«KNIFE edge instability» – ελληνιστί, αστάθεια στην κόψη του ξυραφιού. Είναι με ένα από τα πιο γραφικά θεωρήματα της κεϊνσιανής θεωρίας που περιγράφει κορυφαίος υπουργός τόσο τις ισορροπίες εντός κυβέρνησης όσο και τη γενικότερη πολιτική κατάσταση που διαμορφώνεται ενόψει του ξεκινήματος της νέας σεζόν. Αυτή σηματοδοτείται, χωρίς αμφιβολία, από τις γερμανικές εκλογές της 22ας Σεπτεμβρίου. Ωστόσο, δεν είναι το αποτέλεσμά τους που θα μετρήσει τόσο στις ελληνικές εξελίξεις όσο οι εντελώς διαφορετικές προγνώσεις κυβέρνησης και αντιπολίτευσης για την οικονομία. Εκεί που οι κυβερνητικοί ετοιμάζονται για πρωτογενές πλεόνασμα, ο ΣΥΡΙΖΑ επιμένει ότι το οικονομικό αδιέξοδο θα γίνει εντός του φθινοπώρου πολιτικό αδιέξοδο.

«Ακόμη και ο τελευταίος γελαδάρης στο πιο μικρό γερμανικό χωριό γνωρίζει πλέον τα πάντα για την Ελλάδα, την οικονομία μας και την εξέλιξη του χρέους…». Το λέει καγχάζοντας υπουργός του οικονομικού κύκλου που διατηρεί στενή, αλλά διακριτική σχέση με τη χώρα που διαρρέει ο Ρήνος. Η διαπίστωση αυτή εκφράζεται θετικά. Και αποτυπώνει μια ανεστραμμένη πραγματικότητα. Αν το Βερολίνο θεωρούσε ζωτική υπόθεση το αποτέλεσμα των διπλών ελληνικών εκλογών του 2012, αντίστοιχα η Ελλάδα αποτελεί κύριο αντικείμενο των γερμανικών εκλογών της 22ας Σεπτεμβρίου 2013.

Η ίδια πηγή επισημαίνει την υπερδραστηριότητα του Αντώνη Σαμαρά, «ο οποίος προφανώς αντιλαμβάνεται ότι πρόκειται για εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο». Και παρατηρεί τον Πρωθυπουργό να έχει κινητοποιηθεί ο ίδιος –να έχει εξαπολύσει και τους συνεργάτες του –έτσι ώστε η κυβέρνηση να μη χάσει τον ρυθμό της αλλά και να είναι βέβαιο ότι δεν θα μείνει πίσω σε κρίσιμα μέτωπα.

Είναι κάτι που επιβεβαιώνει υπουργός που είναι κοντά στον Σαμαρά στο Μέγαρο Μαξίμου, επεξηγώντας το: «Πρέπει να μην υστερούμε πουθενά για δύο λόγους: πρώτον, για να εμφανιζόμαστε συνεπείς στις υποχρεώσεις μας· δεύτερον, για να χτίσουμε διαπραγματευτική ισχύ που θα μας επιτρέπει να διεκδικήσουμε πράγματα». Το δεύτερο στοιχείο έχει διπλή χρήση: «Είτε», συνεχίζει το ίδιο πρόσωπο, «για να επιτύχουμε βελτιώσεις στο πρόγραμμα, ζητώντας πράγματα. Είτε για να αποτρέψουμε υποχρεώσεις του προγράμματος που αποδεικνύονται πολιτικά βλαπτικές».

