Αναζήτηση
Τρεις εβδομάδες μετά τις τουρκικές εκλογές της 3ης Νοεμβρίου, που έφεραν στην
εξουσία αυτοδύναμο το Λευκό Κόμμα των ισλαμιστών (οι οποίοι διαρρηγνύουν τα
ιμάτιά τους ότι δεν είναι ισλαμιστές κι εμείς δεν έχουμε ακόμη καταφέρει να
προσδώσουμε νόημα στον όρο μουσουλμάνοι δημοκράτες ή συντηρητικοί δημοκράτες),
νιώθω να πλανάται στην ατμόσφαιρα εδώ μια σιωπή, μια παγωνιά – μπορεί, όμως,
να είναι η ιδέα μου. Όταν άκουσα, χθες, τη σύντομη αγόρευση του νεοεκλεγέντος
προέδρου της Εθνοσυνέλευσης Μπουλέντ Αρίντς, πάντως, δεν ήταν η ιδέα μου.
Αναφέρθηκε δύο φορές στον Ατατούρκ και τέσσερις στην ιδρυτική, πρώτη,
Εθνοσυνέλευση (23.4.1923).
Ο ιδρυτής της Τουρκίας Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, είχε, όπως μπορεί να φανταστεί
κανείς, σαν όλους τους ανθρώπους, πολλά «πρόσωπα». Στην Τουρκία κυριαρχούν δύο
από αυτά: υπάρχει ο Ατατούρκ των κεμαλιστών και ο Ατατούρκ των ισλαμιστών.
Τα δύο πρόσωπα. Ο πρώτος, είναι εκείνος που έχει απελευθερώσει τη χώρα
από τους κατακτητές και τους σουλτάνους, ο άνδρας με την ισχυρή προσωπικότητα
και τη διορατικότητα, που δόμησε το νέο τουρκικό κράτος, εξοβέλισε τη
θεοκρατία, κατάργησε το χαλιφάτο, έκανε τις μεγάλες συμβολικές επαναστάσεις
(γραφή, ενδυμασία), τις νομικές μεταρρυθμίσεις (Αστικός και Ποινικός Κώδικας)
και «μετέφερε» ολόκληρο το έθνος στον δυτικό πολιτισμό. Ο ήρωας – πατέρας, το
ιερό σύμβολο.
Στον δεύτερο, απαντώνται μεν τα ίδια χαρακτηριστικά, συνδυασμένα όμως με πιο
«ανθρώπινα» γνωρίσματα: βγαίνει στην επιφάνεια ο αυταρχισμός του, η καταπίεση
που χρησιμοποίησε για την καθιέρωση και διατήρηση της δημοκρατίας και, κυρίως,
πριν από όλα τα άλλα, προβάλλεται ο Ατατούρκ σε συνεργασία με τον ισλαμικό
«κλήρο», ο Ατατούρκ που γυρνούσε την Ανατολία με τους ιμάμηδες για να μαζέψει
στρατό και έβγαζε λόγους «σαν κηρύγματα της Παρασκευής», πράγμα που έδειχνε
ότι είχε βαθιά γνώση της θρησκείας και του Κορανίου.
Σε αυτόν τον Ατατούρκ αναφερόταν χθες ο Αρίντς και η αιτία που έκανε τόσο λόγο
για την «πρώτη Εθνοσυνέλευση» είναι κάτι που δεν διδάσκεται, βέβαια, στην
επίσημη ιστορία, αλλά είναι γεγονός: η εθνοσυνέλευση εκείνη απαρτιζόταν κατά
τα τρία πέμπτα από μουφτήδες και ιμάμηδες.
Προσώρας, τα εκατέρωθεν κτυπήματα κάτω από τη μέση ανάμεσα στο τουρκικό «μη
θεοκρατικό κατεστημένο» και το κόμμα που – για να το πούμε κομψά – «έλκει την
καταγωγή του από το ισλαμικό κίνημα», καταπνίγονται σε ψιθύρους. Κυριαρχεί μια
«συμφωνία κυρίων» που λαμβάνει υπόψη της το οικονομικό αδιέξοδο, τα σοβαρά
ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, που άπτονται άμεσα του μέλλοντος της Τουρκίας
(Κυπριακό, Ευρωπαϊκή Ένωση κ.λπ.), αλλά, και του ποσοστού (34,5%) που έχει
πάρει το Λευκό Κόμμα στις εκλογές.
