Αναζήτηση
Ξέρετε πώς γίνονται οι σεισμοί; Γιατί οι σκύλοι κυνηγάνε τις γάτες κι εκείνες με τη σειρά τους τούς ποντικούς; Από πού πήρε το όνομά του το Πόρτο Ράφτη και ότι η Βαβέλ βρισκόταν κοντά στην Αιδηψό; Κι αν γνωρίζατε το Γιοφύρι της Αρτας και τη θυσία της γυναίκας του πρωτομάστορα, είστε σίγουροι ότι γνωρίζετε ποιος πλήρωσε για να κατασκευαστεί;
Οι απαντήσεις σπαρταριστές. Σύντομες και περιεκτικές, με τη φρεσκάδα της ντοπιολαλιάς πολλές φορές. Τόσο απολαυστικές που θέλεις να πας με βουλιμία στην επόμενη και τη μεθεπόμενη. Και να ανακαλύψεις τη σχέση που έχει ο Κωλοσύρτης (τοπωνύμιο στη Χίο) με τον Ομηρο, να ταξιδέψεις με νεράιδες, βασιλοπούλες και γενναία παλικάρια, να μάθεις το αμαρτωλό παρελθόν των μυρμηγκιών και τα μυστικά των γαιδάρων!
Ολα τούτα είναι μερικά μόνο από όσα γοητευτικά κρύβονται στις σελίδες του δίτομου έργου «Παραδόσεις» με την υπογραφή του πατέρα της λαογραφίας στην Ελλάδα Νικόλαου Πολίτη, το οποίο θα κυκλοφορήσει μαζί με την πλήρη έκδοση των «ΝΕΩΝ Σαββατοκύριακο».
Από τα σπουδαιότερα έργα του εισηγητή του όρου της λαογραφίας –το οποίο ο Κωστής Παλαμάς (σύγχρονος του καλαματιανού επιστήμονα, ο οποίος γεννήθηκε το 1852) χαρακτήρισε «πολύτιμο βιβλίο» και «δίτομο θησαυρό», ενώ ο Κ.Π. Καβάφης το αποδελτίωνε με προσοχή για να εντοπίσει φράσεις που αργότερα θα ενέτασσε στα ποιήματά του –εκδόθηκε για πρώτη φόρα το 1904 από τη Βιβλιοθήκη Μαρασλή στην Οδησσό.
Μέσα από τις σελίδες τουμπορεί να ανακαλύψει κάποιος πολλές ξεχασμένες δοξασίες –και σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη ζωντανές –που με υπομονή μάζεψε από διαφορετικές γωνιές της Ελλάδας. Και να διαβάσει συνολικά 1.013 παραδόσεις που ξεκινούν από τις «παλιές ιστορίες» της αρχαιότητας μέσα από αφηγήσεις που δίνουν μια γλαφυρή εικόνα για τη ζωή, τους μύθους, τους θρύλους και τις δεισιδαιμονίες στην Ελλάδα του 19ου αιώνα.
Από την έρευνα λοιπόν του δίτομου έργου του επιστήμονα, που ίδρυσε το 1909 την Ελληνική Λαογραφική Εταιρεία και το περιοδικό«Λαογραφία»και το 1918 το Λαογραφικό Αρχείο, μαθαίνουμε ότι «τ’ άστρα τρέχουν, κι εκεί που τρέχουν σκουντρά το ένα το άλλο. Από τις σπίθες που βγάζουν γίνεται αστραπή, και τα πελεκούδια που πέφτουν, τα κομμάτια τους είναι τα αστροπελέκια», πίστευαν στην Αθήνα. Επειδή, δε, «τη γη τη βαστάζουν τέσσερα βόιδα, όταν κανένα από αυτά κουνήσει τα αυτιά του, γίνεται σεισμός», λέγανε στη Μακεδονία.
