Θα μπορούσε να είναι ένα μεγαλούτσικο ράφι μπροστά από το οποίο μπορείς να σταθείς κάθε στιγμή της ημέρας, της εβδομάδας, του μήνα ή του χρόνου, χωρίς συνδρομή ή αντίτιμο, αλλά με την υποχρέωση –και αυτή υπαγορευμένη από το φιλότιμο –όχι μόνο να πάρεις, μα και να αφήσεις ένα βιβλίο, την ίδια ή άλλη στιγμή. Σαν μια δροσερή βιβλιοφιλική παρένθεση στο τουρλουμπούκι της πόλης, με διαχειριστές και τροφοδότες τούς ίδιους τους χρήστες. Με καύσιμη ύλη, το αίσθημα αλληλεγγύης και συνεισφοράς της κοινότητας.

Πέραν αυτού, πρόκειται για μια ιδέα που κατέβασαν οι νεαροί αρχιτέκτονες Λευτέρης Αμπατζής και Ειρήνη – Αιμιλία Ιωαννίδου πίνοντας τον καφέ τους κάπου κοντά στο σπίτι τους στην Κηφισιά. Κάτι παρόμοιο είχαν δει στη Βιέννη ή σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, μόνο που εκείνες οι βιβλιοθήκες συνήθως προφυλάσσονταν με λουκέτο, που άνοιγε έπειτα από τηλεφώνημα στον κλειδοκράτορά του. Θα ήταν παράτολμο να σχεδιάσουν μια βελτιωμένη εκδοχή; Δεν είχαν παρά να δοκιμάσουν. Αντί για λουκέτα, προτίμησαν τη δυνατότητα πρόσβασης 24 ώρες την ημέρα, επτά ημέρες την εβδομάδα, ενώ σκέφτηκαν να τοποθετήσουν και ηλιακό συλλέκτη για να φωτίζονται τα ράφια τη νύχτα. Τα υπόλοιπα θα τα έλυνε η αμοιβαία εμπιστοσύνη.

«Βασίζεται στην καλή θέληση του κάθε χρήστη, ο οποίος υπό κανονικές συνθήκες είτε θα επιστρέψει ένα βιβλίο είτε θα βάλει στη θέση του κάποιο δικό του», λένε στα «ΝΕΑ» ο Λευτέρης και η Ειρήνη. «Σημασία έχει όχι μόνο να παίρνεις αλλά και να δίνεις. Οι περισσότεροι φέρνουν άλλα. Κάποιοι νιώθουν άνετα, κάποιοι άλλοι κοιτούν τη βιβλιοθήκη με περιέργεια», συνεχίζουν εξηγώντας τις αντιδράσεις του κοινού που συναντά στον δρόμο του μια καλαίσθητη κατασκευή, με ράφια που προστατεύονται από τζαμένιο πορτάκι. Οι ίδιοι, προς αποφυγήν της πιθανότητας μεταπώλησης ενός βιβλίου, τυπώνουν μόνοι τους αυτοκόλλητα με την ένδειξη «swap it» («αντάλλαξέ το»), που είτε κολλούν στα βιβλία είτε αφήνουν στη βιβλιοθήκη. «Απώτερος στόχος», παρατηρούν, «να το κάνει καθένας από το σπίτι του».

