Τον Δεκέμβριο του 1999, μετά τη Σύνοδο του Ελσίνκι, που παραχωρούσε στην

Τουρκία καθεστώς υποψήφιας χώρας, ο Κώστας Καραμανλής κατήγγειλε την κυβέρνηση

για εθνική υποχώρηση. H ελληνοτουρκική προσέγγιση αναγορευόταν σε πρώτης

τάξεως στόχο για την Ρηγίλλης.

Στην Τουρκία. Ο Κ. Καραμανλής στο γεύμα που περέθεσε προς τιμήν του ο Ταγίπ

Ερντογάν στο σπίτι του. Με την επίσκεψη στην Άγκυρα, ο Καραμανλής όχι μόνο

στέλνει το μήνυμα πως θα συνεχιστεί η ελληνοτουρκική προσέγγιση, αλλά ότι ο

ίδιος έχει δίαυλο επικοινωνίας με τον Τούρκο πρωθυπουργό

Τέσσερα χρόνια αργότερα όμως, ο πρόεδρος της N.Δ. μιλούσε στο συνέδριο του

κόμματος του Ερντογάν και γευμάτιζε στο σπίτι του. Πρόσφατα, μετέφερε και

στήριξε στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα την επιθυμία του Τούρκου πρωθυπουργού να

ενταχθεί στην ομάδα των συντηρητικών, προκαλώντας μούδιασμα στους Ευρωπαίους

εταίρους του…

H μεταστροφή είναι εντυπωσιακή. Δύο ημέρες μετά το Ελσίνκι, στις 15 Δεκεμβρίου

του 1999, ο Κώστας Καραμανλής κατηγορούσε την κυβέρνηση για «εγκατάλειψη

πάγιων εθνικών θέσεων». Ο Προκόπης Παυλόπουλος κατήγγειλε μια «νέα εθνική και

επώδυνη υπαναχώρηση». Ο Πέτρος Μολυβιάτης, επί δεκαετίες σύμβουλος και

συνεργάτης του πρεσβύτερου Καραμανλή και άριστος γνώστης των ελληνοτουρκικών,

καταλόγιζε στον Κώστα Σημίτη πως «ανέτρεψε την πολιτική όλων των προηγούμενων

κυβερνήσεων, οι οποίες είχαν ως στόχο τους την απόκρουση της τουρκικής

επιθετικότητας». Από τότε, το ζεϊμπέκικο που χόρεψε ο Γιώργος Παπανδρέου,

παρουσία του Τούρκου ομολόγου του Ισμαήλ Τζεμ στο Κουσάντασι, έκανε καριέρα

στις ομιλίες των κορυφαίων της N.Δ. ως σύμβολο της εθνικής

υποχωρητικότητας.

Σοβαρός συνομιλητής. H Ρηγίλλης εξηγεί την αλλαγή πλεύσης

υποστηρίζοντας πως ο Ταγίπ Ερντογάν είναι ο πρώτος σοβαρός Τούρκος συνομιλητής

που συναντά, ο οποίος επιπλέον ηγείται της πρώτης σταθερής κυβέρνησης έπειτα

από 15 χρόνια. Κάποια στελέχη του κόμματος με ιστορική μνήμη μάλιστα

επισημαίνουν, πως η έλλειψη ενός αξιόπιστου συνομιλητή στην Τουρκία είναι

πρόβλημα από την εποχή του Καραμανλή του πρεσβύτερου. Συνεργάτες του κ.

Καραμανλή λένε τώρα, πως ο Τούρκος πρωθυπουργός έχει αποκτήσει αυτοπεποίθηση,

ισχυρά ερείσματα στην κοινή γνώμη και ξέρει τι θέλει, άρα «αξίζει μια

ευκαιρία». Και πως – αυτό δεν το λένε τόσο δυνατά – το Ελσίνκι αποτελεί πλέον

ευρωπαϊκό κεκτημένο που δεν μπορεί να αμφισβητήσει η N.Δ.

