτικούς του.

Γ. Τέλος, για να γίνουν πρόωρες εκλογές χρειάζεται, πρακτικά μιλώντας, είτε να το ζητήσει η ίδια η κυβέρνηση για κρίσιμο εθνικό θέμα είτε η κυβέρνηση να χάσει την εμπιστοσύνη της Βουλής. Ομως, η απώλεια της εμπιστοσύνης δεν επέρχεται με δηλώσεις. Μόνο με συγκεκριμένο τρόπο: με ψηφοφορία στη Βουλή. Με την απόρριψη πρότασης εμπιστοσύνης ή με την αποδοχή πρότασης δυσπιστίας. Πρόταση δυσπιστίας υποβλήθηκε και απορρίφθηκε πριν από λίγες ημέρες. Δεν επιτρέπεται νέα πριν παρέλθουν έξι μήνες. Με μία εξαίρεση: να την υπογράψουν τουλάχιστον 151 βουλευτές.

Αυτά κατά το Σύνταγμα. Φυσικά, τίποτα δεν εμποδίζει έναν κυβερνητικό εταίρο να θέτει πολιτικούς όρους, να ζητά π.χ. αυξημένη πλειοψηφία ή δημοψήφισμα. Το Σύνταγμα θέτει το θεσμικό πλαίσιο για κυβερνήσεις συνεργασίας, αναθέτοντας εν τέλει στον πρωθυπουργό την ευθύνη να εξασφαλίζει την ενότητα της κυβέρνησης. Από εκεί και πέρα οι πολιτικοί όροι λειτουργίας τέτοιων κυβερνήσεων –η αξιοπιστία, η συνοχή και η αποτελεσματικότητά τους –κρίνονται στον δημόσιο λόγο και τελικά στις κάλπες.

Ο Νίκος Παπασπύρου είναι επίκουρος καθηγητής Δημοσίου Δικαίου στη Νομική Σχολή του ΕΚΠΑ