Αναζήτηση
Ενα κρίσιμο δεκαήμερο έκλεισε με τη γιορτή του Αγίου Αντωνίου. Σημαδεύτηκε από πολλές και ποικίλες παρασκηνιακές διαβουλεύσεις καθώς κι από αλλεπάλληλες συναντήσεις στον άξονα Σαμαρά, Βενιζέλου, Στουρνάρα και Προβόπουλου, ιδίως το περασμένο Σαββατοκύριακο.
Στο τετράγωνο αυτό αναζητούνται λύσεις και διευθετήσεις για μια σειρά από ζητήματα που θα μπορούσαν να απελευθερώσουν τη δυναμική εξόδου από την κρίση που θεωρείται ότι έχει αυτήν τη στιγμή η χώρα. Για άλλη μια φορά, ο τραπεζικός τομέας –ιδίως δε το σχετικό νομοσχέδιο που το συζήτησαν και χθες ο Πρωθυπουργός με τον υπουργό Οικονομικών –βρίσκεται στο επίκεντρο των προβληματισμών.
Οι λόγοι είναι πολλοί. Ας πούμε, η κυβέρνηση θα μπορούσε να αντλήσει από το «μαξιλάρι» των 9 δισ. που περισσεύει από τα 50 δισ. που δόθηκαν για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών ώστε να πάρει μια δημοσιονομική ανάσα καθώς ξαναμπαίνει, ύστερα από μια διετία, σε τοπίο εκλογών. Εκτός από το ντουέτο αυτοδιοικητικών – ευρωεκλογών του Μαΐου, έρχεται η προεδρική του 2015 με την περίπλοκη αριθμητική των 180 ψήφων. Οι τράπεζες είναι στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των ξένων funds που κοιτούν επίμονα την Ελλάδα, στέλνοντας στελέχη στην Αθήνα ή από το εξωτερικό. Θα μπορούσαν επίσης –μέσω της άσκησης των warrants –να ομαλοποιήσουν την κεφαλαιακή της κατάσταση και να είναι ο μοχλός που να βγάλει τη χώρα από την ατμόσφαιρα της κρίσης.
Τέλος, είναι το μείζον θέμα της αύξησης κεφαλαίου – ιδιωτικοποίησης της Eurobank, η οποία θα μπορούσε από μόνη της να αποτελέσει το «game changer» –δηλαδή το γεγονός που θα αλλάξει την πορεία του παιχνιδιού. Ενδιαφέρον υπάρχει μεγάλο –ήταν χαρακτηριστική η παρουσία του Πρεμ Γουάτσα και άλλων στελεχών μεγάλων ξένων επενδυτικών κεφαλαίων, όπως το Perry Capital, την περασμένη εβδομάδα στην Αθήνα. Αλλά το εγχείρημα καθυστερεί, αφού καθυστερούν πλέον και τα αποτελέσματα του ελέγχου της BlackRock. Αρα υπάρχει ζήτημα προσδιορισμού των κεφαλαίων που χρειάζονται. Οπως καθυστερεί και η έλευση της τρόικας.
Πάμε καλά ή πάμε άσχημα; Αν τα δημοσιονομικά είναι στη σωστή τροχιά, όπως επιμένει ο Γιάννης Στουρνάρας, γιατί δεν έρχονται οι τροϊκανοί; Ακόμη περισσότερο: αν Σαμαράς και Βενιζέλος έχουν διαμορφώσει μια σχέση με βάθος εμπιστοσύνης γιατί δεν προχωράνε τα πράγματα –ιδίως δε το νομοσχέδιο με τα τραπεζικά; Στην πραγματικότητα, η Ελλάδα δίνει μια αίσθηση διπολικής διαταραχής σε ένα αφήγημα που φαίνεται διφυές.
Είναι κάτι που εκφράζεται τόσο σε οικονομικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο. Ας πούμε, ο Πρωθυπουργός διαβεβαίωσε τις Βρυξέλλες ότι οι εκλογές θα γίνουν το 2016 -πεποίθηση την οποία, σύμφωνα με πρόσωπα που ξέρουν, μοιράζεται με τον Βενιζέλο. Ωστόσο, πολλαπλές ενδείξεις εμφανίζουν τον ΣΥΡΙΖΑ να έχει πάρει κεφάλι στις δημοσκοπήσεις. Και να συμπεριφέρεται σαν να βρίσκεται στον προθάλαμο της εξουσίας, βάζοντας απαγορευτικό για τον νόμο περί τραπεζών και απειλώντας με ειδικά δικαστήρια. Επίσης: αν η κυβέρνηση προετοιμάζεται για την έξοδο από το Μνημόνιο, τότε γιατί ο Αλέξης Τσίπρας διακήρυξε μεσοβδόμαδα στην Κοινοβουλευτική του Ομάδα ότι δεν πρόκειται να βάλει την υπογραφή του σε νέο, τρίτο Μνημόνιο;
Αυτή η συστοιχία ερωτημάτων έχει απλές απαντήσεις.