Οι τροϊκανοί ξανάρχονται

Είναι μια συλλογιστική που αναπτύσσεται ενόψει της νέας έλευσης της τρόικας, που μαζί με τις γερμανικές εκλογές είναι από τα κρίσιμα γεγονότα του χρονοδιαγράμματος του Σεπτεμβρίου. Η Αθήνα την αντιμετωπίζει με αισιοδοξία και αυτό γιατί το σχήμα ΝΔ – ΠΑΣΟΚ φαίνεται να λειτουργεί μέχρι στιγμής πολύ ικανοποιητικά. Ο υπουργός που είναι κοντά στον Πρωθυπουργό μιλάει για «σαφή ενίσχυση της κυβερνησιμότητας». Και επισημαίνει ότι η έξοδος της ΔΗΜΑΡ από το κυβερνητικό σχήμα έχει απαλλάξει τη συμπολίτευση από τα «ήξεις αφήξεις» των βουλευτών του Φώτη Κουβέλη, «κάτι που αποσταθεροποιούσε τους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ». Αλλωστε, πολύ καλά εξελίσσεται η συγκυβέρνηση του –άλλοτε κραταιού –δικομματισμού και στην κορυφή.

«Είναι μόνιμα εγκατεστημένος στο γραφείο του στο υπουργείο Εξωτερικών, που είναι το κέντρο της δραστηριότητάς του». Ετσι περιγράφει τον Βαγγέλη Βενιζέλο στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, επισημαίνοντας ότι ούτε η Χαριλάου Τρικούπη τον έχει κερδίσει ούτε το γραφείο της αντιπροεδρίας της κυβέρνησης τον κράτησε. Ακόμη και τους πολιτικούς επισκέπτες του ο Βενιζέλος τους δέχεται –προς το βράδυ –στο γραφείο του στο ΥΠΕΞ. Ασκεί πάντως φουλ τα καθήκοντά του στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, ενώ εμπλέκεται βεβαίως σε όλα τα κυβερνητικά θέματα. Η συνεργασία με τον Αντώνη Σαμαρά παραμένει πολύ καλή –πολύ πιο εντυπωσιακό είναι όμως το γεγονός ότι ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών έχει καιρό να καβγαδίσει με τον Γιάννη Στουρνάρα. Ας πούμε, η λεπτή και δύσκολη σύσκεψη για την υπό κατάρρευση αμυντική βιομηχανία εξελίχθηκε χωρίς φωνήεντα.

Η απομόνωση της ΔΗΜΑΡ

Φυσικά, όπως έλεγε και ο Ανδρέας Παπανδρέου, στην πολιτική όλα είναι πολιτικά. Ευφορικός ο Βενιζέλος δεν είναι. Αλλά η είσοδος του ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση τον περασμένο Ιούνιο τους βγαίνει μια χαρά. «Νούμερα δεν έχω δει ακόμη, αλλά η αίσθησή μου είναι ότι έχουμε πατήσει δημοσκοπικά τη ΔΗΜΑΡ», λέει η ίδια πηγή του ΠΑΣΟΚ για να προσθέσει ότι «ο κυρ Φώτης περνάει την ώρα του κυνηγώντας τον Πεταλωτή που εμείς θα τον ανακοινώσουμε μαζί με τους άλλους ως τομεάρχη». Ελαφρύ καγχασμό προκαλεί και η προσέγγιση Καστανίδη – ΔΗΜΑΡ, την ίδια ώρα που το ΠΑΣΟΚ ανασυγκροτείται, ο γραμματέας Νίκος Ανδρουλάκης ξεκινάει συσκέψεις και η ομάδα της Χαριλάου Τρικούπη έχει αρχίσει να λειτουργεί καλά.

Η αλήθεια είναι πως, μετά τον Ιούνιο, η ΔΗΜΑΡ έχει βρεθεί σε νεκρή ζώνη. Παρά την αριστερή στροφή, η προσέγγιση με τον ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι αυτονόητη. Η Κουμουνδούρου θέλει –περίπου –δήλωση μετάνοιας για τη συμμετοχή στην κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου – Κουβέλη. Ακόμη χειρότερα, συνεργάτης του Τσίπρα δεν βλέπει με καθόλου καλό μάτι το να συγκροτηθεί από την ίδια Βουλή άλλη κυβέρνηση με άλλο πρωθυπουργό. Είναι ένα σενάριο που αποδίδεται στη ΔΗΜΑΡ και ορισμένοι το συνδέουν με ένα κοινοβουλευτικό σχήμα στο οποίο θα μετέχει ο ΣΥΡΙΖΑ, αναφέροντας ως πιθανό πρωθυπουργό τον Παναγιώτη Πικραμμένο. Στην Κουμουνδούρου θέλουν εκλογές, ενώ επιμένουν να βλέπουν τις γερμανικές εκλογές να μετατρέπουν το οικονομικό σε πολιτικό αδιέξοδο.

