Αναζήτηση
Ήταν το χειρότερο αεροπορικό δυστύχημα στην Ισπανία για περισσότερο από μία εικοσαετία. Σύμφωνα με τον επίσημο απολογισμό, 153 άνθρωποι σκοτώθηκαν από τους 172 επιβαίνοντες, μεταξύ των οποίων και εννέα μέλη πληρώματος, και 19 επέζησαν, όταν το αεροσκάφος της ισπανικής Spanair με προορισμό τα Κανάρια Νησιά συνετρίβη κατά ή λίγο μετά την απογείωση από το διεθνές αεροδρόμιο Μπαράχας της Μαδρίτης.
Αρκετές ώρες μετά το δυστύχημα το κρισιμότερο ερώτημα- τι πήγε στραβά;- παρέμενε αναπάντητο.
Πυκνά σύννεφα μαύρου καπνού κάλυπταν τον ορίζοντα εκεί όπου συνετρίβη το αεροσκάφος της Spanair, κοντά στο αεροδρόμιο από όπου επιχειρούσε να απογειωθεί από τον τερματικό σταθμό 4 στις 14.45
τοπική ώρα (15.45 ώρα Ελλάδος). Έντεκα πυροσβεστικά οχήματα και ελικόπτερο κλήθηκαν στην περιοχή για να σβήσουν τη φωτιά που είχε ανάψει από τη συντριβή του αεροπλάνου ΜDD ΜD-82. Δεκάδες ασθενοφόρα και σωστικά συνεργεία έσπευσαν στην περιοχή, οι επιχειρήσεις τους όμως παρεμποδίστηκαν
ΟΙ ΕΠΙΒΑΤΕΣ
Εκτός από τους Ισπανούς, επέβαιναν Σουηδοί, Ολλανδοί, καθώς και τέσσερα άτομα από τη Γερμανία
λόγω της υψηλής θερμοκρασίας. «Είναι το πιο κοντινό πράγμα στην κόλαση που έχω δει. Τα πτώματα είναι τόσο ζεστά που δεν μπορούμε να τα αγγίξουμε», είπε ένας αστυνομικός. «Ποτέ δεν είχα δει κάτι παρόμοιο στη ζωή μου», πρόσθεσε ένας οδηγός ασθενοφόρου.
«Βγάζουν συνέχεια πτώματα, καμένα πτώματα. Το αεροσκάφος έχει καταστραφεί», δήλωσε μέλος των συνεργείων διάσωσης. Το ίδιο δήλωσε και ο Ισπανός δημοσιογράφος Μανουέλ Μολένο, που βρισκόταν στην περιοχή την ώρα του δυστυχήματος: «Το αεροσκάφος έσπασε σε κομμάτια». «Μόνο η ουρά αναγνωρίζεται. Η περιοχή έχει γεμίσει συντρίμμια και πτώματα. Πολλά από αυτά ανήκουν σε παιδιά», επισήμανε μέλος των σωστικών συνεργείων. Ένα δίχρονο κοριτσάκι που το έβγαλαν ζωντανό από ό,τι είχε μείνει από την άτρακτο, ξεψύχησε κατά τη μεταφορά του στο νοσοκομείο.
