Αναζήτηση
Λέγεται ότι το πιο καλά κρυμμένο μυστικό στην πρώην Σοβιετική Ενωση του Στάλιν δεν ήταν –όπως τώρα αποκαλύπτεται –τι έκανε με τα παιδιά των αξιωματούχων του, αλλά οι ομοφυλοφιλικές τάσεις του θεωρούμενου εθνικού συνθέτη Πιοτρ Ιλιτς Τσαϊκόφσκι.
Επί δεκαετίες οι σοβιετικοί ερευνητές και μουσικολόγοι αρνούνταν να παραδώσουν προς μετάφραση και έκδοση τις 5.000 επιστολές του συνθέτη της «Λίμνης των Κύκνων» που κρατούσαν στα κιτάπια τους, ενώ κάποιοι επικριτές –και εξόριστοι Ρώσοι –από τη Δύση ψιθύριζαν ότι οι καθεστωτικοί φρόντιζαν να αφαιρέσουν οποιαδήποτε αναφορά στις «απαγορευμένες» ερωτικές προτιμήσεις του.
Συνεχίζοντας στον ίδιο καμβά, μια βιογραφική ταινία του Κίριλ Σερεμπενίκοφ, σε σενάριο Γιούρι Αράμποφ, που ετοιμάζεται να γυριστεί στη σημερινή Ρωσία, αφού υπέστη πέντε διαδοχικές αλλαγές με μεγάλες δόσεις αυτολογοκρισίας, όπως εκτιμάται, για να πάρει και κρατική επιχορήγηση, εξαφάνισε ακόμη και τις νύξεις περί ομοφυλοφιλικών προτιμήσεων. Ο Αράμποφ σβήνοντας μονοκοντυλιά κάθε δημοσιευμένη ιστορική ή μουσικολογική έρευνα, κάθε επιστολή του Τσαϊκόφσκι ή τα γραφόμενα στην Αυτοβιογραφία του αδελφού του Μόντεστ (απροκάλυπτα ομοφυλόφιλου, κόντρα στην «ηθική» της τσαρικής Ρωσίας), υποστηρίζει ανενδοίαστα απέναντι στις διαμαρτυρίες της διεθνούς κοινότητας ότι υπέκυψε στον φόβο απέναντι στο νέο νόμο που απαγορεύει «την προώθηση μη παραδοσιακών σεξουαλικών σχέσεων»: «Απέχει πολύ από την πραγματικότητα ότι ο Τσαϊκόφσκι ήταν ομοφυλόφιλος! Και η διαφήμιση της ομοφυλοφιλίας είναι εκτός της σφαίρας της τέχνης».
Τι κι αν η όχι και τόσο κρυφή, όπως αποδείχθηκε όταν άνοιξαν τα άλλοτε σοβιετικά αρχεία, σχέση του Τσαϊκόφσκι με τον ανιψιό του υπηρέτη του Αλεξέι Σοφρόνοφ, τον νεαρό και ελκυστικό Βλαντίμιρ (ή Μπομπ) Νταρίντοφ, σκιαγραφείται ακόμη και στο ερωτικό μυθιστόρημα του Ε.Μ. Φόστερ «Μωρίς», με την αποκάλυψη ότι στον Μπομπ είχε αφιερώσει και τη μελαγχολική «Παθητική» του;
Με την πτώση της Σοβιετικής Ενωσης και την έκδοση αρκετών βιβλίων, στα οποία ο Πατερούλης είχε απαγορεύσει την είσοδο στο τυπογραφείο, οι ανά την υφήλιο μουσικολόγοι, αλλά κυρίως Βρετανοί και Αμερικανοί άρχισαν να διασταυρώνουν τα ξίφη τους πάνω στο επίμαχο –και μυστικό μέχρι τότε –θέμα. Τελικά ο Τσαϊκόφσκι πέθανε από χολέρα πίνοντας άβραστο νερό; Μήπως θέλησε να αυτοκτονήσει, απογοητευμένος από την καταπιεσμένη ζωή του, παρά τις μουσικές επιτυχίες του, όπως οι έσχατες, η όπερα «Ευγένιος Ονέγκιν» και η Εκτη Συμφωνία του ή «Παθητική», η πιο βαθιά μελαγχολική –που ακουγόταν ως ρέκβιεμ; Ή τα συμπτώματα του τέλους του καταδείκνυαν δηλητηρίαση από αρσενικό –συμπτώματα παρόμοια με της χολέρας;
