Ο αναλυτής Μάλκολμ Γκλάντγουελ –που αγαπά τη θεωρία του χάους –είναι ο εισηγητής της ερμηνείας καταστάσεων με το πρίσμα της λεγόμενης «σταγόνας που ξεχειλίζει». Είναι, αγγλιστί, το «tipping point». Αυτό το κάτι παραπάνω που αλλάζει τα δεδομένα.

Αναρωτιέται κανείς αν αυτή είναι η περίπτωση της αιματοχυσίας στη Μανωλάδα, όταν επιστάτες αντιμετώπισαν με καραμπίνες το αίτημα για πληρωμή των ξένων που εργάζονται στην καλλιέργεια της φράουλας. Δεν είναι μόνο που η Ελλάδα θύμισε ξαφνικά τις φυτείες του αμερικανικού Νότου, την άγρια εποχή που αποτυπώνει η τελευταία ταινία του Κουέντιν Ταραντίνο «Django, ο τιμωρός». Αλλά είναι και το είδος του περιστατικού που υπερβαίνει τα εσκαμμένα. Οχι με συμβολικό, αλλά με ουσιαστικό, αιματοβαμμένο τρόπο. Η Μανωλάδα έγινε αυτόματα διεθνής είδηση και προκάλεσε κίνημα μποϊκοτάζ κατά της ελληνικής φράουλας.

Φυσικά, όλα αυτά ήταν αναμενόμενα σε μια Ελλάδα όπου η ξενοφοβία έχει γίνει ιδεολογία μιας Χρυσής Αυγής που όχι μόνο κερδίζει δημοσκοπικό έδαφος, αλλά γίνεται όλο και πιο τολμηρή. Η έφοδος ελέγχου σε νοσοκομείο της Καλαμάτας προκειμένου να διαπιστωθεί αν εργάζονται αλλοδαπές νοσοκόμες το υπενθυμίζει. Οπως και οι ανάλογοι «έλεγχοι» σε αναρίθμητες επιχειρήσεις στη χώρα. Από το άτυπο πογκρόμ στα σκάγια κατά των απλήρωτων ξένων η απόσταση δεν είναι πολύ μεγάλη. Είναι ακριβώς «η σταγόνα που ξεχειλίζει».

Ωστόσο το ξεχείλισμα του ποτηριού είναι κάτι μη γραμμικό. Μέχρι την τελευταία σταγόνα το ποτήρι ήταν γεμάτο. Μπορούσες να πιεις νερό. Επειτα χύθηκε στο τραπέζι και λέρωσε τα χαρτιά ή έπεσε κάτω κι έγινε λάσπη ή λεκές, όπου κάποιος μετά γλίστρησε και έπεσε κάτω! Αυτή είναι η ουσία της θεωρίας του χάους. Το πέρασμα από μια κατάσταση σε μια άλλη, εντελώς, διαφορετική, μέσα από μια απειροελάχιστη διαφοροποίηση.

Τι θα περίμενε κανείς να συμβεί μετά τη Μανωλάδα; Το διεθνές μποϊκοτάζ ήταν αναμενόμενο. Ενας ξεσηκωμός των ξένων στην περιοχή είναι επίσης κάτι που θα μπορούσε να συμβεί. Αυτό όμως που είναι απρόβλεπτο είναι η καταδίκη των πυροβολισμών από τη Χρυσή Αυγή, που όμως καταδικάζει εξίσου την πρακτική να δίνεται δουλειά από τους φραουλοπαραγωγούς σε ξένους αντί σε Ελληνες.

Διαπίστωση: το κόμμα του Μιχαλολιάκου σταμάτησε μπρος στην ωμή παραβίαση της νομιμότητας που συνιστούν οι πυροβολισμοί. Λογικό. Η Χρυσή Αυγή δεν είναι περιθωριακή οργάνωση: είναι μέσα στη Βουλή. Μπορεί και οι έλεγχοι από ομάδες «πολιτοφυλακής» για το αν υπάρχουν ξένοι σε επιχειρήσεις να είναι παράνομοι –αλλά είναι μια πιο «λάιτ» παρανομία σε σχέση με τα σκάγια. Καθώς μεγαλώνει δημοσκοπικά, η Χρυσή Αυγή δεν θέλει να χάσει εντελώς επαφή με τη νομιμότητα που, παρά την αυξανόμενη ξενοφοβία της, ασπάζεται ακόμη η μεσαία τάξη. Κάτι όμως που αυτομάτως έχει εφαρμογή και στους ξυλοδαρμούς ξένων από μπρατσαράδες με μαύρα μπλουζάκια ανά την επικράτεια. Η βία δεν μπορεί παρά να καταδικάζεται γενικώς.

Με απλά λόγια, τα γεγονότα, στην εξέλιξη τους, λειτουργούν τελικά ως μπούμερανγκ και βάζουν ένα όριο. Κάτι που, σε πιο ουσιαστική ανάγνωση, λέει ότι μεταξύ της εκτεταμένης παράνομης μετανάστευσης και μιας ξενοφοβίας που πάει να γίνει στοιχείο ακραίας ιδεολογίας υπάρχει χώρος για μια ολοκληρωμένη πολιτική για τους ξένους στην Ελλάδα. Αυτήν την περιμένουμε χρόνια τώρα.