Βαριές σκιές
Για «λάθος στην απογείωση» έκανε λόγο η Ισπανίδα υπουργός Ανάπτυξης αρμόδια και για θέματα πολιτικής αεροπορίας Μαγκνταλένα Αλβάρεζ, χωρίς να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η πτήση είχε μια ώρα καθυστέρηση λόγω τεχνικών προβλημάτων, τα οποία όμως δεν προσδιορίστηκαν. Επιβάτες που είχαν ενημερώσει τους συγγενείς τους για την καθυστέρηση, είχαν πει πως υπήρχε πιθανότητα ακόμη και να αντικατασταθεί το 15ετές αεροσκάφος που θα πραγματοποιούσε την πτήση. Ερωτήματα για ενδεχόμενες ευθύνες προκαλεί και ένα άλλο στοιχείο που έδωσε η «Εl Ρais»: το αεροσκάφος είχε επιχειρήσει ήδη να απογειωθεί μια φορά, αλλά αντιμετώπισε προβλήματα, τα οποία επίσης δεν γνωστοποιήθηκαν. Ενδεικτικό της σύγχυσης που επικρατούσε αρκετές ώρες μετά το δυστύχημα είναι και το γεγονός ότι δεν κατέστη σαφές πότε ακριβώς συνετρίβη το αεροσκάφος, αν δηλαδή είχε αφήσει το έδαφος ή όχι. Το αεροσκάφος επιτάχυνε στο τέλος του διαδρόμου, έγειρε δεξιά, ξέφυγε από τον διάδρομο και ανεφλέγη κατά την πρόσκρουση, σύμφωνα με δημοσιεύματα. Η εφημερίδα «Εl Ρais», επικαλούμενη πηγές του αεροδρομίου, έγραψε πως το αεροσκάφος άφησε για λίγο τον διάδρομο, αλλά συνετρίβη κοντά στο τέλος του. Άλλες πηγές έκαναν λόγο για φωτιά στον αριστερό κινητήρα, για αδυναμία του πιλότου να σηκώσει τη μύτη, ενώ επιβάτης που επέζησε περιέγραψε έκρηξη και στη συνέχεια φωτιά στο πίσω μέρος.
Πένθος
Μεταξύ των επιβατών της πτήσης JΚ5022, η οποία θα πραγματοποιούνταν σε συνεργασία με τη Lufthansa, ήταν Σουηδοί, Ολλανδοί, καθώς και τέσσερα άτομα που προέρχονταν από τη Γερμανία. Ο Ισπανός πρωθυπουργός Χοσέ Λουίς Ροντρίγκεθ Θαπατέρο διέκοψε τις διακοπές του στη Νότια Ισπανία για να επιστρέψει στη Μαδρίτη, ενώ η Ισπανική Ολυμπιακή Επιτροπή ανακοίνωσε πως η ισπανική σημαία θα κυματίζει μεσίστια στο ολυμπιακό χωριό στο Πεκίνο. Σε ένδειξη πένθους, η ισπανική εθνική ποδοσφαιρική ομάδα φορούσε μαύρα περιβραχιόνια σε φιλικό ματς με τη Δανία.
«Θα μπορούσε να σταματήσει με ασφάλεια»
ΣΥΜΦΩΝΑ με τους ειδικούς, ακόμη και αν ο ένας κινητήρας σταματήσει να λειτουργεί κατά την απογείωση, το σύγχρονο αεροσκάφος είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε να μπορεί να σταματήσει με ασφάλεια. «Τα αεροσκάφη όπως αυτό που συνετρίβη, μπορούν να συνεχίσουν την απογείωση με τη μισή ισχύ και να επιστρέψουν στο έδαφος», επισήμανε ο Ντέιβιντ Λίαρμαουντ, ειδικός σε θέματα ασφάλειας και συντάκτης του περιοδικού «Flight Ιnternational». «Έτσι, το ερώτημα είναι, “τι άλλο είχαν να αντιμετωπίσουν;”». Αν έπαθε βλάβη ο ένας κινητήρας πριν το αεροσκάφος φτάσει σε ταχύτητα απογείωσης, θα έπρεπε να μείνει αρκετή απόσταση στον διάδρομο απογείωσης ώστε να σταματήσει το αεροσκάφος. Σύμφωνα με τον Λίαρμαουντ, ακόμη και αν σταματήσει ο κινητήρας κατά την απογείωση, οι πιλότοι πρέπει να είναι σε θέση να γυρίσουν το αεροπλάνο ώστε να προσγειωθεί με ασφάλεια. «Αν λοιπόν κάτι πάει στραβά και πάθει βλάβη μια μηχανή και τίποτα περισσότερο, τότε οι κυβερνήτες μπορούν πράγματι να το χειριστούν αυτό».