Ρελάνς σε Σημίτη. Βουλευτής της N.Δ. εκτιμά πως η επιδεικτική

προσέγγιση με τον Τούρκο πρωθυπουργό αποτελεί ρελάνς στην «τετραετία υψηλού

ρίσκου» του Κώστα Σημίτη και στο επιχείρημα πως τα επόμενα χρόνια κρίνονται οι

ελληνοτουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό που μπορεί κανείς να τα εμπιστευθεί

στην «εθνικιστική και αλλοπρόσαλλη» N.Δ. «Με την επίσκεψη στην Άγκυρα, ο

Καραμανλής όχι μόνο στέλνει το μήνυμα πως θα συνεχιστεί η ελληνοτουρκική

προσέγγιση, αλλά ότι ο ίδιος έχει δίαυλο επικοινωνίας με τον Τούρκο

πρωθυπουργό», επισημαίνει ο ίδιος βουλευτής.

Άνθρωποι που γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα στη N.Δ., πάντως, έχουν την άποψη

πως τα πράγματα είναι πιο σύνθετα. H μεταστροφή, λένε, δρομολογείται από την

ημέρα του τρομοκρατικού χτυπήματος στη Νέα Υόρκη. Μέχρι τότε, η N.Δ. δεν

ακολουθούσε μόνο σκληρή γραμμή στα ελληνοτουρκικά, αλλά και απέναντι στην

πολιτική των ΗΠΑ στην περιοχή μας. Το παράδειγμα που χρησιμοποιούν είναι η

στάση του κόμματος τον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία, όπου υπενθυμίζουν, πως τον

Απρίλιο του 1999 ο Πέτρος Μολυβιάτης είχε επικρίνει τους ΝΑΤΟϊκούς

βομβαρδισμούς, επειδή «αποσταθεροποιούν τα Βαλκάνια και δημιουργούν επικίνδυνο

προηγούμενο».

Μετά την 11η Σεπτεμβρίου η συμπαράσταση στους Αμερικανούς έγινε μονόδρομος για

τα κόμματα εξουσίας στην Ευρώπη. Πρώτος, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, το

αντιλήφθηκε ο Πέτρος Μολυβιάτης και το επισήμανε στον πρόεδρο της N.Δ. Από

τότε, η Ρηγίλλης ακολουθεί μια πολιτική βελτίωσης των σχέσεων με τις ΗΠΑ με

πρώτο ορατό όφελος το ταξίδι του Καραμανλή στις ΗΠΑ, το 2002. Τα αποτελέσματα

φάνηκαν στον πόλεμο του Ιράκ, όπου οι κ.κ. Καραμανλής και Μολυβιάτης απέτρεψαν

την επίσημη εκπροσώπηση του κόμματος στις αντιαμερικανικές διαδηλώσεις. Στην

Ρηγίλλης συνειδητοποίησαν επίσης, πως στο νέο διεθνές περιβάλλον δεν χωρούσαν

«μοναχικές πορείες» ούτε εθνικιστικές κορόνες για εσωτερική κατανάλωση. Με

δεδομένη την επιθυμία της Ουάσιγκτον για εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών

σχέσεων, η Ρηγίλλης άρχισε να κατεβάζει τους τόνους και στα θέματα

ελληνοτουρκικής προσέγγισης.

H πορεία της μεταστροφής

Δεκέμβριος 1999: Ο Κώστας Καραμανλής κατηγορεί την κυβέρνηση για

«εγκατάλειψη πάγιων εθνικών θέσεων».

Ιανουάριος 2001: Ο Κώστας Καραμανλής κατηγορεί την κυβέρνηση στη Βουλή,

ότι ακολουθεί πολιτική κατευνασμού και υποχωρητικότητας στα ελληνουρκικά.

Σεπτέμβριος 2001: Επίθεση στους Δίδυμους Πύργους.

Δεκέμβριος 2001: Σε συνέντευξή του στην κυπριακή εφημερίδα «Χαραυγή», ο

Κώστας Καραμανλής δηλώνει πως «φαίνεται να υπάρχει στο εσωτερικό της Τουρκίας

προβληματισμός για τη μελλοντική πορεία της χώρας».

Απρίλιος 2002: Επίσκεψη στις ΗΠΑ, συνάντηση με Τζορτζ Μπους.

Νοέμβριος 2002: Πρώτη συνάντηση με Ερντογάν.

