Το 2015 ο Ιορδάνης Κερενίδης, διευθυντής ερευνών κβαντικών υπολογιστών στο Παρίσι και ο Πιερτζόρτζιο Πέπε, διευθυντής δεοντολογίας και ηθικής στον τομέα της φαρμακοβιομηχανίας, συμπλήρωσαν τη συλλογή σύγχρονης τέχνης που διαθέτουν το νησί της Ανάφης. Το νησί των διακοπών τους έγινε το Phenomenon: τόπος συνάντησης της τέχνης και της επιστήμης, πεδίο δημιουργικότητας και θεωρητικής διερεύνησης, όπου από σήμερα ξεκινά ο δεύτερος κύκλος του προγράμματος.

Αλλά ας ξεκινήσουμε με την «προϊστορία». Το 1967 η αγγλίδα κοινωνική ανθρωπολόγος Μάργκαρετ Κένα φτάνει στην Ανάφη για μία έρευνα πεδίου προκειμένου να στηρίξει το θέμα της διδακτορικής της διατριβής. Ανάμεσα στις σημειώσεις της που εκδόθηκαν και στα ελληνικά το 2015 σε τεύχος του Κέντρου Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών, παρατηρεί ότι εκείνη την εποχή η βραδινή διασκέδαση στην Ανάφη είναι το κουτσομπολιό: «Αποτελεί τη γυναικεία εκδοχή του καφενείου. Το σπίτι όπου αυτές οι ομάδες συναντώνται μπορεί να είναι μία ένδειξη διαφορετικού κοινωνικού γοήτρου των οικογενειών, για το οποίο ήταν δύσκολο να μάθει κανείς. Οι άνθρωποι μάλλον έχουν την τάση να κινούνται στις αντίστοιχες ομάδες όπου ανήκουν. Αυτοί οι κύκλοι του κουτσομπολιού σπάνε την απομόνωση της οικογένειας και τα στενά όρια της γειτονιάς». Πενήντα χρόνια μετά η μέθοδος της συμμετοχικής παρατήρησης προτείνει νέες συμπεριφορές και δημιουργικές δραστηριότητες. Η αγγλίδα ανθρωπολόγος, μέλος της ομάδας ομιλητών του φετινού Phenomenon και επίτιμη δημότης της Ανάφης, θα προσθέσει τις γνώσεις της και την πείρα της για τον τόπο στο πρόγραμμα των εκδηλώσεων. Είναι άλλωστε πρόθεση των ιδρυτών του Phenomenon να συμμετέχουν και οι κάτοικοι του νησιού στον κύκλο της διετούς διοργάνωσης, για να μην είναι παρατηρητές της δραστηριότητας κάποιων περιστασιακών επισκεπτών-καλλιτεχνών που δημιουργούν έργα τα οποία δεν τους αφορούν.

Η Ανάφη στο παρελθόν αποτέλεσε κέντρο προσοχής για το ιδιαίτερο κλασικό αρχαιολογικό παρελθόν της ή γενικότερα για την «αναλλοίωτη» φύση της ως γείτονας της ηφαιστειογενούς Σαντορίνης. Το Phenomenon 2017 επιχειρεί μια τομή σε αυτούς τους κλειστούς κύκλους ειδικών σχέσεων, δημιουργώντας ένα νέο μείγμα στις ομάδες με καλλιτέχνες και θεωρητικούς, οι οποίοι έρχονται από το εξωτερικό και ακολουθούν την ιδέα των Κερενίδη – Πέπε: όχι να κάνουν διακοπές, αλλά να συνεργαστούν και να συνδημιουργήσουν με τους κατοίκους της Ανάφης με υλικό τα καλλιτεχνικά τους εργαλεία και την ιστορία του τόπου.

