Τοξικό κοκτέιλ απειλεί το περιβάλλον στα Βαλκάνια

Η ακτινοβολία από τα βλήματα εξαντλημένου ουρανίου τα οποία χρησιμοποίησαν

κατά κόρον οι ΝΑΤΟϊκές δυνάμεις για να διατρυπήσουν τη θωράκιση των σερβικών

αρμάτων μάχης φαίνεται τελικά πως αποτελεί ένα από τα λιγότερο σημαντικά

συστατικά του τοξικού εφιάλτη.

Ο πραγματικός κίνδυνος βρίσκεται αλλού. Σε όλες αυτές τις ουσίες όπως το

κλοφέν, τα μονομερή βινυχλωρίδια, τα πολυχλωριωμένα διφαινύλια, τις συγγενικές

τους διοξίνες και τα βαρέα μέταλλα.

Ουσίες οι οποίες στη διεθνή βιβλιογραφία εδώ και αρκετά χρόνια περιγράφονται

ως άκρως καρκινογόνες και οι οποίες απελευθερώθηκαν στο περιβάλλον όταν οι

βόμβες άρχισαν να χτυπούν τους υποσταθμούς ηλεκτρικού ρεύματος, τα εργοστάσια,

τις βιομηχανίες, τα διυλιστήρια και άλλες παρεμφερείς εγκαταστάσεις.

Υποθήκη για δεκαετίες

Η μόλυνση που δημιουργήθηκε από έναν από τους πιο ζοφερούς συνδυασμούς χημικών

ενώσεων δεν γνωρίζει σύνορα και φυσικά δεν περιορίζεται στη Γιουγκοσλαβία που

άλλοτε κυβερνούσε ο Μιλόσεβιτς. Η μόλυνση όπως προειδοποιούν δεκάδες έγκριτοι

επιστήμονες έχει απλωθεί σε ένα τεράστιο κομμάτι των Βαλκανίων, υποθηκεύοντας

για δεκαετίες τη φυσική λειτουργία της χλωρίδας και της πανίδας. Το περιβάλλον

για μια ακόμα φορά δέχεται ένα σκληρό χτύπημα, το τίμημα του οποίου δεν

φαίνεται κανείς διατεθειμένος να πληρώσει.

Το κλοφέν που βρίσκεται μέσα στους μετασχηματιστές των υποσταθμών ηλεκτρικού

ρεύματος ήταν από τα πρώτα «δηλητήρια» που απελευθερώθηκαν στην ατμόσφαιρα

καθώς η εξουδετέρωση του ηλεκτρονικού δικτύου της χώρας αποτέλεσε έναν από

τους πρωταρχικούς στόχους της επιχείρησης. Στη συνέχεια ακολούθησαν τα

βινυχλωρίδια και τα διφαινύλια που ήταν συσσωρευμένα στις βιομηχανικές

αποθήκες.

Καταστροφή των πάντων

Κάθε φορά που οι ρουκέτες έπλητταν περιοχές όπως το Πάντσεβο, το Νόβι Σαντ, το

Σόμπορ, στον ουρανό της πρώην Γιουγκοσλαβίας σχηματιζόταν ένα θανατηφόρο

κοκτέιλ το οποίο σκορπιζόταν όχι μόνο στον αέρα που ανέπνεαν όσοι ζούσαν στην

περιοχή αυτή αλλά και στο έδαφος, στο χώμα που υπήρχε στις γεωργικές

καλλιέργειες, στους υδροφόρους ορίζοντες απ’ όπου αντλούσαν οι κάτοικοι νερό

για να πιουν και να ποτίσουν τις καλλιέργειές τους, μέχρι και στα ποτάμια. Ο

Δούναβης γνώρισε σίγουρα την πιο μεγάλη καταστροφή της νεώτερης ιστορίας του.

Στη διάρκεια των επιχειρήσεων, τα ΝΑΤΟϊκά αεροσκάφη τύπου Α-10 χτύπησαν

στόχους σε οκτώ περιοχές της πρώην Γιουγκοσλαβίας που βρίσκονται νοτίως του 44

παράλληλου. Οι επτά από αυτές ήταν στη Σερβία και η μια στο Μαυροβούνιο.

Οι μονάδες του σερβικού στρατού υπολόγισαν ότι κατά τις επιδρομές αυτές

ερρίφθησαν περίπου 3.000 με 5.000 βλήματα απεμπλουτισμένου ουρανίου στα

συγκεκριμένα σημεία, ποσότητα δηλαδή που αντιστοιχεί σε 1 έως 1,5 τόνο

απεμπλουτισμένου ουρανίου-238. Από στοιχεία που έδωσε το ΝΑΤΟ στη δημοσιότητα

έγινε γνωστό ότι συνολικά το έδαφος της πρώην Γιουγκοσλαβίας δέχθηκε κάτι

παραπάνω από 30.000 βλήματα με ουράνιο, ενώ οι σερβικές ένοπλες δυνάμεις

ανέβασαν τον αριθμό στα 50.000 βλήματα.

Υψηλή ραδιενέργεια

Όταν πέρασαν τα σύννεφα του πολέμου, οι Σέρβοι επιστήμονες του έγκριτου

Ινστιτούτου Πυρηνικών Επιστημών «VINCA» επισκέφθηκαν τις περιοχές Πρίστινα,

Ουρόσεβατς, Διακοβίτσα, Ντιουράκοβατς, Δετσάνι και συνέλεξαν δείγματα εδάφους

και τα πήγαν να τα αναλύσουν τόσο στις δικές τους εγκαταστάσεις όσο και στο

Ινστιτούτο Βιομηχανικής Ιατρικής στη Νις.

