Οι κρίσεις επί ψηφιακού χάρτου

Ολα άρχισαν στην Κένυα πριν από τέσσερα χρόνια. «Η χώρα βυθιζόταν στο χάος και θέλαμε να κάνουμε κάτι. Ολοι μας είχαμε κινητό τηλέφωνο. Ετσι, δημιουργήσαμε ένα λογισμικό μέσω του οποίου οι πολίτες μπορούσαν να στείλουν SMS για να αναφέρουν τυχόν επεισόδια στα εκλογικά τμήματα στις εκλογές του 2007» διηγείται ο Ερικ Χέρσμαν, συνιδρυτής της οργάνωσης Ουσαχίντι που στα κισουαχίλι σημαίνει «μαρτυρία». Εκείνο το λογισμικό ήταν ο θεμέλιος λίθος ενός φαινομένου που σήμερα είναι γνωστό ως «crisis mapping». Δηλαδή, ψηφιακοί χάρτες, ανοικτοί και προσβάσιμοι σε όλους, που άλλαξαν τον κόσμο των ανθρωπιστικών επεμβάσεων. Για τη δημιουργία τους επιστρατεύονται ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, μηνύματα κινητής τηλεφωνίας και δορυφόροι παρέχοντας σε πραγματικό χρόνο πληροφορίες, εικόνες και βίντεο. Το υλικό αυτό επιτρέπει σε ανθρωπιστικές οργανώσεις και διεθνείς οργανισμούς να δράσουν άμεσα για τις πρώτες βοήθειες. «Οταν ξεσπάσει μια κρίση, οι πρώτες 72 ώρες είναι οι πιο κρίσιμες. Για να αναλάβεις δράση χρειάζεσαι πληροφορίες. Πρέπει να γνωρίζεις ποιες είναι οι περιοχές με το μεγαλύτερο πρόβλημα, τις ανάγκες του πληθυσμού, τις διαδρομές που πρέπει να ακολουθήσουν τα μέλη των ανθρωπιστικών διαδρομών για να ελαχιστοποιήσουν τους κινδύνους» εξηγεί στην εφημερίδα «Λα Ρεπούμπλικα» η Ερικα Ματελόνε, ειδική των ανθρωπιστικών επεμβάσεων της UNICEF. «Από τότε που υπάρχουν τα λογισμικά της Google ή της Ουσαχίντι, εργαλεία πολύ απλά στη χρήση τους, καταφέρνουμε να έχουμε τις συντεταγμένες μιας κρίσης ακόμη και σε λίγες ώρες» προσθέτει η ίδια. Για παράδειγμα, στον σεισμό και στο τσουνάμι που χτύπησαν τον περασμένο Μάρτιο την Ιαπωνία οι πρώτες πληροφορίες για τις περιοχές που επλήγησαν περισσότερο έφτασαν διά χειρός των Crisis Μappers μέσα σε δύο ώρες.

Οι Crisis Mappers συμμετέχουν σε ένα δίκτυο το οποίο ίδρυσαν δύο νεαροί ερευνητές, ο Γεν Ζίεμκε από το Πανεπιστήμιο του Γουισκόνσιν και ο Πάτρικ Μέιερ από το Πανεπιστήμιο του Ταφς. Οι δύο επιστήμονες ειδικεύονται στις διεθνείς σχέσεις και έχουν αφιερώσει μέρος του έργου τους στην εφαρμογή των νέων τεχνολογιών σε ανθρωπιστικές κρίσεις. Ο Ζίεμκε και ο Μέιερ είναι οι άνθρωποι που συντονίζουν την παραγωγή των χαρτών, τους οποίους δημιουργούν εθελοντές από όλον τον κόσμο. «Δεν έχουμε γραφεία και όμως έχουμε παρουσία σε περισσότερες από 40 χώρες» δηλώνει ο Ζίεμκε. «Είμαστε οι εμψυχωτές οργανώσεων ή μεμονωμένων προσώπων που έπειτα από μια κρίση συναντώνται στον κυβερνοχώρο και εργάζονται μαζί». Οι εθελοντές μπορεί να είναι χάκερ, προγραμματιστές, γεωγράφοι, ειδικοί των συστημάτων Gis ή web managers. Και αυτοί με τη σειρά τους στηρίζονται στη δουλειά προσώπων που, αν και δεν έχουν καμία εξειδίκευση, διαθέτουν χρήσιμα εργαλεία, όπως τη γνώση της τοπικής γλώσσας. Μετά τον σεισμό στην Αϊτή, πριν από δύο χρόνια, εκείνοι που μετέφραζαν τις εκκλήσεις για βοήθεια από τα κρεολικά και υποδείκνυαν στα μέλη των σωστικών συνεργείων πώς να κινηθούν στους δρόμους του κατεστραμμένου Πορτ-ο-Πρενς, ήταν οι Αϊτινοί της Διασποράς. «Ακόμη και η πιο υποτυπώδης πληροφορία είναι απαραίτητη», εξηγεί ο Ερικ Χέρσμαν. «Εξάλλου, για να ενημερώνονται οι χάρτες σε πραγματικό χρόνο πρέπει να αναθέτεις πολύ συγκεκριμένα καθήκοντα σε μεγάλο αριθμό ατόμων» προσθέτει.

Οι εθελοντές διασταυρώνουν πληροφορίες, μελετούν φωτογραφίες και βίντεο που προέρχονται από τις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης. Το υλικό αυτό «ποστάρεται» σε αναλυτικούς χάρτες, όπως είναι αυτοί της GeoEye, της Esri ή της NASA, ή σε πιο απλούς, όπως της Google. Το crisis mapping ανέτρεψε οριστικά την ισορροπία ανάμεσα στις παραδοσιακές οργανώσεις και τους εθελοντές στον σεισμό της Αϊτής. Λίγες ώρες μετά τη σεισμική δόνηση των 7,3 βαθμών ρίχτερ ενεργοποιείται τηλεφωνική υπηρεσία, η οποία δέχεται SMS με εκκλήσεις για βοήθεια. Στο κέντρο φτάνουν 80.000 μηνύματα. Η υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών, που συντονίζει σωστικά συνεργεία και ανθρωπιστική βοήθεια, συνεργάζεται για πρώτη φορά με εκατοντάδες εθελοντές. Σε λιγότερο από 35 ώρες το δίκτυο των Crisis Mappers έχει στήσει την πιο πιστή ψηφιακή απεικόνιση της τραγωδίας που βρίσκεται σε εξέλιξη. Αυτόν τον χάρτη χρησιμοποιούσαν με τυφλή εμπιστοσύνη τα μέλη των σωστικών συνεργείων.