«Ελα εσύ να το ψηφίσεις»
Ας πούμε ο Βαγγέλης Βενιζέλος είναι σε συναντίληψη με το Μαξίμου στα κρίσιμα ζητήματα που αφορούν τη χώρα, ο έλεγχος όμως της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΠαΣοΚ που εμφανίζεται κουρασμένη και δύστροπη δείχνει να είναι όλο και πιο δύσκολος. Πρώην υπουργός και πολύ έμπειρος βουλευτής επιμένει ότι διάταξη στο νομοσχέδιο των τραπεζών που να απαλλάσσει το ΤΧΣ σε περίπτωση πώλησης τράπεζας κάτω από την τιμή κτήσης «δεν περνάει». Τα ίδια –«έλα εσύ να το ψηφίσεις» –λένε και στη Χαριλάου Τρικούπη. Οχι ότι η διάταξή αυτή είναι απολύτως απαραίτητη. Σίγουρα όμως θα απελευθέρωνε τη διοίκηση του ΤΧΣ σε μια φάση που η υπόθεση του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου έχει δημιουργήσει ανησυχία σε τραπεζίτες, αλλά και την πολιτικοοικονομική ελίτ, για τα όρια του εκ των υστέρων εισαγγελικού ελέγχου.
Υστερα είναι το ΔΝΤ. Ο οργανισμός της Ουάσιγκτον απειλεί το κλίμα από το περασμένο φθινόπωρο με τον επίμονο αρνητισμό του. Οι Τόμσεν και Σία έβλεπαν έλλειμμα για το 2013 εκεί που είχαμε πλεόνασμα όπως ήταν και ο στόχος. Παρά τον καβγά για τα διαρθρωτικά και τις ομαδικές απολύσεις, το ΔΝΤ φαίνεται ότι αμφισβητεί τη δημοσιονομική πολιτική της κυβέρνησης γραμμή γραμμή. Αυτό εμποδίζει τη συγκρότηση ενός θετικού «στόρι», βάζοντας ερωτηματικά για την πορεία της χώρας, τη στιγμή που στο υπουργείο Οικονομικών επιμένουν ότι τον Απρίλιο, όταν η Eurostat θα βγάλει τα επίσημα στοιχεία, το πλεόνασμα για το 2013 θα είναι ακόμη μεγαλύτερο. Υπαινίσσονται δηλαδή ότι η άνοιξη επιφυλάσσει «ένα θετικό δημοσιονομικό σοκ».
Μυρμήγκι στο ρινγκ των ελεφάντων
Η αλήθεια είναι πως πάει να συμβεί αυτό που φοβούνταν στο Μαξίμου από το καλοκαίρι. Ενας από τους βασικούς προβληματισμούς του Αντώνη Σαμαρά ήταν να μη βρεθεί η Ελλάδα στο γήπεδο μιας αντιπαράθεσης ΔΝΤ – Ευρώπης (ιδίως δε Βερολίνου) για το χρέος όχι μόνο το δικό μας, αλλά γενικότερα του Νότου. Δηλαδή να μη γίνουμε το μυρμήγκι σε μια κλωτσοπατινάδα ελεφάντων. Αυτό φαίνεται να συμβαίνει.
Είναι πλέον γνωστό ότι το ΔΝΤ θα ήθελε ονομαστικό κούρεμα των ξένων δανείων προς την Ελλάδα. Δεν θέλουν όμως ούτε να το ακούνε στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες αφού σημαίνει ότι πρέπει να πάνε πάλι στα κοινοβούλιά τους για την Ελλάδα –κάτι που αποκλείουν. Αυτό που μπορεί να γίνει –και θα γίνει –είναι διευκολύνσεις με τη μορφή επιμήκυνσης της αποπληρωμής, «πείραγμα» των επιτοκίων ή καταβολής μόνο κουπονιού ες αεί –το γνωστό perpetuity –χωρίς εξόφληση του χρέους. Εμάς δεν μας πειράζει, αλλά στην Ουάσιγκτον το βλέπουν αλλιώς και θα τους άρεσε να μας πάνε στον τοίχο ώστε να εκβιάσουν μια ριζική ευρωπαϊκή διευθέτηση για το χρέος. Αυτό δεν βοηθά την κυβέρνηση ΝΔ – ΠαΣοΚ –και μάλιστα σε προεκλογική φάση.