Είναι μια εσχατολογική ανάλυση που δεν τη συμμερίζονται στο Μαξίμου και στο υπουργείο Οικονομικών. Εκεί βλέπουν το πρωτογενές πλεόνασμα να έρχεται και θεωρούν ότι αυτό θα μας επιτρέψει να κάνουμε την αναγκαία συζήτηση για το χρέος. Κορυφαίος υπουργός του οικονομικού κύκλου επιμένει επίσης ότι η Ελλάδα έχει τη στήριξη των ΗΠΑ και λόγω της ειδικής σημασίας της στην ευρωζώνη, αλλά και γιατί η αναταραχή στη Μέση Ανατολή αναβαθμίζει αυτομάτως τον ρόλο της. Επιστρέφοντας στο εσωτερικό μέτωπο, παρά τις περί αντιθέτου προγνώσεις, δεν εμφανίζονται μεγάλες αναταράξεις στον άξονα κυβέρνησης – Βουλής. Αυτό έχει να κάνει και με την πολιτική ευελιξία κάποιων υπουργών. Ας πούμε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στο υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης, που έχει και τα θέματα της αναδιάρθρωσης του Δημοσίου σε προσωπικό, έχει πολιτική ανοιχτής πόρτας στους βουλευτές. Τους βλέπει, τους ακούει, ξέρει τις ανησυχίες και τα θέματά τους. Ο ίδιος αισθάνεται άνετα στο χαρτοφυλάκιό του –παρότι θεωρείται εριστικός με τον Τόμσεν! –και θεωρεί ότι έχει στα χέρια του μια κρίσιμη μεταρρυθμιστική ατζέντα της κυβέρνησης.

Ο νέος δικομματισμός

Πάντως, ο κυβερνητισμός δεν έχει ανατάξει καθόλου τους πολιτικούς προβληματισμούς που συνεχίζουν να «τρέχουν» στο παρασκήνιο. Αλλωστε, του χρόνου τον Ιούνιο έχουμε ευρωεκλογές και για την Αυτοδιοίκηση. Στο μέτωπο του πολιτικού προβληματισμού, δύο είναι τα κυρίαρχα –και, εν πολλοίς, αντιμαχόμενα –σενάρια. Το ένα είναι η εκδοχή της Κεντροαριστεράς, δηλαδή της συγκρότησης ενός τρίτου πόλου μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό είναι το πραγματικό αντικείμενο της εκδήλωσης του ΙΣΤΑΜΕ, που έχει ως προκάλυμμα τα γενέθλια της 3ης Σεπτέμβρη του ΠΑΣΟΚ. Το άλλο είναι το αίτημα «για έναν νέο δικομματισμό που τον έχει ανάγκη η χώρα». Εδώ η προσέγγιση είναι διαφορετική. Προβλέπει μια δημιουργική ανασύνθεση που να οδηγήσει σε συνένωση ΝΔ – ΠΑΣΟΚ και να συγκροτήσει ένα αστικό ευρωπαϊκό μέτωπο κατά του ΣΥΡΙΖΑ. Το μοντέλο είναι διπολικό. Και σίγουρα δεν συμβαδίζει με τα σχέδια περί Κεντροαριστεράς. Η αλήθεια, πάντως, είναι ότι η φετινή σεζόν θα δείξει ποιο από τα δύο σενάρια θα είναι το κυρίαρχο.