Αναζήτηση
Μεγάλες μπίζνες του Δημοσίου με τράπεζες και εργολάβους
Πρόκειται για ένα νέο πακέτο που θα μοιράσει η κυβέρνηση προς τους ιδιώτες μέσω διαγωνισμών, φιλοδοξώντας να αποτελέσει αντίβαρο στην αναμενόμενη κάμψη των ρυθμών ανάπτυξης της οικονομίας. Δεν είναι τυχαίο ότι ο προγραμματισμός του οικονομικού επιτελείου στοχεύει στην προκήρυξη ενός διαγωνισμού τον μήνα, το 2008, ενώ τα πρώτα έργα θα αρχίσουν να παραδίδονται το 2010. Παράλληλα, σχεδιάζει να εντάξει στο πρόγραμμα νέους τομείς. Η άμυνα- με έργα, όπως είναι η κατασκευή και διαχείριση κατοικιών στρατιωτικών ή στρατιωτικών κτιρίων- βρίσκεται πρώτη στην ατζέντα.
Το πρώτο πακέτο συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα περιλαμβάνει 24 δημόσια έργα συνολικού προϋπολογισμού 3,1 δισ. ευρώ, τα οποία προβλέπεται ότι θα κατασκευαστούν από ιδιώτες- με δικά τους κεφάλαια – οι οποίοι στη συνέχεια θα αναλάβουν, για περίπου 25 χρόνια στις περισσότερες περιπτώσεις, τη συντήρηση, τη φύλαξη αλλά και τη λειτουργία τους σε ορισμένα από αυτά, αντί συγκεκριμένου τιμήματος (ενοικίου που θα καταβάλλεται από το Δημόσιο σε ετήσια βάση). Η νέα επενδυτική ευκαιρία, η οποία υπόσχεται σε πλήρη ανάπτυξη δημόσια κονδύλια πάνω από 1,4 δισ. ευρώ τον χρόνο (15% του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων ύψους 9,2 δισ. ευρώ το 2008) προς τους εμπλεκόμενους ιδιώτες, «απευθύνεται» ακόμη σε χρηματοοικονομικούς συμβούλους, τεχνικές εταιρείες και επιχειρήσεις από τον χώρο της ιδιωτικής υγείας, των συνεδρίων, της ασφάλειας, της πληροφορικής και των τεχνολογιών, ενώ αναμένεται να αποτελέσει έναυσμα για τη δημιουργία νέων επιχειρηματικών κλάδων.
Μόνο με την ολοκλήρωση των 24 έργων, οι εμπλεκόμενοι στην κατασκευή και διαχείρισή τους ιδιώτες αναμένεται να εισπράττουν ως «ενοίκιο» από το Δημόσιο, κονδύλια που θα φτάνουν ετησίως στο 7%-8% του ΠΔΕ ή 650-750 εκατ. ευρώ. Είναι χαρακτηριστική της κινητικότητας που παρατηρείται, η φράση στελέχους κατασκευαστικής εταιρείας: «Με τα έργα ΣΔΙΤ το παιχνίδι απλώνεται».
Στο επίκεντρο οι κατασκευαστικές
Τον χορό των νέων επενδύσεων σέρνουν οι κατασκευαστικές εταιρείες. Άλλωστε, στην πλειονότητά τους τα έργα ΣΔΙΤ αφορούν κατ΄ αρχάς κατασκευές ή ανακατασκευές. Στελέχη κατασκευαστικών μιλούν για «μια νέα αγορά, μια νέα πίτα». Ανάμεσα στις εταιρείες που έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για τους δύο διαγωνισμούς που έχουν ήδη προκηρυχθεί (το συνεδριακό κέντρο
tips
Ο προγραμματισμός του οικονομικού επιτελείου στοχεύει στην προκήρυξη ενός διαγωνισμού τον μήνα, το 2008, ενώ τα πρώτα έργα θα αρχίσουν να παραδίδονται το 2010
και τους πυροσβεστικούς σταθμούς), βρίσκονται η γερμανική Ηochtief, η J&Ρ Άβαξ, η Ελληνική Τεχνοδομική ΤΕΒ, η Έδραση Ψαλίδας και η ΓΕΚ. «Θεωρητικά», επισημαίνει στέλεχος μεγάλης κατασκευαστικής εταιρείας, «τα έργα δεν είναι κομμένα και ραμμένα στα μέτρα των μεγάλων. Υπάρχουν περιθώρια και για μικρότερους».