Ιανουάριος 2003: Δεύτερη συνάντηση με Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη.

Ιανουάριος 2003: Σε ημερίδα του Ιδρύματος Δημοκρατίας, ο K. Καραμανλής

δηλώνει: «Οι πρόσφατες επαφές που είχα με τη νέα τουρκική ηγεσία μού άφησαν

όντως την εντύπωση πως υπάρχουν πολιτικοί στην Τουρκία, που μπορούν να

συνειδητοποιήσουν το μέγεθος των υποχρεώσεων που βρίσκονται μπροστά της».

Ιούνιος 2003: Σε συνέντευξη στους ανταποκριτές ξένου Τύπου, ο αρχηγός

της αξιωματικής αντιπολίτευσης γίνεται πιό σαφής: «Αντιλαμβανόμαστε ότι στο

θέμα της εξωτερικής πολιτικής πρέπει να υπάρχει μια συνέχεια», λέει, και

προσθέτει: «Είναι μοιραίο να λάβουμε υπόψη μας το προηγούμενο που έχει

δημιουργηθεί έπειτα από τόσα χρόνια διακυβέρνησης της χώρας από μια άλλη

κυβέρνηση».

Οκτώβριος 2003: H συνάντηση με τον Ερντογάν στην Άγκυρα είχε πίσω της

προεργασία δύο ετών…

ΜΟΛΥΒΙΑΤΗΣ – ΒΑΛΗΝΑΚΗΣ

Οι δύο σύμβουλοι που ακούει ο πρόεδρος

Ο κ. Καραμανλής παίρνει μόνος του τις τελικές αποφάσεις στα θέματα εξωτερικής

πολιτικής, ακούει όμως πάντα τη γνώμη των κ. κ. Μολυβιάτη και Βαληνάκη, οι

οποίοι αναμένεται να έχουν ισχυρό ρόλο στα εξωτερικά θέματα, σε περίπτωση που

η N.Δ. γίνει κυβέρνηση. Κανένας από τους δύο όμως δεν έχει διαφωνίες στην

πολιτική απέναντι στον Ερντογάν.

Ο μετριοπαθής. Ο γραμματέας Διεθνών Σχέσεων καθηγητής Γιάννης Βαληνάκης

ήρθε στην πολιτική από το ΕΛΙΑΜΕΠ και είχε τη φήμη μετριοπαθούς στα

ελληνοτουρκικά. Από τότε όμως, κάποιοι στην Ρηγίλλης διαπιστώνουν μια

σκλήρυνση της στάσης του και επισημαίνουν ότι στο Κυπριακό διατύπωσε τις πλέον

ισχυρές απόψεων – χαρακτηρίζοντας το σχέδιο Ανάν «εξάμβλωμα». Ενδεικτικό

μάλιστα για τη στάση του απέναντι στον Ερντογάν είναι ότι έμεινε στην Άγκυρα

για να συζητήσει με τους εκπροσώπους του Τούρκου πρωθυπουργού τις λεπτομέρειες

της συνεργασίας με τη N.Δ.


Ο «σκληρός». Ο συντονιστής Εξωτερικών και Άμυνας Πέτρος Μολυβιάτης – που

σε περίπτωση νίκης της N.Δ. θα είναι κατά πάσα πιθανότητα υπουργός Εξωτερικών

– θεωρείται στο υπουργείο Εξωτερικών από τους «σκληρούς» απέναντι στην Άγκυρα.

Είναι όμως χαρακτηριστικό πως τον τελευταίο χρόνο ο κ. Μολυβιάτης – αν και

παραμένει πολύ προσεκτικός στις δηλώσεις του – παραδέχεται ότι υπάρχει

βελτίωση στο κλίμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων, την οποία αξιολογεί ως «θετική

και ευπρόσδεκτη». Σε συνεντεύξεις έχει χαρακτήρισε «χρήσιμες» τις συναντήσεις

του κ. Καραμανλή, ενώ σύμφωνα με στελέχη της Ρηγίλλης μετά τη συνάντηση της

Κυριακής εκτιμά και αυτός πως ο Ερντογάν έχει πολύ μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση

από το παρελθόν και μπορεί να θεωρηθεί ένας αξιόπιστος συνομιλητής.