Ορισμένα από τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το χώμα γύρω από σημεία όπου είχαν

σχηματιστεί στρογγυλοί λάκκοι απέπνεε ραδιενέργεια που ήταν ακόμα και 1.000

φορές πιο υψηλή από τα όρια που δέχεται ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.

Σε τέτοιες λακκούβες γεμάτες νερό είδαν οι επιστήμονες που εργάστηκαν στο

διακρατικό πρόγραμμα FOCUS αρκετά παιδιά να παίζουν αμέριμνα.

Οι επιστήμονες του FOCUS μετέβησαν εκεί με σκοπό να αποκτήσουν μια σαφή εικόνα

της περιβαλλοντικής καταστροφής που συντελέστηκε. Ολοκλήρωσαν τη μελέτη τους

στο τέλος του περασμένου Δεκεμβρίου και αποκάλυψαν ότι η μόλυνση από χημικές

και τοξικές ουσίες είχε παρεισφρήσει σε νερό και έδαφος.

Στον Δούναβη

Οι αναλύσεις των δειγμάτων που ελήφθησαν από τον Δούναβη και τους παραποτάμους

του ξεπέρασαν κάθε πρόβλεψη. Πολυχλωριωμένα διφαινύλια ή αλλιώς PCB, τεράστιες

ποσότητες αμμωνίας, υδροχλωρίου, χρωμίου, μολύβδου, διχλωροαιθυλαινίου,

χαλκού, καδμίου και τόνοι πετρελαίου και παραγώγων αυτού παρασύρονταν από τα

νερά του ποταμού μέχρι τη Ρουμανία. Σε πολλές παραδουνάβιες περιοχές η ζωή

μοιάζει να έχει στοιχειώσει.

Η έρευνα αποκάλυψε ότι στον αέρα, νέφη που εμπεριείχαν μονομερή βινυχλωρίδια,

σε συγκεντρώσεις που υπερέβαιναν κατά 10.000 φορές και πλέον τα ανώτατα

αποδεκτά όρια, στριφογύριζαν πάνω από την πρώην Γιουγκοσλαβία ενώ την ίδια

«συνήθεια» απέκτησαν πολύ σύντομα και άλλα νέφη που δημιουργήθηκαν από

προϊόντα άκαυστων υδρογονανθράκων.

Ένα περιστατικό που συνέβη πέρυσι το φθινόπωρο στην Ουάσιγκτον μπορεί να

εξηγήσει με αρκετά παραστατικό τρόπο το μέγεθος του κινδύνου στον οποίο

εκτέθηκε το 1999 το βαλκανικό οικοσύστημα. Ένα υπόγειο είχε πάρει φωτιά και

ανάμεσα στα υλικά που φλέγονταν ήταν κάποια πετρελαιοειδή που εμπεριείχαν PCB.

Ο κόσμος είχε ανησυχήσει και για τέσσερις μέρες αρκετοί πανικόβλητοι γονείς

έτρεχαν, από τον φόβο των αναθυμιάσεων, σε γιατρούς για να βεβαιωθούν ότι τα

μικρά τους παιδιά δεν είχαν πάθει κάτι σοβαρό. Ένας πατέρας που έτυχε να είναι

και ειδικός στο θέμα επιστήμονας δήλωσε στους δημοσιογράφους που βρέθηκαν εκεί

ότι «ακόμα και αν ένα νανογραμμάριο ­ που ισούται με ένα δισεκατομμυριοστό του

γραμμαρίου ­ απελευθερωθεί σε ποσότητα αέρα ενός κυβικού μέτρου τότε τα

πράγματα είναι αρκετά σοβαρά για την υγεία ενός μικρού παιδιού».

Έχοντας υπόψη τις δηλώσεις αυτές φανταστείτε τι συνέβη τον Απρίλιο του 1999

όταν οι ΝΑΤΟϊκές βόμβες έπληξαν τις εγκαταστάσεις της αυτοκινητοβιομηχανίας

Ζάσταβα και αποθήκες πυρομαχικών στην πόλη Κραγκούσεβατς, όπου βρίσκονται τα

σπίτια 320.000 ανθρώπων. Περισσότεροι από δύο τόνοι πετρελαιοειδών που

εμπεριείχαν PCB ανεφλέγησαν ή και εκτοξεύτηκαν στους γειτονικούς παραποτάμους

του Δούναβη (Λεπένιτσα, Μοράβα) μολύνοντας τις δεξαμενές πόσιμου νερού το

οποίο εχρησιμοποιείτο και στην άρδευση των καλλιεργειών.

Σύμφωνα με την ανεξάρτητη επιστημονική ομάδα του προγράμματος FOCUS η ποσότητα

των PCB και των διοξινών που απελευθερώθηκαν στην ευρύτερη περιοχή του

Κραγκούσεβατς ήταν 1.000 φορές υψηλότερη από το όριο εκείνο το οποίο θα

προκαλούσε την εσπευσμένη κινητοποίηση του κρατικού μηχανισμού εφόσον

σημειωνόταν στη Γερμανία.

Μετρήσεις στην Ελλάδα

Αρνητικές ήταν οι πρώτες μετρήσεις για ραδιενέργεια που έκαναν χθες

επιστήμονες του Δημόκριτου στη Νέα Αγχίαλο. Οι μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν στο

Πεδίο Βολής ύστερα από καταγγελίες ότι βλήματα με τα οποία έγιναν βολές το

1984 περιείχαν DU. Τα συνολικά αποτελέσματα αναμένονται τις επόμενες ημέρες,

όπως και των μετρήσεων που έγιναν χθες το Πεδίο Βολής Κρανιάς Ελασσόνας.