Ορος με δημοτικότητα. Ορος με παλαιότητα αφού επινοήθηκε πριν από δυόμισι χιλιάδες χρόνια στην Αθήνα. Και όρος που βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη. Η δημοκρατία βρίσκεται στο επίκεντρο των συζητήσεων σήμερα όσο ποτέ. Παρ’ όλα αυτά, το πολύ ενδιαφέρον δοκίμιο που παρουσιάζουμε δεν είναι μια ιστοριογραφία της δημοκρατικής αρχαίας Αθήνας ούτε απλά της σχέσης μεταξύ αρχαίας και σύγχρονης δημοκρατίας. Προσεγγίζει θα λέγαμε (πολύ καλογραμμένα και εύληπτα) το εξής: πώς έκρινε και κρίνει η Δύση ανά τους αιώνες το καθεστώς που επινόησαν οι Αθηναίοι. Σε εξαιρετική μετάφραση λοιπόν της Σώτης Τριανταφύλλου ο μικρός αυτός τόμος αφηγείται την περιπέτεια μιας πολυχρησιμοποιημένης λέξης – έννοιας: της δημοκρατίας. Οι διακυμάνσεις της δημοτικότητάς της (ως πολιτεύματος πάντα), οι παραμορφώσεις, οι παγίδες, οι θρίαμβοι, οι αποτυχίες της είναι εδώ, διατρέχουν την έρευνα της συγγραφέως, ομότιμης καθηγήτριας πανεπιστημίου, και προσθέτουν στον στοχασμό μας. Υπάρχει και κάτι ακόμη. Μέσα από την εξέλιξη της δημοκρατίας φωτίζεται η πολιτική καταγωγή μας, ενώ μια σειρά παθογενειών και ελαττωμάτων (δημαγωγία, πελατειακό κράτος, πραξικοπήματα, αρχομανία, κίνδυνος τυραννίας) αναδεικνύεται στην πορεία της Ιστορίας. Και πιθανώς αποδίδονται στην ίδια την ανθρώπινη φύση. Αν πάντως συνοψίζεται κάτι από την αθηναϊκή εμπειρία που η συγγραφέας εξετάζει σε σχέση με τις αναπαραστάσεις της στους αιώνες, αυτό είναι πως η όποια απόφαση πλειοψηφούσε, γινόταν δεκτή ομόφωνα από την Εκκλησία του Δήμου.

Claude Mossé

Mικρή Ιστορία της Αθηναϊκής Δημοκρατίας

και η Πρόσληψή

της στους Αιώνες

Εκδ. Πατάκη, 2015, σελ. 240

Τιμή: 10 ευρώ