«Δεν ξέρω τι θα πει ερμηνευτικό όριο»

Είναι επί της ουσίας ένα έργο που σατιρίζει τον Ευριπίδη. Με κέντρο την απέχθειά του για τις γυναίκες, γίνεται μια πολύπλευρη κωμωδία για τη διεκδίκηση της προσωπικής ταυτότητας, τη θέση των κυριών και την κρίση των αξιών. Με τους ίδιους νοηματικούς άξονες, θα παρουσιάσει και ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος τις «Θεσμοφοριάζουσες» το φετινό καλοκαίρι. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου σκηνοθετεί ένα από τα πιο «γυναικεία» κείμενα του Αριστοφάνη, φέρνοντάς το σε μια μεγάλη περιοδεία σε όλη την Ελλάδα και κάνοντας στάση το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Ιουλίου στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου.

«ΠΕΙΡΑΓΜΑΤΑ». Μετά την εμπειρία των «Αχαρνέων» το 2005, ο Θεοδωρόπουλος θέλησε να δοκιμάσει εκ νέου πόσο αντέχει ο αριστοφανικός λόγος χωρίς καμία διασκευή, μια τακτική σαφώς διαφορετική από τα συχνά σύγχρονα σκηνοθετικά «πειράγματα» με τα αμφίβολα αποτελέσματα. «Δεν ξέρω πόσο δύσκολο ή εύκολο είναι. Κάποια πράγματα που γράφτηκαν δυόμισι χιλιάδες χρόνια πριν και αφορούσαν την τότε εποχή είναι πολύ δύσκολο να τα συμπεριλάβεις και αυτό συμβαίνει πολύ συχνά στο σύνολο σχεδόν των μεταφράσεων των έργων του Αριστοφάνη και από πολλούς διαφορετικούς μεταφραστές. Κι όχι μόνο στο θέμα, αλλά και στη μορφή του κειμένου, στη διάρκειά του, στη σειρά των σκηνών, στις παρεμβάσεις του Χορού και πάει λέγοντας. Πρόκειται για μετάφραση θεατρικού έργου που θα παιχτεί και όχι για μια μετάφραση εγκυκλοπαίδειας. Το θέμα δεν είναι αν θα κόψεις ή όχι κείμενο ή αν θα βάλεις ή όχι μια προσθήκη. Μπορείς και μάλιστα σε αρκετές περιπτώσεις «βελτιώνεται» παρά χαλάει το πρωτότυπο. Αρκεί –και αυτό είναι θέμα καθαρά αισθητικής και σκηνοθετικής επιλογής –να μην το επικαιροποιείς μόνο και μόνο για να το «εκσυγχρονίσεις». Οσο για τα αμφιλεγόμενα αποτελέσματα δεν είμαι σίγουρος ότι η παρατήρησή σας αφορά μόνο τον Αριστοφάνη. Τα «αμφιλεγόμενα αποτελέσματα» που λέτε είναι συχνά στο σύνολο των θεατρικών παραστάσεων –και δη των διασκευών –που βλέπουμε κάθε χρόνο και σε ένα πολύ ευρύτερο ρεπερτόριο. Υπάρχουν όμως και πολλές καλές παραστάσεις. Και, ναι, υπάρχουν και καλά αριστοφανικά ανεβάσματα. Θα συμφωνήσω πάντως ότι είναι αισθητά λιγότερα», αναφέρει στα «ΝΕΑ», ο Μάκης Παπαδημητρίου, ο οποίος πρωταγωνιστεί στην παράσταση.

ΠΕΡΙ ΚΑΡΙΚΑΤΟΥΡΑΣ. Ο ίδιος εμφανίζεται δίπλα στους Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλο, Γιώργο Χρυσοστόμου, Νάντια Κοντογιώργη, Ελένη Ουζουνίδου, Ανδρη Θεοδώτου, Μαρία Κατσανδρή και Γιώργο Παπαγεωργίου, σ’ έναν θίασο δηλαδή κυρίως της νεότερης γενιάς. Στην παράσταση υποδύεται τον Μνησίλοχο, ο οποίος μεταμφιέζεται σε γυναίκα για να παρεισφρήσει στη γιορτή των Θεσμοφορίων. Αν και στο παρελθόν, από τη σκηνή έχουν περάσει πολλές ανδρόγυνες καρικατούρες του συγκεκριμένου ρόλου, ο Παπαδημητρίου δεν θα τραβήξει συγκεκριμένα ερμηνευτικά όρια αλλά θα βασιστεί στη γνωστή του δεινότητα, ώστε να αποδώσει το προσωπείο σωστά. «Δεν τραβάω κανένα όριο γιατί πολύ απλά δεν ξέρω τι σημαίνει ερμηνευτικό όριο. Τα όρια δεν τα βάζω εγώ μόνο. Αν ήταν αποκλειστικά στο χέρι μου δεν θα έβαζα κανένα όριο. Οσο για την καρικατούρα, δεν πάω να προστατέψω τον εαυτό μου από το να μη γίνω καρικατούρα. Είναι μια ηττοπαθής σκέψη και ευτυχώς ή δυστυχώς δεν σκέφτομαι έτσι» τονίζει ο ηθοποιός.

ΣΤΟ #ΜΕΤΟΟ. Οι «Θεσμοφοριάζουσες» στην καρδιά τους έχουν πολλαπλές αναφορές στα ζητήματα φύλου που σήμερα βρίσκονται στην επικαιρότητα, χάρη σε κινήματα όπως το #metoo. Αραγε, αν ζούσαν στο τώρα, θα ήταν κι αυτές ακτιβίστριες υπέρ της διεκδίκησης της ελευθερίας έκφρασης της ταυτότητάς τους; «Δεν θα το μάθουμε ποτέ, είναι η αλήθεια. Πάντως το έργο δεν γράφτηκε εχθές. Το αν εμείς γίναμε, ή όχι, περισσότερο ή λιγότερο, ευαίσθητοι σε κάποιο ζήτημα δεν αλλάζει το κείμενο. Το πώς το διαβάζουμε εμείς τώρα, στην εποχή του#metooόπως λέτε δεν σημαίνει ότι κρυβόταν στο κείμενο ή υπήρχε μια ανάγνωση που ήταν εν αναμονή της δημιουργίας του εν λόγω κινήματος για να την ανακαλύψουμε. Αν υπήρχε, υπήρχε από πάντα. Τα πράγματα παίρνουν πάντα τη σημασία που τους δίνεις. Αν για πράγματα που θα έπρεπε να είναι αυτονόητα –όπως η ελευθερία της έκφρασης της ταυτότητας, του λόγου, των σεξουαλικών προτιμήσεων κ.λπ. –περιμένουμε τη δημιουργία ενός κινήματος για να μας ξυπνήσει σημαίνει ότι κάτι δεν κάνουμε καλά» καταλήγει ο Παπαδημητρίου.