Η Ανάφη, στη μικρή αλλά αποκαλυπτική της κλίμακα, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα πολιτισμικής διαστρωμάτωσης, όπου ένας αρχαιοελληνικός ναός χρησιμεύει αθόρυβα ως θεμέλιο ενός ορθόδοξου μοναστηριού. Στα ερείπια του ναού του Απόλλωνα, στους πρόποδες του βουνού Κάλαμος, στα τείχη του ναού υπάρχει μία μεγάλη εκκλησία, κελιά μοναχών, μια κουζίνα, μια τραπεζαρία. Στοιχεία που το 1830 αποτυπώθηκαν στις κατόψεις του περιηγητή-αρχαιολόγου Λούντβιχ Ρος, μετέπειτα εφόρου αρχαιοτήτων για την Ελλάδα. Το Phenomenon τα αναδεικνύει ως συστατικά του προγράμματός του. Για τη δεύτερη έκδοσή του θα διερευνήσει το πώς οι ιστορίες, συλλογικές και προσωπικές, είναι κοινωνικά κατασκευασμένες και συνεχώς επαναδιαπραγματεύσιμες. Ανάμεσα στους καλλιτέχνες καλεσμένος είναι ο Ινάσι Αμπαλι που αναδιοργανώνει κείμενα, εικόνες, υλικά και διαδικασίες, αντιμετωπίζοντας την παρουσία και την απουσία, το υλικό και το άυλο, το ορατό και το αόρατο. Στην Ανάφη, ο καλλιτέχνης θα δημιουργήσει μία in-situ εγκατάσταση όπου λεκτικοί δείκτες φανερώνουν το αόρατο.

ΟΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ. Ο Γκρέγκορι Καστέρα επιμελείται καλλιτεχνικές παραγωγές στις οποίες οι τέχνες «συνδιαλέγονται» με τις επιστήμες και την κοινωνική συμμετοχή. Για το Phenomenon, ο επιμελητής θα οργανώσει μία εκδήλωση με ηχητικά δρώμενα καθώς και μία επιλογή βίντεο. Ο Πολ Φάιγκεφελντ δουλεύει πάνω στα μέσα ενημέρωσης, τις πολιτικές δεδομένων και την τεχνητή νοημοσύνη. Για το πρόγραμμα φιλοξενίας, ο θεωρητικός θα μιλήσει για την επινόηση των γλωσσών, από την προέλευση του ελληνικού αλφαβήτου ώς τη μοντέρνα κρυπτογραφία. Η Ντόρα Γκαρσία διερευνά τις πολιτικές δυνατότητες που είναι ριζωμένες σε περιθωριακές θέσεις, όπως στις φιγούρες του αουτσάιντερ, του παρία και του παράνομου. Για το Phenomenon, η καλλιτέχνις θα δημιουργήσει μία περφόρμανς σε σχέση με την Ανάφη ως χώρο εξορίας. O Μάριο Γκαρσία Τόρες επανεξετάζει την ιστορία της Τέχνης και εμπνέεται από αρχεία, τυχαία περιστατικά, μυστικά, για να διερευνήσει τη θέση της τέχνης στη σύγχρονη κοινωνία. Για το Phenomenon, ο καλλιτέχνης θα χρησιμοποιήσει τα αρχαιολογικά ευρήματα του νησιού και θα παρουσιάσει μία multimedia performance. Η χορογράφος Λενιώ Κακλέα κατά τη διάρκεια του προγράμματος θα εγκαινιάσει μία χορογραφία που θα παρουσιαστεί σε διάφορα μέρη του νησιού. Η καλλιτέχνις Χρυσάνθη Κουμιανάκη θα παρουσιάσει μία καινούργια εγκατάσταση όπου αρχαιολογικά ευρήματα μεταμορφώνονται σε ασταθείς ή κυμαινόμενες φόρμες. Ο Ζιλιέν Νεντελέκ θα παρουσιάσει νέα έργα που πραγματεύονται την ιστορικότητα του χρόνου. Ο Χριστόδουλος Παναγιώτου εστιάζει στην αναγνώριση και την αποκάλυψη κρυμμένων διηγήσεων στα εικονογραφικά αρχεία της ιστορίας και του χρόνου και θα παρουσιάσει μία διάλεξη/performance με θέμα την αναπαράσταση του θανάτου.

Τελευταία Νέα