Όμως, υπάρχουν και περιορισμοί. Κατ΄ αρχάς, λόγω της φύσης των έργων ΣΔΙΤ. Απαιτείται, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, πολύ καλά οργανωμένη εταιρεία με χρηματοοικονομική άνεση. Δεύτερον, η διαδικασία μιας ΣΔΙΤ είναι πιο πολύπλοκη, αλλά και πρωτόγνωρη. Γι΄ αυτό, παράγοντες της αγοράς πιστεύουν ότι απαιτείται εκτενής εμπειρία για να προβλεφτούν με ακρίβεια όλες οι λεπτομέρειες, το κόστος, αλλά και ο χρόνος αποπεράτωσης. Παρά τις δυσκολίες, το περιθώριο κέρδους για τις κατασκευαστικές εταιρείες από έργα ΣΔΙΤ εκτιμάται γύρω στο 12%14% των επενδεδυμένων κεφαλαίων.
Ο ρόλος των τραπεζών
«Έργα ΣΔΙΤ χωρίς τράπεζες δεν γίνονται», σχολιάζει χαρακτηριστικά στέλεχος τράπεζας. Ποιος είναι, όμως, ο ρόλος των τραπεζών στον χορό των ΣΔΙΤ; «Πολλαπλός», σχολιάζουν τραπεζικά στελέχη. Κατ΄ αρχάς, στις ΣΔΙΤ ένα σημαντικό μέρος των επενδεδυμένων κεφαλαίων, που μπορεί 
Είθισται, μάλιστα, στις περιπτώσεις των ΣΔΙΤ οι τράπεζες να συμμετέχουν ενεργά στις κοινοπραξίες, που σχηματίζονται σε συνεργασία με άλλες εταιρείες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση της Αγροτικής Τράπεζας, η οποία συμμετέχει σε κοινοπραξία για τον διαγωνισμό του συνεδριακού κέντρου. Παράλληλα, οι τράπεζες μπορούν να φορέσουν ένα ακόμη «επαγγελματικό καπέλο», συμμετέχοντας σε έργα ΣΔΙΤ, αυτό του χρηματοοικονομικού συμβούλου, τόσο του Δημοσίου όσο και των εμπλεκόμενων ιδιωτών. Τον ρόλο αυτό έχουν ήδη επιλέξει να παίξουν η Εθνική, η Εμπορική, η Αlpha, η Εurobank μέσω της εταιρείας ΕFG Τelesis Finance, η Τράπεζα Αττικής και η Επενδυτική Τράπεζα Ελλάδος, αλλά και ξένες τράπεζες, όπως είναι η γερμανική Βayerische Ηypo.
Δεν γιάτρεψαν το βρετανικό σύστημα υγείας
Οι Βρετανοί «εφηύραν» τις ΣΔΙΤ. Άρχισαν να εφαρμόζονται στις αρχές της δεκαετίας του ΄80, στο πλαίσιο της πολιτικής Θάτσερ, με στόχο τη μείωση της συμβολής του δημόσιου τομέα στην οικονομία. Όμως, τις ΣΔΙΤ «αγκάλιασε» και ο Τόνι Μπλερ επεκτείνοντας, μάλιστα, την εφαρμογή τους σε αρκετούς κλάδους με στόχο τη βελτίωση των δημόσιων υπηρεσιών. Σήμερα οι Βρετανοί καταγράφουν 700 έργα κεφαλαιακής αξίας 45 δισ. στερλινών στο ενεργητικό τους, ενώ εξάγουν την εμπειρία τους σε περισσότερες από 80 χώρες. Ωστόσο, τόσο στη Βρετανία όσο και παγκοσμίως υπάρχουν περιπτώσεις αποτυχημένων έργων, τα οποία είτε επιβάρυναν υπερβολικά τις αναθέτουσες αρχές, όπως οι ΣΔΙΤ σε νοσοκομεία, είτε μετέφεραν μεγάλους κινδύνους στους αναδόχους. Εκτός από τη Μεγάλη Βρετανία, ένθερμοι «οπαδοί» των ΣΔΙΤ έχουν αναδειχτεί η Γερμανία, η Ιταλία, η Γαλλία, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία.
