«Το μέτρο αφορά τους πολίτες και των 28 κρατών-μελών της ΕΕ, επαναλαμβάνω και των 28»: με αυτόν τον τρόπο υποδέχθηκε και χαιρέτισε ο εκπρόσωπος της Κομισιόν Μαργαρίτης Σχοινάς την απόφαση της Αγκυρας να καταργήσει τις θεωρήσεις εισόδου (βίζα) για τους ευρωπαίους πολίτες. Ηθελε να τονίσει έτσι πως το μέτρο αφορά και τους Ελληνοκυπρίους. Η εφαρμογή του όμως τελεί υπό τον όρο της αμοιβαιότητας. Και γι’ αυτό ακριβώς έλαβε την επίμαχη απόφαση το τουρκικό υπουργικό συμβούλιο: ήταν αναγκαία προϋπόθεση προκειμένου να καταργήσει και η ΕΕ τις θεωρήσεις εισόδου για τους τούρκους ταξιδιώτες. Η Κομισιόν αναμένεται πράγματι να πει σήμερα ένα πρώτο ναι. Μόνο επί της αρχής όμως και με πολλές επιφυλάξεις. Οπως άλλωστε επεσήμαναν οι «Financial Times», η κατάργηση της βίζας για τους τούρκους πολίτες έχει αποδειχθεί «το πλέον πολιτικά εύφλεκτο κομμάτι της αμφιλεγόμενης συμφωνίας ΕΕ – Τουρκίας που συνέβαλε στην αναχαίτιση της προσφυγικής εισροής στην Ελλάδα».

Γνωρίζοντας πόσο ανάγκη έχει η ΕΕ αυτή τη συμφωνία, αλλά και πόσο διχάζουν την Ευρώπη οι πολλές παραχωρήσεις στην Τουρκία, η Αγκυρα ενέτεινε πρόσφατα την πίεση απειλώντας να ακυρώσει τη συμφωνία της 18ης Μαρτίου αν η ΕΕ δεν συμφωνούσε να ελευθερώσει μέχρι τον Ιούνιο το καθεστώς βίζας για τους τούρκους υπηκόους. Σύμφωνα με πολλά ευρωπαϊκά μέσα, στη 10σέλιδη έκθεση που αναμένεται να δημοσιοποιήσει σήμερα, η Κομισιόν θα προτείνει όντως «ένα σχέδιο ενσωμάτωσης της Τουρκίας στον κατάλογο των χωρών που εξαιρούνται των θεωρήσεων εισόδου» –επισημαίνοντας παράλληλα πως η χώρα μένει να εκπληρώσει τις επόμενες εβδομάδες 8 από τα συνολικά 72 απαιτούμενα κριτήρια προκειμένου να πάρει οριστικά το πράσινο φως.

Τα 72 αυτά κριτήρια κυμαίνονται από εγγυήσεις για την ασφάλεια των εγγράφων ταυτότητας μέχρι σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Σύμφωνα με τους «Financial Times», «το πλέον σημαντικό κριτήριο» που καλείται να εκπληρώσει άμεσα η Αγκυρα είναι η εναρμόνιση του τουρκικού νόμου για την τρομοκρατία και το οργανωμένο έγκλημα με το ευρωπαϊκό δίκαιο -ιδιαίτερα όσον αφορά στην «αναλογικότητα της δράσης». Ολα αυτά με φόντο την έκκληση που απηύθυνε χθες ο νομπελίστας τούρκος συγγραφέας Ορχάν Παμούκ προς την ΕΕ να σκληρύνει τη στάση της απέναντι στην Αγκυρα όσον αφορά την ελευθερία της έκφρασης, καθώς, όπως επεσήμανε, η κυβέρνηση χρησιμοποιεί την κατηγορία της προσβολής του προέδρου ως όπλο εκφοβισμού των αντιπάλων του Ερντογάν και φίμωσης της διαφωνίας.

Ακόμη πάντως και αν δώσει οριστικά το πράσινο φως η Κομισιόν, θα πρέπει κατόπιν να εγκρίνουν την κατάργηση της βίζας τόσο το Ευρωκοινοβούλιο όσο και τα κράτη – μέλη. Παρίσι και Βερολίνο αξιώνουν ήδη τη θέσπιση «φρένου έκτακτης ανάγκης», ενός μηχανισμού ταχείας αναστολής των εξαιρέσεων από τη βίζα για τρίτες χώρες εφόσον προκύπτουν προβλήματα.