Τεχνικά προβλήματα και σχέδια για περικοπές στο προσωπικό
ΘΥΓΑΤΡΙΚΗ εταιρεία των σκανδιναβικών αερογραμμών SΑS, η Spanair ξεκίνησε τις πτήσεις τσάρτερ το 1988. Τον τελευταίο χρόνο είχε μεταφέρει με τα αεροσκάφη της 11 εκατομμύρια επιβάτες. Εκπρόσωποι της Spanair μιλούσαν πρόσφατα για οικονομικά προβλήματα που αντιμετώπιζε η εταιρεία, ενώ τον περασμένο Ιούλιο αεροσκάφος που επρόκειτο να εκτελέσει πτήση από τη Βερόνα της Ιταλίας στην ισπανική Ιμπίθα ξεκίνησε με 24 ώρες καθυστέρηση λόγω «τεχνικών προβλημάτων», χωρίς να δοθούν περισσότερες διευκρινίσεις. Οι οικονομικές δυσκολίες της Spanair καθρεφτίζονται στην πορεία της μετοχής της, η οποία μέσα στο 2008 έχασε το 65% της αξίας της εξαιτίας της αύξησης των τιμών του πετρελαίου. «Μπορούμε να έχουμε κέρδη μόνο αν το κόστος του πετρελαίου δεν ξεπερνάει τα 120 δολάρια το βαρέλι», είχε δηλώσει πρόσφατα ο Μάρκους Χέντμπλομ, ανώτερο στέλεχος της εταιρείας.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η επιβίωση της εταιρείας εξαρτάτο από μια συμφωνία με τα συνδικάτα για μείωση του προσωπικού κατά 1.100 άτομα- περίπου του 25% του συνολικού δυναμικού της εταιρείας. Το πρώτο τρίμηνο του έτους η Spanair είχε καταγράψει ζημιές 40,8 εκατ. ευρώ, ενώ στο ίδιο ύψος είχαν κυμανθεί οι ζημιές στο αντίστοιχο τρίμηνο του 2007.
Την εταιρεία επιχείρησαν να αποκτήσουν οι ισπανικές αερογραμμές Ιberia τον περασμένο Μάιο, αλλά χωρίς αποτέλεσμα, καθώς δεν υπήρξε συμφωνία με τους εργαζόμενους για περικοπές. Η SΑS διέκοψε τις διαπραγματεύσεις και στις αρχές Αυγούστου ανακοίνωσε ένα σχέδιο αναδιάρθρωσης. Το σχέδιο προβλέπει την αναστολή των πτήσεων από επτά αεροδρόμια της Ιβηρικής Χερσονήσου και τη σταδιακή απόλυση 1.100 υπαλλήλων. Περικοπές προβλέπονται και για το προσωπικό των πτήσεων: 95 έως 105 πιλότων, 140 έως 215 αεροσυνοδών και φροντιστών πτήσεων, 55-70 μηχανικών. Δεκαπέντε από τα 61 αεροσκάφη της εταιρείας θα έμεναν για το επόμενο διάστημα καθηλωμένα στο έδαφος.
Με αυτό το σχέδιο η εταιρεία ήλπιζε να εξοικονομήσει 90 εκατ. ευρώ το 2009 και να επιστρέψει στην κερδοφορία το 2010. Το σχέδιο, ωστόσο, προκαλούσε έντονες αντιδράσεις:
Μέχρι λίγες πριν ώρες από το δυστύχημα οι πιλότοι της εταιρείας απειλούσαν με απεργία.
Απογείωση, το πιο λεπτό σημείο της πτήσης
Αυτό λέει στην εφημερίδα Ρεπούμπλικα ο έμπειρος Ιταλός πιλότος Πιέτρο Παλίνι, με περισσότερες από 15.000 χιλιάδες ώρες διηπειρωτικών πτήσεων στο ενεργητικό του. Κατά την άποψή του, δεν είναι δυνατόν να προκάλεσε την τραγωδία μόνο μια αιτία, όπως η εκδήλωση φωτιάς σε έναν κινητήρα. Άλλωστε, οι πιλότοι είναι εκπαιδευμένοι να αντιμετωπίζουν τέτοιες καταστάσεις. Θεωρητικά, κάθε αεροπλάνο υπόκειται σε περιοδικούς τεχνικούς ελέγχους, αλλά αυτό αποτελεί ουσιαστικά ευθύνη της εταιρείας, και για τον λόγο αυτόν έχει συνταχθεί στα ευρωπαϊκά αεροδρόμια κατάλογος αναξιόπιστων εταιρειών.