Ή, μήπως τελικά, ο Τσαϊκόφσκι εξαναγκάστηκε, για «λόγους τιμής», να πιει αρσενικό ή το μολυσμένο νερό από τα μέλη μιας Λέσχης Τιμής των συμμαθητών του στην Αυτοκρατορική Νομική Σχολή της Αγίας Πετρούπολης, όπως κατέληξε η έρευνα του έγκυρου μουσικολόγου στο Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ Ντέιβιντ Μπράουν το 1993, όταν γιορτάστηκαν τα 100 χρόνια από τον θάνατο του συνθέτη του γοητευτικού «Καρυοθραύστη»; Στο ίδιο συμπέρασμα κατέληξε έρευνα και ντοκιμαντέρ του BBC και ρεπορτάζ με απόψεις επιφανών ερευνητών στους «Νιου Γιορκ Τάιμς».
Τι σημασία έχουν όλα αυτά, 120 χρόνια μετά τον θάνατό του; Ισως ελάχιστη. Αν το σημερινό ρωσικό καθεστώς δεν βουτούσε στα ίδια βαθιά νερά της «ηθικής» και δη διά νόμου απέναντι ακόμη και σε νύξη περί ομοφυλοφιλίας. Ο νέος νόμος που ψηφίστηκε από τη Δούμα, ορίζει μέχρι και πρόστιμο 2.300 ευρώ για τα μέσα ενημέρωσης που κάνουν αναφορά στον «ομοφυλοφιλικό τρόπο ζωής» κι ας βρίσκει αντίθετη την –καθ’ υπόθεση –πιο «φιλελεύθερη» Δύση.
Ετσι ο ρωσικός κινηματογραφικός Τσαϊκόφσκι θα αποκλείει ένα σημαντικό κομμάτι από την προσωπικότητα του. Και την θεωρούμενη από ιστορικούς και μουσικολόγους ως Αλήθεια.
Τι κι αν σε επιστολές προς τον αδελφό του αποκάλυπτε ότι πίσω από τα γυναικεία ονόματα στις αναφορές περί ερωτικών σχέσεων, στην αλληλογραφία τους, κρύβονταν νέοι άνδρες;
Τι κι αν ο –επιστημονικά αποδεδειγμένος –χρόνος επώασης του μικροβίου δεν στηρίζει την επίσημη άποψη ότι «πέθανε από χολέρα», με βάση την ημερομηνία που υποτίθεται ότι μολύνθηκε (2 Νοεμβρίου 1893);
Τι κι αν ο Τσαϊκόφσκι φαίνεται να κρατούσε –με βάρος στη συνείδηση –όσο το δυνατόν κρυφή την ερωτική του προτίμηση, γράφοντας όμως στο ημερολόγιό του: «Τι μπορώ να κάνω για να γίνω κανονικός;»; Τι κι αν ο γάμος του σύντομα κατέληξε σε αποτυχία; Ακόμη κι αν δεν πιστέψει κάποιος τον βρετανό ιστορικό στον οποίο βασίστηκε ο βρετανός Κεν Ράσελ στην ταινία «Music Lovers», όπου η σύζυγος και άλλοτε μαθήτριά του Νίνα Μιλιουκόβα (Γκλέντα Τζάκσον) εμφανίζεται ως ανικανοποίητη από τον Τσαϊκόφσκι (Ρίτσαρντ Τσάμπερλεϊν), νυμφομανής και ψυχικά διαταραγμένη; Το τελευταίο βέβαια ισχύει: Η Νίνα διαγνώστηκε τελικά με «παράνοια»…
