Η Μάργκαρετ Ντραμπλ (1939- ) έχει συμπληρώσει μισό αιώνα ανελλιπούς παρουσίας στα βρετανικά γράμματα. Παρά το ότι έχει «καταπιεί» τα μοντερνιστικά και μεταμοντερνικά κινήματα, θεωρείται ένα είδος κλασικής εν ζωή συγγραφέως στα χνάρια, ας πούμε, της Τζορτζ Ελιοτ και της Τζέιν Οστιν. Η ίδια δεν αποποιείται τον χαρακτηρισμό της κλασικής. Με ήρεμη, αυτοκυριαρχημένη, ειρωνική και διορατική πρόζα αποτυπώνει συνήθως τη μακροπερίοδη ζωή των γυναικών εν μέσω των δραματικών μεταπτώσεων στη ζωή τους αλλά και των κοσμογονικών αλλαγών που συντελούνται γύρω τους. Οι άντρες πάνε κι έρχονται, αφήνουν τα ίχνη τους στη ζωή των γυναικών (μια ραγισμένη καρδιά, ένα σπίτι, μια πνευματική κληρονομιά, ενίοτε ένα παιδί), συχνά την καθορίζουν, αλλά σπανίως βρίσκονται στο επίκεντρο της αφήγησης. Η Ντραμπλ, μακριά από τα φεμινιστικά κελεύσματα που επιπόλαια της έχουν αποδοθεί, επικεντρώνεται στην ανθρωπολογία των σύγχρονων γυναικών και στις ιδεολογικές, επιστημονικές και φιλοσοφικές παραδοχές που διέπουν την ύπαρξή τους στον σύγχρονο κόσμο.

Ενα χρυσαφένιο μωρό μονίμως γελαστό

Ετσι και σε αυτό το 18ο βιβλίο της. Η κεντρική ηρωίδα, η Τζες, είναι κοινωνική ανθρωπολόγος. Ενηλικιώνεται στο κυοφορούμενο πολυπολιτισμικό Λονδίνο της δεκαετίας του ’60 που αποκτά χρώμα με το ροκ εν ρολ, τις νέες μόδες της απελευθέρωσης και κριτικής προς τη βιομηχανική κοινωνία, της αλληλεγγύης στον Τρίτο Κόσμο και των αντιαποικιακών κινημάτων. Είναι μάλλον προνομιούχο κορίτσι και οι παρέες της περιλαμβάνουν διανοούμενους, καλλιτέχνες και ανθρώπους των επιστημών. Στο μοναδικό της ερευνητικό ταξίδι στην Αφρική υπό τον καθηγητή της, έρχεται σε επαφή με μια φυλή στη Βόρεια Ζάμπια που τα παιδιά της πάσχουν από εκτρωδακτυλία, μια ασθένεια κληρονομική όπου τα δάχτυλα των χεριών ή ποδιών είναι ενωμένα. Τα παιδάκια είναι ωστόσο προσαρμοσμένα στην πάθησή τους, σπρώχνουν τα μονόξυλά τους στις φυτικές στοές της λίμνης Μπανγκουέουλου όπου και πέθανε ο ιεραπόστολος / εξερευνητής Ντέιβιντ Λίβινγκστοουν, ζουν φυσιολογικά. Η επαφή αυτή δρα πάνω στην Τζες ως προδρομική αποκάλυψη μέχρι να γεννήσει την εξώγαμη κόρη της, ένα χρυσαφένιο μωρό μονίμως γελαστό που πάσχει ωστόσο από νοητική υστέρηση: η Αννα είναι καταδικασμένη να παραμείνει σε όλη της τη ζωή σε νηπιακή πνευματική κατάσταση παρά την κοινωνικότητά της, την αγάπη προς τους γύρω και τη λεπτότητα με την οποία αρνείται να μεταφέρει στους άλλους τα προσωπικά της βάρη, το άχθος και τον πόνο.

Η έννοια της προαναγγελίας έρχεται επανειλημμένα στο βιβλίο ως ένα είδος προφητείας, ως πρόδρομη έκφραση της μοίρας –αυτού που θα ‘ρθει έτσι κι αλλιώς, αν και δεν είμαστε σε θέση να το αποκωδικοποιήσουμε εγκαίρως. Ισως μάλιστα να πρόκειται για το κεντρικό θέμα του βιβλίου, ταυτόχρονα με την ολισθηρότητα της έννοιας του χρόνου, το γεγονός δηλαδή ότι όσο περνούν τα χρόνια, παρελθόν, παρόν και μέλλον συντήκονται. Με την έννοια αυτή η προδρομικότητα μπορεί να μεταβληθεί σε αναχρονισμό, ένα αναδρομικό ξανακοίταγμα του παρελθόντος με τους όρους και τα εργαλεία του παρόντος. Και αυτό πράγματι γίνεται στο βιβλίο καθώς οι πρωταγωνιστές διερωτώνται τι πράγματι γνώριζαν και τι αγνοούσαν, ποια ακριβώς χρονική στιγμή, και τι θα συνέβαινε αν η στερνή γνώση ερχόταν πρώτη.

Τρυφερότητα, πίστη και αφοσίωση

Η αφηγήτρια, η Ελεανορ, δεν μας αποκαλύπτει το όνομά της παρά προς το τέλος ενώ αποκρύπτει τα γεγονότα της ζωής της σαν να είναι ασήμαντα: ένας σύζυγος, παιδιά, μια καριέρα σε φιλανθρωπικές και μη κυβερνητικές οργανώσεις για την οποία δεν μαθαίνουμε πολλά πέρα από τις οξυδερκέστατες παρατηρήσεις της για την κερδοφορία όσων πουλάνε φιλανθρωπία με το κιλό. Καταλαβαίνουμε όμως όσα χρειάζονται: πρόκειται για νεανική φίλη της Τζες, μια γυναίκα με οξύτατη παρατηρητικότητα, εξαίσιο χιούμορ και ενσυναίσθηση, που αναλαμβάνει να ανασυστήσει την ιστορία της Τζες και της κόρης της Αννας, του χρυσαφένιου μωρού. Η ιστορία είναι λοιπόν μακροπερίοδη και καλύπτει τον τελευταίο μισό αιώνα μαζί με τους κοινωνικούς μετασχηματισμούς που συμβαίνουν στην Αγγλία και αλλού. Η παρέα των νεαρών κοριτσιών που πρωτοβρίσκονται σε μια γειτονιά του Βόρειου Λονδίνου εξακολουθούν να είναι φίλες και σήμερα, όμως το κύριο ενδιαφέρον της αφήγησης επικεντρώνεται στη σχεδόν ηρωική αφοσίωση με την οποία η Τζες προσκολλάται στην καθυστερημένη κόρη της, απαρνούμενη τις πολλές ερωτικές δραστηριότητες και την καριέρα. Τρυφερότητα, πίστη και αφοσίωση αναδεικνύονται σε ακρογωνιαίους λίθους της ηθικής επιλογής της Τζες αλλά και της αφηγήτριας.

Margaret Drabble

Μωρό από ατόφιο χρυσάφι

Μτφ. Κατερίνα Σχινά

Εκδ. Πόλις 2015, Σελ. 440

Τιμή: 17,70 ευρώ

Τελευταία Νέα