Το σημείο μη επιστροφής
Όπως επιβεβαιώνει ο Παλίνι, το πιο λεπτό σημείο μιας πτήσης είναι η απογείωση. Και η πιο κρίσιμη στιγμή της απογείωσης, το «σημείο μη επιστροφής», είναι η στιγμή που το αεροπλάνο έχει αποκτήσει την ταχύτητα V1 και πρέπει πλέον να αποκολληθεί από το έδαφος, ακόμη και με έναν κινητήρα, ακόμη και με μια πυρκαγιά σε κινητήρα. Η ταχύτητα αυτή καθορίζεται κατά τον σχεδιασμό της πτήσης και λαμβάνονται υπ΄ όψιν ο τύπος του αεροσκάφους, ο αριθμός των επιβατών και το συνολικό βάρος του σκάφους.
Μεγάλα αεροπορικά δυστυχήματα στην Ισπανία
● 27 Μαρτίου 1977: Δύο επιβατικά Βoeing 747, ένα της ΚLΜ και ένα της Ρan Αmerican, συγκρούσθηκαν και τυλίχθηκαν στις φλόγες στον διάδρομο του αεροδρομίου της Σάντα Κρους της Τενερίφης, στα Κανάρια Νησιά. Σκοτώθηκαν 583 από τους 644 επιβαίνοντες στα δύο αεροπλάνα.
● 25 Απριλίου 1980: Ένα Βoeing 727-64 της Danair συνετρίβη στην Τενερίφη των Καναρίων, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν και οι 146 επιβαίνοντες. ● 13 Σεπτεμβρίου 1982: Ένα ΜcDonnell Douglas DC-10-30 της Spantax συνετρίβη στη Μάλαγα κατά την απογείωσή του.
● 27 Νοεμβρίου 1983: Ένα Βoeing 747 της Αvianca συνετρίβη κατά την προσέγγισή του στη Μαδρίτη. Σκοτώθηκαν 181 από τους 192 επιβαίνοντες. ● 7 Δεκεμβρίου 1983: Ένα Βoeing 727 της Ιberian Αirways συγκρούσθηκε με ένα DC-9 της Αviaco στη Μαδρίτη. Σκοτώθηκαν 93 άνθρωποι.
● 19 Φεβρουαρίου 1985: Ένα Βoeing 727-256 της Ιberian συνετρίβη κατά την προσέγγισή του στο Μπιλμπάο. Σκοτώθηκαν και οι 148 επιβαίνοντες.
● 13 Μαΐου 1994: Ένα ελαφρύ αεροσκάφος Ρiper 44, που πετούσε από τη Μάλαγα για την Ιμπίθα με τέσσερις επιβαίνοντες, συνετρίβη σε βουνό στην περιοχή της Γρανάδας. Σκοτώθηκαν και οι τέσσερις.
● 27 Σεπτεμβρίου 1998: Τριάντα έξι Ισπανοί και δύο Μαροκινοί σκοτώθηκαν όταν ένα ΒΑe-146-100 συνετρίβη ενώ πετούσε από τη Μάλαγα στον ισπανικό θύλακα Μελίγια στο Μαρόκο.
● 29 Αυγούστου 2001: Τέσσερις άνθρωποι σκοτώθηκαν και 16 τραυματίσθηκαν όταν ένα αεροπλάνο της Βinter Μediterraneo, ένα δικινητήριο ελικοφόρο CΝ235, συνετρίβη ενώ προσπαθούσε να προσγειωθεί στη Μάλαγα έπειτα από σύντομη πτήση από τη Μελίγια.