Οι ΣΔΙΤ στην Ιρλανδία ξεκίνησαν το 1998. Σήμερα «τρέχουν» έργα συνολικού προϋπολογισμού 5,5 δισ. ευρώ. Μόνο στην εκπαίδευση, οι ιρλανδικές ΣΔΙΤ μεταξύ του 2006 και του 2009 ανέρχονται σε 555 εκατ. ευρώ. Στη Γερμανία το 2009 αναμένεται η ολοκλήρωση έργων σε Υγεία και διοικητικά κτίρια, συνολικού προϋπολογισμού 6 δισ. ευρώ. Στην Ιταλία ολοκληρώθηκαν πρόσφατα ΣΔΙΤ ύψους 5,4 δισ. ευρώ, ενώ έχουν δρομολογηθεί νέες προϋπολογισμού 18,3 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 13,4 δισ. ευρώ αφορούν τις μεταφορές.
Ανοίγει το παιχνίδι των έργων του Δημοσίου
Η διεθνής εμπειρία στις ΣΔΙΤ κρίνεται απαραίτητη. «Οι ξένες εταιρείες έχουν “τρέξει” έργα ΣΔΙΤ. Γνωρίζουν τις παγίδες, έχουν τεχνογνωσία», σχολιάζει στέλεχος ελληνικής τράπεζας. Μάλιστα, σε αυτήν ακριβώς τη διάσταση στηρίζεται και η προοπτική επέκτασης ελληνικών επιχειρήσεων σε ΣΔΙΤ χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, όπως είναι η Σερβία, η Ρουμανία, η Λιθουανία και η Σλοβενία.
Έως σήμερα, η κυβέρνηση έχει εγκρίνει έργα που αφορούν κυρίως κοινωνικές παροχές. Ο ρόλος του ιδιώτη «εξαντλείται» στην κατασκευή και στη συντήρηση, η οποία αναμένεται, όμως, να αποτελέσει μια νέα αγορά. Μάλιστα, σύμφωνα με αρμοδίους του υπουργείου Οικονομίας, η πίτα για τις υπηρεσίες συντήρησης εκτιμάται ότι θα κινείται γύρω στο 30% του συνολικού προϋπολογισμού των έργων, ενώ υποστηρίζουν ότι σύντομα θα δούμε νέες και πιο οργανωμένες εταιρείες να δραστηριοποιούνται στον χώρο αυτό. Και σε άλλες αγορές
Στόχος του υπουργείου Οικονομίας είναι να μπουν οι ΣΔΙΤ δυναμικά στον «χορό» των ανταποδοτικών έργων, τα οποία θα συμπεριλαμβάνουν και εμπορικές χρήσεις, με τον κίνδυνο της ζήτησης να μεταφέρεται στους ιδιώτες. Στην κατηγορία αυτή εμπίπτουν έργα αξιοποίησης της περιουσίας του Δημοσίου ή οργανισμών του ευρύτερου δημόσιου τομέα, όπου το υπουργείο Οικονομίας στοχεύει να ανοίξει ΣΔΙΤ συν τω χρόνω. Έτσι, το παιχνίδι των συμπράξεων ανοίγει και για εταιρείες ακινήτων αλλά και εξειδικευμένων υπηρεσιών, όπως από τον χώρο της ψυχαγωγίας. Στις προοπτικές που ανοίγονται, συμπεριλαμβάνεται και η δημιουργία δευτερογενούς αγοράς χρέους και επιχειρηματικών συμμετοχών, ενώ δεν αποκλείεται η Ελλάδα να δει τη σύσταση ειδικών fund, εξειδικευμένων σε ΣΔΙΤ (infrastructure funds). Μέχρι πριν από πέντε χρόνια λειτουργούσαν διεθνώς μόνο επτά τέτοια funds. Τους τελευταίους 18 μήνες έχουν δημιουργηθεί 72, με τα μεγαλύτερα να δραστηριοποιούνται σε ΗΠΑ και Ευρώπη, ενώ το βρετανικό Ιnnisfreeμε εξειδίκευση σε ΣΔΙΤ Υγείας Παιδείας, μεταφορών και κτιρίωνσυμμετέχει στους δύο διαγωνισμούς που έχουν ήδη προκηρυχτεί από το Ελληνικό Δημόσιο.
