Εξήντα…

… ευχάριστα χρόνια μιας ασυνήθιστης προόδου και ειρήνης είχε ήδη πίσω του ο κόσμος εκείνο το πρωινό της 28ης Ιουνίου 1914. Ήταν η πρώτη μεγάλη περίοδος της παγκοσμιοποίησης και είχε κάνει τον κόσμο να μοιάζει πολύ μικρότερος. Τόσο ψηλοί ήταν οι «δίδυμοι πύργοι» της τεχνολογίας (τηλέφωνο, τρένο, αυτοκίνητο) και της ιδεολογίας (φιλελευθερισμός), που πολλοί διανοούμενοι της εποχής προφήτευαν το τέλος όλων των πολέμων. Μέχρι εκείνο το καλοκαιρινό πρωινό που μια τρομοκρατική ενέργεια στο Σαράγεβο- η δολοφονία του αρχιδούκα Φερδινάνδου και της συζύγου του από τον Σέρβο εθνικιστή Γκαβρίλο Πρίντσιπ- βύθισε τον κόσμο στον πιο αποτρόπαιο πόλεμο στην Ιστορία.

Είναι παράδοξο…

… να ρίχνει κανείς το φταίξιμο για τα δεινά μιας ολόκληρης περιόδου σε μια μεμονωμένη τρομοκρατική ενέργεια. Αυτό το γνωρίζουμε. Όπως γνωρίζουμε ότι σε τέτοιες μεγάλες συμφορές το φταίξιμο κρύβεται πάντα στην πολιτική, στην οικονομία, στην κοινωνία. Και όμως, τόσο είναι ράθυμη η ζωή μας, που εύκολα στεκόμαστε κάθε φορά στην αφορμή χωρίς να προχωρούμε στην αιτία, βλέπουμε το δένδρο χωρίς να βλέπουμε το δάσος. Ο οικονομολόγος Τζον Μέιναρντ Κέινς είχε δώσει μια θαυμάσια περιγραφή του Λονδρέζου μεσοαστού το 1914, «που ρουφάει το πρωινό του τσάι στο κρεβάτι», την ώρα που παραγγέλνει καλούδια από όλον τον κόσμο και ετοιμάζει την επόμενη επένδυση. Για έναν τέτοιο άνθρωπο, «η πολιτική του μιλιταρισμού και του ιμπεριαλισμού, οι φυλετικές και πολιτισμικές έχθρες, τα μονοπώλια, που έμελλε να παίξουν τον ρόλο του φιδιού σε εκείνον τον παράδεισο, ήταν απλώς κάτι από την απόλαυση της καθημερινής του εφημερίδας».

Τι είναι…

… άραγε το μικρό μας δαχτυλάκι; Μερικές φορές αξίζει όσο ο κόσμος όλος. Στο έργο του «Η θεωρία των ηθικών αισθημάτων», ο οικονομολόγος Άνταμ Σμιθ συνέκρινε κάποτε τον πόνο που νιώθουμε αν κοπούμε στο μικρό μας δαχτυλάκι με τον πόνο που θα νιώθαμε ακούγοντας την είδηση πως «η μεγάλη αυτοκρατορία της Κίνας, με τις μυριάδες των κατοίκων της, καταποντίστηκε ξαφνικά από έναν σεισμό». Θα νιώθαμε συντριβή. Και θλίψη. Θα στοχαζόμασταν πόσο πρόσκαιρη είναι η ζωή. Ύστερα θα αλλάζαμε πλευρό στο κρεβάτι μας και θα παλεύαμε να ξεχάσουμε τον πόνο στο μικρό μας δαχτυλάκι.

Το δαχτυλάκι μας…

… δεν το κουνάμε εύκολα. Ούτε μπροστά στην αλαζονική μακαριότητα των νικητών της νέας παγκοσμιοποίησης που έχουν εξαπολύσει έναν νέο πόλεμο, αυτήν τη φορά κατά της «τρομοκρατίας». Όμως, η Ιστορία πάντα τιμωρεί τη μακαριότητα – είτε αυτή είναι του Λονδρέζου του 1914 που ρουφάει αδιάφορα το τσάι του είτε του Αθηναίου του 2007 που πίνει τον καπουτσίνο του στα Στάρμπακς. Πριν από το 1914, οι Ροκφέλερ και οι Βάντερμπιλτ ήταν «εικονίσματα». Μετά, έγιναν «μαφιόζοι» και «κακούργοι πλουτοκράτες». Κανείς δεν κέρδισε ποτέ από τη μακαριότητα, ούτε οι πλούσιοι ούτε οι φτωχοί.