Ρωσικής καταγωγής, αλλά ουσιαστικά μεγαλωμένο στη Γερμανία είναι το θέατρο-ντοκουμέντο, αυτό το καινούργιο σχετικά είδος (ηλικίας περίπου 100 ετών) που αντλεί τη θεματολογία του από την τρέχουσα πραγματικότητα. Πρωταγωνιστές του είναι από νοικοκυρές έως εγκληματίες και τρομοκράτες ενώ τα θέματα αφορούν, μεταξύ άλλων, πολέμους, γενοκτονίες, σκάνδαλα, πολιτική και κοινωνία. Ως παραστάσεις προϋποθέτουν έρευνα εις βάθος ενώ ο σκηνοθέτης μοιράζεται ανάμεσα στον ιστορικό και τον δημοσιογράφο. Το αποτέλεσμα οφείλει να δυναμιτίσει.

Ο Αδόλφος Χίτλερ (1889-1945) έγραψε το «Mein Kampf» τη διετία 1924-25: πρόκειται για έναν συνδυασμό αυτοβιογραφίας και πολιτικού μανιφέστου, με έντονα παραληρηματικά στοιχεία.

Οταν πρωτοεκδόθηκε πέρασε απαρατήρητο. Η άνοδος όμως του Χίτλερ επέδρασε καθοριστικά στη δημοτικότητα του δίτομου αυτού βιβλίου, με αποτέλεσμα έως το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου να έχουν κυκλοφορήσει πάνω από 10 εκατομμύρια αντίτυπα. Με το τέλος του πολέμου, τα δικαιώματα της επανέκδοσης του «Mein Kampf» στη Γερμανία πέρασαν στο κρατίδιο της Βαυαρίας, κληρονόμο της περιουσίας του Χίτλερ. Από τις αρχές όμως του 2016 τα εκδοτικά δικαιώματα του «Αγώνα» απελευθερώθηκαν –εξού και το ενδιαφέρον των Rimini Protokoll.

ΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ. Η ομάδα των Rimini Protokoll ιδρύθηκε πριν από 15 χρόνια από τους Helgard Haug, Stefan Kaegi και Daniel Wetzel, ως εκφραστής ενός θεάτρου-ντοκουμέντο. Η γερμανική ομάδα θέλει να κινείται μέσα στο ιστορικοκοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι και προτείνει ένα «θέατρο της πραγματικότητας». Χωρίς ηθοποιούς αλλά με «ειδικούς» πάνω στο κάθε θέμα, έχουν καταπιαστεί με ποικίλη θεματολογία, μέρος της οποίας έχουν παρουσιάσει και στη χώρα μας.

Κουραστική (και λόγω της μεγάλης της διάρκειας), άνευρη, χωρίς αιχμές και ουσιαστικό πολιτικό λόγο, η παράσταση των Rimini Protokoll εξαντλήθηκε στα εξώφυλλα, στις εκδοτικές παραλλαγές, στην όψη και στις χρονολογίες κυκλοφορίας του βιβλίου –από την Ανταρκτική και την Αυστραλία έως την Ελλάδα και το αντίτυπο στο Μοναστηράκι. Χωρίς πραγματική διάθεση να μιλήσει για το ζήτημα του νεοφασισμού και την εξάπλωση ενός φαινομένου στην Ευρώπη του 21ου αιώνα, χωρίς να θέλει να θίξει μια προβληματική για τον εθνικισμό, έπαιξε με τις λέξεις, όχι με τις έννοιες. Ούτε θέατρο ούτε ντοκουμέντο.

Γεμάτο ανούσιες λεπτομέρειες, κυρίως όταν το κουκούτσι αποδεικνύεται άδειο, ο θεατρικός αυτός «Αγών μου» δεν έθιξε ζητήματα αιχμής. Η παράσταση έχασε τον δρόμο της. Αν στόχος ήταν η (επι)κριτική ματιά πάνω στο αυτοβιογραφικό βιβλίο του Χίτλερ, οι Rimini Protokoll δεν τα κατάφεραν. Φαίνεται πως το φάντασμα του Φύρερ πλανάται ακόμα πάνω από τα κεφάλια του γερμανικού λαού/κοινού –ίσως και από τα δικά τους. Και ίσως έτσι να εξηγείται η αδυναμία της παράστασης, που παίρνει μεγαλύτερες διαστάσεις εκτός Γερμανίας.

Με το σκηνικό που κατέληξε σε ένα τεράστιο βιβλίο και τους φωτισμούς να υπολογίζονται στα (μόνα;) θετικά, ανέβηκαν στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης έξι «ειδικοί»: ένας ιστορικός και ένας νομικός ειδικευμένος στο διεθνές δίκαιο και στα ανθρώπινα δικαιώματα, ένας συντηρητής παλιών χειρογράφων, ένας εκ γενετής τυφλός μουσικός παραγωγός, ένας ισραηλινός δικηγόρος και ένας τούρκος hip-hop / metalcore καλλιτέχνης και εθνολόγος (ο πιο ενδιαφέρων). Για την αθηναϊκή εκδοχή (με αιχμές στην Χρυσή Αυγή) προστέθηκε και μια Ελληνίδα.

Η φήμη του θεάματος ξεπέρασε το ίδιο το θέαμα. Ο τίτλος στάθηκε τελικά η καλύτερη διαφήμιση. Εύκολο τέχνασμα.

ΥΓ: Η συζήτηση για το θέατρο-ντοκουμέντο ζωντάνεψε πρόσφατα στην Ελλάδα με αφορμή την παράσταση «Η ισορροπία του Nash» στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου –και την υπόθεση Σάββα Ξηρού.

Τελευταία Νέα