ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ Είμαστε όλοι μετανάστες

Το φως έρχεται από τη Δύση. Κι αν εμείς καμιά φορά το αμφισβητούμε, έρχεται

ένας Ιρανός φιλόσοφος να βάλει τα πράγματα στη θέση τους.

Το 1977, ο Νταριούς Σαγεγκάν επισκέφθηκε τη Σοβιετική Ένωση. Κυβερνούσε ακόμη

ο Μπρέζνιεφ και δεν χρειαζόταν να είναι κανείς ιδιοφυΐα για να καταλάβει ότι

το σύστημα δεν λειτουργούσε. Επίσημο νόμισμα της χώρας ήταν το δολάριο. Ο

Ψυχρός Πόλεμος ήταν στο φόρτε του, η Αμερική ήταν ο μεγάλος εχθρός, το νόμισμά

της όμως όχι. Η Σοβιετική Ένωση ήταν υπερδύναμη, αλλά με το ρούβλι οι υπήκοοί

της δεν μπορούσαν να αγοράσουν τίποτα. Το καθεστώς είχε ήδη καταρρεύσει, αλλά

δεν το είχε καταλάβει. Κι έτσι ο επιθανάτιος ρόγχος κράτησε ακόμη πολύ.

Κάτι ανάλογο γίνεται με το Ιράν, λέει στη Λιμπερασιόν ο 67χρονος

Σαγεγκάν, ένας άνθρωπος παθιασμένος με τον σουφισμό και τον βουδισμό, που

διευθύνει έναν εκδοτικό οίκο στην Τεχεράνη, αλλά δεν έχει το δικαίωμα να δει

τα βιβλία του («Το Ακρωτηριασμένο Βλέμμα», «Τι είναι η θρησκευτική

επανάσταση;» και το υπό έκδοση «Το φως έρχεται από τη Δύση») να κυκλοφορούν

στη χώρα του. Η κριτική που έχει ασκήσει η νεωτερικότητα, έχει οδηγήσει όλες

τις μεγάλες μεταφυσικές αλήθειες να χάσουν την αξία τους. Τη θέση τους πήρε η

αλληλοσύνδεση, με την ευρύτερη δυνατή έννοια του όρου. Στον πυρήνα των

πολιτισμών εμφανίστηκε το φαινόμενο της πολυ-πολιτισμικότητας. Στον πυρήνα των

ταυτοτήτων ανέκυψαν πολλαπλές ταυτότητες. Ζούμε σε μια εποχή που καμιά

ταυτότητα, εθνική ή θρησκευτική, δεν μπορεί από μόνη της να ανταποκριθεί στη

διευρυμένη συνείδηση του ανθρώπου. Έχουμε γίνει όλοι μετανάστες, διασχίζουμε

τους πολιτισμούς, περνάμε από τη μια πολιτιστική εποχή στην άλλη. Σε ό,τι

αφορά τη γνώση, τη φιλοσοφία, έχουμε μπει στην εποχή των ερμηνειών. Ο καθένας

ερμηνεύει την αλήθεια σύμφωνα με τις υποκειμενικές του αξίες.

Η παγκοσμιοποίηση, επισημαίνει ο Ιρανός φιλόσοφος, δεν είναι μόνο τεχνολογική

ή οικονομική. Σχετίζεται και με μια οικουμενική κουλτούρα που μεταφέρει

ορισμένες αξίες, όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα, το habeas corpus, η κοινωνία

των πολιτών, ο διαχωρισμός των εξουσιών. Οι αξίες αυτές είναι αναπόδραστες.

Είτε είμαι Πέρσης είτε Γερμανός ή Μεξικανός, διαθέτω και μια δεύτερη

ταυτότητα, μια σύγχρονη ταυτότητα, που τη μοιράζομαι με τους άλλους. Η

παράδοση είναι πάντα κλειστή, εθνοκεντρική, όποια κι αν είναι η φύση της και η

προέλευσή της. Αυτό που επιτρέπει στους άλλους να ζήσουν, είναι ο κόσμος της

νεωτερικότητας. Αφαιρέστε αυτή τη νεωτερικότητα και θα ξεσπάσουν αμέσως

αδελφοκτόνοι πόλεμοι.

Να γιατί το ιρανικό καθεστώς δεν έχει μέλλον: επειδή τα δικαιώματα του

σύγχρονου ανθρώπου είναι μια ιδέα που δεν την ασπάζεται το Ισλάμ. Να γιατί ο

Χάντιγκτον κάνει λάθος όταν προβλέπει έναν πόλεμο μεταξύ των πολιτισμών:

επειδή οι πολιτισμοί δεν αποτελούν πλέον κλειστές οντότητες. Ο κόσμος που είδε

ο Μάρκο Πόλο τον 13ο αιώνα δεν έχει καμιά σχέση με τον σημερινό.