Η ιρανή δικηγόρος Νασρίν Σοτουντέχ δεν θα είναι σήμερα στο Στρασβούργο για να παραλάβει το βραβείο Ζαχάροφ 2012 που της απένειμε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπως δεν θα είναι και ο ιρανός σκηνοθέτης Τζαφάρ Παναχί, με τον οποίο μοιράστηκε το βραβείο. Ενώ όμως ο σκηνοθέτης είναι ελεύθερος και του έχει απαγορευθεί η έξοδος από το Ιράν, η δικηγόρος βρίσκεται στη φυλακή Εβίν της Τεχεράνης. Συνελήφθη το 2010 και τον Ιανουάριο του 2011 καταδικάστηκε σε κάθειρξη 6 ετών και 20ετή απαγόρευση άσκησης του επαγγέλματός της για «προσβολή της εθνικής ασφάλειας και προπαγάνδα κατά του καθεστώτος».

Στα 47 της, η Νασρίν Σοτουντέχ είναι ο εφιάλτης των ιρανικών Αρχών. Μητέρα και προερχόμενη από τη θρησκευόμενη μεσαία τάξη, έπρεπε «φυσιολογικά» να στηρίζει την Ισλαμική Δημοκρατία. Ο πατέρας της είναι έμπορος και πιστός στις παραδόσεις, η μητέρα της νοικοκυρά και θρησκευόμενη, όμως η Νασρίν έγινε αγωνίστρια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και φεμινίστρια ακλόνητη στις αξίες και τις αρχές της. Πρόσφατα ανάγκασε το καθεστώς να υποχωρήσει κάνοντας μια απεργία πείνας 49 ημερών (τη σταμάτησε στις 5 Δεκεμβρίου) για να καταγγείλει την απαγόρευση εξόδου που είχε επιβληθεί στην κόρη της, τη 12χρονη Μεχραβέχ –η απαγόρευση ακυρώθηκε από τις δικαστικές Αρχές.

Η Σοτουντέχ ανέκαθεν συνδύαζε τη δικηγορική της δραστηριότητα με την πολιτική της στράτευση. Το 1991 πήρε μάστερ στο Διεθνές Δίκαιο από το Πανεπιστήμιο Σαχίντ-Μπεχεστί της Τεχεράνης και από πολύ νωρίς άρχισε να αρθρογραφεί σε έντυπα της αντιπολίτευσης. Το 1995 έγινε μέλος του δικηγορικού συλλόγου, όμως η υπηρεσία πληροφοριών τής απαγόρευε επί 8 χρόνια να ασκήσει το επάγγελμα εξαιτίας των σχέσεών της με την αντιπολίτευση. Αδεια για να ανοίξει δικηγορικό γραφείο πήρε το 2003. Στην αρχή αφιερώθηκε στην υπεράσπιση νέων που καταδικάζονταν σε θάνατο για αδικήματα που είχαν διαπράξει όταν ήταν ανήλικοι. Συνειδητοποίησε τότε ότι όλη η πολιτική σκηνή ήταν ανδροκρατούμενη. «Οταν μιλούσα για γυναίκες, οι άνδρες συνάδελφοί μου με κοιτούσαν με έκπληξη. Κατά καιρούς με κορόιδευαν», αφηγείται.

Κατέθεσε μήνυση εναντίον των αστυνομικών που, στις 8 Μαρτίου 2006, επιτέθηκαν στις γυναίκες που διαδήλωναν με την ευκαιρία της Ημέρας της Γυναίκας (οι αστυνομικοί αθωώθηκαν, παρόλο που υπήρχαν φωτογραφίες που αποδείκνυαν τις κακοποιήσεις). Εξέδωσε επίσης ένα φυλλάδιο για τα δικαιώματα των προσώπων που συλλαμβάνονται, το οποίο απευθυνόταν στους πολιτικούς ακτιβιστές. Υπήρξε, τέλος, μία από τους ελάχιστους δικηγόρους που υπερασπίστηκαν τους πολιτικούς κρατουμένους που συνελήφθησαν το 2009 μετά τις διαδηλώσεις κατά της επανεκλογής του Προέδρου Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ. Και, παρά την καταπίεση της οποίας υπήρξε και παραμένει θύμα, απέρριπτε και εξακολουθεί να απορρίπτει τη βία και τον ένοπλο αγώνα. «Σε μια κοινωνία όπως η δική μας, όπου η παραβίαση του νόμου είναι κάτι συνηθισμένο, το πιο δύσκολο είναι να σεβαστεί κανείς τον νόμο», συνηθίζει να λέει η Νασρίν Σοτουντέχ.