Ο Πλάτωνας εξορίζεται από τα ισπανικά σχολεία

Οι καθηγητές, οι φιλόσοφοι, οι ειδικοί της παιδαγωγικής έχουν δοκιμάσει τα πάντα. Χωρίς αποτέλεσμα. Απ’ ό,τι φαίνεται δεν υπάρχει θέση για τη φιλοσοφία ως πυλώνα της γνώσης στο σχολικό μοντέλο του ισπανού πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι –στο ίδιο μοντέλο που αποκατέστησε ως υποχρεωτικό μάθημα τα Θρησκευτικά και κατήργησε την Αγωγή του Πολίτη. Οι διαμαρτυρίες καθηγητών, μαθητών και γονέων δεν συγκίνησαν τη συντηρητική κυβέρνηση της Μαδρίτης. Μέχρι τώρα στα λύκεια της χώρας υπήρχαν τρία σχετικά μαθήματα: Φιλοσοφία, Ηθικές Αξίες και Ιστορία της Φιλοσοφίας. Πλέον μόνο η Φιλοσοφία θα είναι υποχρεωτική και αυτή στη Β’ Λυκείου. Πέραν τούτου ουδέν. Μια επιστολή με τίτλο «Η ομορφιά των ανθρωπιστικών σπουδών» που εστάλη στην εφημερίδα «Ελ Παΐς» συγκέντρωσε τα like 200.000 χρηστών στο facebook. Σε αυτήν αναφέρεται ότι «η φιλοσοφία θάβεται σε ένα βαθύ μπαούλο μαζί με τις αδελφές της: μουσική, ζωγραφική, λογοτεχνία, ιστορία».

Ο Ενρίκε Μέσα είναι καθηγητής Ιστορίας της Φιλοσοφίας σε λύκειο της Μαδρίτης. Μιλά κάθε μέρα στους μαθητές του για τον Πλάτωνα, για το καλό, για την αιωνιότητα, για την ουσία της ζωής. «Μπορείς να ανακαλύψεις τον κόσμο των ιδεών μόνο μέσω του ορθολογισμού» τονίζει. Και τώρα, με τις αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα, προσθέτει, ένας μαθητής που κάνει μόνο τα υποχρεωτικά μαθήματα μπορεί να φθάσει στα 16 και να μην έχει διδαχθεί τις βάσεις της δυτικής σκέψης, από τους κλασικούς έως τον Μαρξ και τον Σαρτρ.

«Η γενική αντίληψη ότι η φιλοσοφία σού μαθαίνει να σκέφτεσαι είναι λάθος» λέει. «Μπορείς να μάθεις να σκέφτεσαι με άλλα υλικά. Ομως η φιλοσοφία καλλιεργεί την κριτική σκέψη, που είναι το θεμέλιο της δημοκρατίας. Εχουμε το δικαίωμα να ψηφίζουμε επειδή θεωρούμαστε κριτικά και αυτόνομα όντα», προσθέτει ο πρόεδρος της Ενωσης Καθηγητών Φιλοσοφίας στη Μαδρίτη, μια κοινότητα που έχει κινητοποιηθεί ώστε οι ισπανικές περιφέρειες να ασκήσουν το δικαίωμά τους, να επαναφέρουν και τα τρία μαθήματα στο ωρολόγιο πρόγραμμα των μαθητών.

Η απόφαση της κυβέρνησης Ραχόι οδηγεί σε ένα παράδοξο: παρά τη ραγδαία μείωση των ατόμων που δηλώνουν θρήσκοι στην Ισπανία, η εγγραφή στο μάθημα των Θρησκευτικών έχει αυξηθεί κατά 150% στα σχολεία, μια και η εναλλακτική είναι το μάθημα των Ηθικών Αξιών, που το διδάσκουν καθηγητές Φιλοσοφίας και θεωρείται πιο δύσκολο να εξασφαλίσει καλούς βαθμούς.

Κι όμως, παρατηρεί ο ιταλός φιλόσοφος Ρέμο Μποντέι, καθηγητής Ιστορίας της Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Λος Αντζελες, «η φιλοσοφία δημιουργεί την προσωπικότητά μας, βοηθά να δομήσουμε ταυτότητα, μας δίνει τις συντεταγμένες για να προσανατολιστούμε στον κόσμο. Αυτό που συμβαίνει στην Ισπανία αλλά και γενικότερα στην Ευρώπη είναι λάθος. Στη Γερμανία η φιλοσοφία διδάσκεται μόνο στα σχολεία της ελίτ». Κι ένας άλλος φιλόσοφος, ο Μάσιμο Κατσιάρι, εκφράζει την ανησυχία του: «Η φιλοσοφία αποτελεί έρευνα για την ιστορία μας, για το μέλλον μας. Διερευνά τους βαθείς λόγους που διαμόρφωσαν την ιστορία του πολιτισμού μας. Είναι πολύ πραγματική, δεν είναι αφηρημένη, όπως πιστεύουν κάποιοι».