38 ΕΝΟΤΗΤΕΣ. Ο ουρανός, τα άστρα και η γη όμως είναι μια μόνο από τις 22 θεματικές ενότητες που περιλαμβάνονται στον πρώτο τόμο που κυκλοφορεί αυτό το Σάββατο (ο δεύτερος τόμος περιλαμβάνει 16 θεματικές). Στα τοπωνύμια μαθαίνουμε ότι το Πόρτο Ράφτη πήρε το όνομά του από έναν βράχο που βρίσκεται μπροστά στο λιμάνι και πάνω του κάθεται ένας μαρμαρωμένος ράφτης.
Στη σπηλιά που λέγεται ότι ήταν η φυλακή του Σωκράτη στον λόφο του Φιλοπάππου, σύμφωνα με τους ανθρώπους της εποχής του Νικόλαου Πολίτη, κάποτε κατοικούσαν δαιμόνια. Εκεί, δε, φυλακίστηκε όχι μόνο ο αθηναίος φιλόσοφος αλλά και η Αρετούσα, όταν ο πατέρας της δεν θέλησε να αποδεχτεί τον έρωτά της για τον Ερωτόκριτο.
Και στη λίμνη που βρίσκεται κοντά στην Αιδηψό βρισκόταν η Βαβέλ. «Για τις αμαρτίες και τις αισχρές πράξεις των κατοίκων της όμως οργίστηκε ο Θεός και την εβούλιαξε και την έκαμε λίμνη», διαβάζουμε στις σελίδες που αφορούν «βουλιαγμένους τόπους και πολιτείες».
Μια άγνωστη πτυχή της ιστορίας του Γιοφυριού της Αρτας αναδεικνύεται μέσα από τις «Παραδόσεις». «Το Γιοφύρι της Αρτας το ‘χτισε, κάπου τριακόσια χρόνια τώρα, ένας Αρτινός μπακάλης, Γιάννης Θιακογιάννης, που τον παρονόμαζαν Γατοφάγο. Και δεν εδέχτηκε να ξοδέψει γι’ αυτό κανείς άλλος, ούτε χριστιανός, ούτε Τούρκος, αν και του ζήτησαν να βοηθήσουν μερικοί πλούσιοι Τούρκοι. Ο Γιάννης είχε αγορασμένα από κουρσάρους Αλτζερίνους μερικές καπάσες λάδι, που τις είχαν από έναν πραματευτή που σκλάβωσαν και του πήραν το πράμα του. Οι καπάσες όμως εφαινότανε πως είχαν λάδι, μόνο που το λάδι ήταν λίγο και ήταν γεμάτες φλουριά, που τα ‘κρυβε το λάδι. Κι έτσι έγινε πλούσιος ο Γιάννης και για την ψυχή του να τον συγχωρνάνε έχτισε το γεφύρι. Πήρε τους καλύτερους μαστόρους και το ‘φτιασε μεγάλο με τέσσερες καμάρες, χώρια τη μεσιανή, την ψηλότερη».
Το δίτομο έργο του Νικολάου Πολίτη θα κυκλοφορήσει από «ΤΑ ΝΕΑ» υπό τον τίτλο «Οι παραδόσεις του ελληνικού λαού» σε μια καινούργια, μονοτονική έκδοση, όπου ακολουθείται η τρέχουσα ορθογραφία, αλλά με απόλυτο σεβασμό στη γλώσσα του συγγραφέα καθώς στη φωνητική ιδιομορφία των τοπικών διαλέκτων, προκειμένου να γευτούν οι αναγνώστες την Ελλάδα του προηγούμενου αιώνα, την Ελλάδα – τόπο του παραμυθιού. Να σημειωθεί, δε, ότι το πρωτότυπο έργο συμπληρωνόταν με σημειώσεις του Ν.Γ. Πολίτη, οι οποίες όμως, λόγω του φιλολογικού χαρακτήρα τους, απευθύνονται στους ειδικούς και όχι στο ευρύ κοινό και γι’ αυτό δεν περιλαμβάνονται στην παρούσα έκδοση.