Στο ζουμί τώρα: η πρώτη στήθηκε στο κέντρο της Κηφισιάς, στη συμβολή των οδών Λεβίδου και Κασσαβέτη, ένα ξεκίνημα που δεν έγινε χωρίς προσπάθεια. Αφού σηκώθηκαν από το σχεδιαστήριό τους, ο Λευτέρης και η Ειρήνη βρήκαν τον κατασκευαστή που δέχτηκε να συνεργαστεί με αντίτιμο το λογότυπό του, έβρεξαν με μάνικες το πρωτότυπο, το άφησαν στον ήλιο για να επιβεβαιώσουν ότι αντέχει –ότι αντέχει χτύπημα από βαριοπούλα, πυροβολισμό, ότι δεν χαράζεται, ούτε καίγεται –και μοιράστηκαν την ιδέα τους με τον Δήμο Κηφισιάς, το συμβούλιο του οποίου την ψήφισε ομόφωνα. Αν και ευνόητο, το «γιατί» το διευκρίνισε στα «ΝΕΑ» ο δημοτικός σύμβουλος και θεράπων του Πολιτισμού Γιώργος Παπαδόπουλος: «Είναι ένας διαφορετικός τρόπος διάδοσης της ανάγνωσης, μια εναλλακτική μορφή δανεισμού βιβλίων, στο κεντρικότερο σημείο της πόλης, που πάει πολύ καλά. Ο δήμος κερδίζει από τη γνωστοποίηση της πρωτοποριακής συμμετοχής του στο εγχείρημα ενώ ο πολίτης, οποιαδήποτε ώρα, χωρίς να απασχολήσει κάποια υπηρεσία, δανείζεται το βιβλίο που βλέπει μπροστά του. Εξοικονομείται έτσι και χώρος και χρήμα».

Συμφωνούν και ο Λευτέρης με την Ειρήνη ότι το εγχείρημα «πάει πολύ καλά». Είναι ωστόσο μια επιτυχία που δεν μετριέται εύκολα καθώς η βιβλιοθήκη περνάει από διάφορες φάσεις μέσα στην ημέρα. Από 350 βιβλία το πρωί, όσα χωράει δηλαδή, μπορεί να μην έχει κανένα το μεσημέρι, 100 το βράδυ και πάει λέγοντας. Μπορεί να φιλοξενεί από μια σπάνια έκδοση του 1910 ενός μυθιστορήματος του Ζολά, μέχρι πολλά ξενόγλωσσα ή παιδικά βιβλία. Ενας υποψήφιος διδάκτορας Ιατρικής τοποθέτησε μια ημέρα στα ράφια της τη διατριβή του. Κάποιος άλλος άφησε μια ολόκληρη συλλογή από vintage πορνοπεριοδικά. Μέχρι και βιντεοκασέτες ή DVD έχουν εντοπισθεί. «Το σκουπίδι του ενός», λένε οι δύο αρχιτέκτονες, «μπορεί να είναι ο θησαυρός του άλλου».

Η ιδέα μάλιστα εξαπλώνεται ταχέως. Εναν μήνα μετά τα εγκαίνια της Κηφισιάς, η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών παράγγειλε με δικά της έξοδα μια βιβλιοθήκη που ο Λευτέρης και η Ειρήνη σχεδίασαν ώστε να ταιριάζει με το κτίριο που θα εξυπηρετούσε. Μια τρίτη είναι κινητή, μπορεί δηλαδή κάποιος οργανισμός να τη ζητήσει για ένα μικρό διάστημα. Κάπως έτσι, μέχρι στιγμής έχει φιλοξενηθεί σε χώρους όπως το Κέντρο Πολιτισμού Ελληνικός Κόσμος ή το βιβλιοπωλείο Παπασωτηρίου. Στο μεταξύ, δεκάδες δήμοι τηλεφωνούν και ζητούν να αποκτήσουν και αυτοί την ωραία κατασκευή, απαιτούνται όμως χορηγοί.

Μέχρι τότε, η τέταρτη κατά σειρά βιβλιοθήκη, αφού έκανε ένα πέρασμα από την Μπιενάλε της Αθήνας στο παλιό χρηματιστήριο και το 4ο Remap στο Μεταξουργείο, μονιμοποιήθηκε στην Πλατεία Δεξαμενής στο Κολωνάκι. Τα όνειρα των δύο αρχιτεκτόνων πάνε ακόμα πιο μακριά. «Τι ωραία που θα ήταν», λένε, «εκεί που περπατάς, σε οποιαδήποτε γειτονιά, να συναντήσεις ένα βιβλίο που θα σου ανοίξει τα μάτια. Φαντάσου να υπήρχε ένα ολόκληρο τέτοιο δίκτυο βιβλιοθηκών που, στην Υδρα ας πούμε, θα είχε διαφορετικά βιβλία, ανάλογα με τους τουρίστες που την επισκέφθηκαν. Φαντάσου να γινόταν αυτό από την Κηφισιά έως τη Γαύδο».

Τελευταία Νέα