Το «ντεμί» αυτό κλίμα έχει κι άλλες συνέπειες. Αν ξεκαθάριζε γρήγορα το θέμα των ελέγχων των τραπεζών –κι εδώ ο Προβόπουλος μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικά την κυβέρνηση –τότε η Αθήνα θα μπορούσε να έχει περισσότερα επιχειρήματα για τραβήξει κεφάλαια από το μαξιλάρι των 9 δισ. Η καθυστέρηση όμως των αποτελεσμάτων της BlackRock –και η υπόνοια ότι η τελική κρίση μπορεί να αργήσει ώς τον πρώτο έλεγχο που θα κάνει η ίδια η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα το φθινόπωρο –πάει να βάλει την κυβέρνηση σε κινούμενη άμμο. Και να εγκλωβίσει εκεί και την ιδιωτικοποίηση της Eurobank, με κίνδυνο να χαθεί το θετικό momentum.
Την ίδια ώρα το υπουργείο Οικονομικών, παρά την έμμεση και άμεση πίεση του ΔΝΤ, αρνείται να πάει σε νέο γύρο περικοπής δαπανών. «Ακόμη και τα περιπολικά έξω από τα σπίτια των υπουργών δεν έχουν βενζίνη», λέγεται –ενώ δεν συζητούνται άλλες κοινωνικές περικοπές. Στη Νίκης επιμένουν ότι τα φορολογικά έσοδα πάνε καλά πέρα από κάθε προσδοκία κι αυτό βοηθάει παρά πολύ την κατάσταση.
Ποιο θα είναι το αποτέλεσμα αυτού του σιωπηλού μπρα ντε φερ; Στην Αθήνα αλλά και στο εξωτερικό αποκλείουν πλέον το σενάριο της επιστροφής στη δραχμή. Τι γίνεται όμως –παρά τα δημόσια αναθέματα και τις κατάρες –με το σενάριο του τρίτου Μνημονίου, «ασχέτως αν θα λέγεται Σύμφωνο Ανάπτυξης ή Συνυποσχετικό Δημοσιονομικής Αρετής» όπως γραφικά λέγεται.
Είναι –κακά τα ψέματα –το κακό σενάριο που το τρίγωνο Μαξίμου – ΥΠΕΞ – υπουργείο Οικονομικών δεν θέλουν ούτε να τα ακούνε. Δηλαδή μια δημοσιονομική δέσμευση της χώρας για τα επόμενα χρόνια, η οποία να αναιρεί το πολιτικό ρίσκο. Το τρίτο Μνημόνιο έχει ως αντίδοτο την έξοδο στις αγορές –που ακόμη και στο Βερολίνο υπάρχουν κύκλοι που δεν την πολυευνοούν, καθώς έτσι η Ελλάδα ανακτά την αυτονομία της. Αν προκριθεί τέτοια λύση, τότε θα έχουμε μια επανάληψη του 2011. Δηλαδή την πολιτική εξόντωση της συμπολίτευσης –που θα κληθεί να πάρει τεράστιο κόστος –αλλά και τον εκβιασμό της αξιωματικής αντιπολίτευσης να το υπογράψει. Κάτι που εξηγεί τους κεραυνούς Τσίπρα. Πρόκειται για μεθοδολογία που αναλώνει αλλεπάλληλα πολιτικά σχήματα εν Ελλάδι.
Την ώρα όμως που τρέμει ένα τρίτο Μνημόνιο, ο ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί να ανακόψει τον δρόμο της κυβέρνησης στα τραπεζικά, τα οποία θα μπορούσαν να είναι ο καταλύτης της εξόδου από την κρίση. Ορμώμενη –από τη δική της σκοπιά –από την υπόθεση του ΤΤ, η Κουμουνδούρου κατέληξε να στοχοποιήσει και την Τράπεζα της Ελλάδος.
Η ατμόσφαιρα αυτή δεν φοβίζει, πάντως, το Μαξίμου και το Οικονομικών όπου αντιλαμβάνονται τα τραπεζικά ως Στάλινγκραντ και θέλουν να βρουν τρόπο να φέρουν το σχετικό νομοσχέδιο στη Βουλή όσο γίνεται πιο γρήγορα. Η αγορά είναι πρόδρομος δείκτης και, όπως προκάλεσε την κρίση δανεισμού το 2010, έτσι προεξοφλεί τώρα την έξοδο από την κρίση και μάλιστα με μακροοικονομικά επιχειρήματα που ακούνε στις κατ’ ιδίαν συζητήσεις έκθαμβοι οι κυβερνητικοί.