Σε ιδιώτες οι νέες μονάδες της ΔΕΗ
Αυτό, άλλωστε, προκύπτει και από το μοντέλο του διαχωρισμού της ΔΕΗ σε θυγατρικές, που αφήνει περιθώρια εισόδου ξένων ή ελληνικών ιδιωτικών κεφαλαίων σε κάποιες από αυτές, ασχέτως των όσων υποστηρίζει μέχρι τώρα η διοίκηση της επιχείρησης. Άλλωστε, τη μετάθεση σε βάθος χρόνου της επόμενης μετοχοποίησης της ΔΕΗ ξεκαθάρισε πρόσφατα ο ίδιος ο υπουργός Οικονομικών και Οικονομίας, Γιώργος Αλογοσκούφης, λέγοντας ότι το ζήτημα παραπέμπεται για αργότερα, μάλλον για το 2009.
Έγκυρες πηγές, μάλιστα, επιμένουν ότι το νέο στρατηγικό σχέδιο για την επιχείρηση, που προβλέπει το «σπάσιμό» της σε έξι θυγατρικές υπό τη μητρική ΔΕΗ, θα επανέλθει, ενώ τονίζουν ότι με τη νέα αύξηση των διεθνών τιμών του πετρελαίου είναι πολύ δύσκολο για τη ΔΕΗ να αποφύγει τις ζημιές «αν δεν γίνει κάτι σύντομα», έστω και μία νέα αύξηση των τιμολογίων.
Απελευθέρωση τιμολογίων
Ίσως, λοιπόν, δεν είναι τυχαίο ότι προ ημερών η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας εισηγήθηκε προς το υπ. Ανάπτυξης την απελευθέρωση των τιμολογίων ηλεκτρικού στην υψηλή τάση. Πληροφορίες αναφέρουν ότι είναι το πρώτο βήμα μιας συνολικής απελευθέρωσης και των οικιακών τιμολογίων, η οποία ίσως γίνει ακόμη και μέσα στο 2008. «Δημιουργούν κλίμα με τη φιλολογία για διψήφια ποσοστά αυξήσεων στα τιμολόγια», έλεγαν χθες στελέχη της ΓΕΝΟΠ, «ώστε να θεωρηθεί απόλυτα φυσιολογική μια νέα αύξηση, της τάξης 6%-7% ετησίως».
Δεν είναι, μάλιστα, λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι το μοντέλο των συνεργασιών της ΔΕΗ με ξένους ομίλους θα δίνει τη δυνατότητα στους δύο «παίκτες» να δραστηριοποιηθούν ο ένας στη χώρα του άλλου. Παλαιότερα, επί διοίκησης Δημήτρη Μανιατάκη, όταν ΔΕΗ και Εdison συζητούσαν για πιθανή συνεργασία, διαπραγματεύονταν την ανταλλαγή δυναμικού. Να έχει, δηλαδή, τη δυνατότητα να πουλήσει η μία εταιρεία μια συγκεκριμένη ποσότητα ηλεκτρισμού στην αγορά της άλλης. Ταυτόχρονα, επρόκειτο στις κοινές επενδύσεις που θα κάνουν σε άλλες χώρες, η κάθε μία να συμμετέχει σε ποσοστό 50%.
Συνεργασίες με ελληνικά σχήματα
Να σημειωθεί, πάντως, ότι ήδη η ΔΕΗ έχει υπογράψει συμφωνίες με ελληνικά σχήματα για συνεργασίες. Τέτοια είναι η συμφωνία με την ΑΓΕΤ Ηρακλής, με την τελευταία να έχει τη δυνατότητα εισόδου με μειοψηφικό ποσοστό (γύρω στο 20%) στο μετοχικό κεφάλαιο του σχεδιαζόμενου εργοστασίου ηλεκτροπαραγωγής στο Αλιβέρι, ενώ εξετάζεται συνεργασία και με τη ΛΑΡΚΟ στη Λάρυμνα. Για την ενέργεια, ως γνωστόν, έχουν ενδιαφερθεί πολλοί εγχώριοι και ξένοι όμιλοι. Από εγχώριας πλευράς οι όμιλοι Μυτιληναίου, Κοπελούζου, Βαρδινογιάννη (Μotor Οil) Λ. Μπόμπολα (Ελληνική Τεχνοδομική), Γ. Περιστέρη (ΓΕΚ-Τέρνα), Δ. Ιωάννου (J&Ρ Άβαξ) και Νίκου Στασινόπουλου (ΒΙΟΧΑΛΚΟ) και από το εξωτερικό οι Εndesa, (που συνεργάζεται με τον Μυτιληναίο), Ιberdrola (συνεργάζεται με Ρόκα- Μotor Οil), η Εdison (Μotor Οil) και ΕΝΕΛ (Κοπελούζος).
