Τον Μάιο του 1989, η εξέγερση των φοιτητών απειλούσε σοβαρά το

κομμουνιστικό καθεστώς της Κίνας. Απόρρητα έγγραφα αποκαλύπτουν για πρώτη φορά

πώς η κινεζική ηγεσία αποφάσισε να πνίξει την πλατεία Τιεν Ανμέν στο αίμα.

Τιεν Ανμέν 1989. Ο φοιτητής που στέκεται αντιμέτωπος με τα τανκς θα μείνει

στην ιστορία, όταν λίγες στιγμές αργότερα αυτά θα περάσουν από πάνω του

Έγγραφα τα οποία φυγαδεύτηκαν από την Κίνα δείχνουν πως η κομμουνιστική ηγεσία

της χώρας ενεπλάκη σε μια άγρια εσωκομματική πάλη πριν διατάξει την καταστολή

των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων στην πλατεία Τιεν Ανμέν, το 1989. Πρακτικά

από συνεδριάσεις της ανώτατης κομματικής ηγεσίας από τον Απρίλιο μέχρι τον

Ιούνιο του 1989, που φέρονται να φυγαδεύτηκαν στο εξωτερικό από μετριοπαθή

κομματικά στελέχη, δίνουν μια απροσδόκητη εικόνα της κινεζικής πολιτικής ζωής

και της εσωκομματικής πάλης για επικράτηση. Τα έγγραφα αποκαλύπτουν πώς ο

πρωθυπουργός Λι Πενγκ και άλλοι σκληροπυρηνικοί έπεισαν τον γηραιό ηγέτη

Ντενγκ Σιαοπίνγκ να αναλάβει δράση και πώς έσπρωξαν τον φιλελεύθερο γραμματέα

του κόμματος Ζάο Ζιγιάνγκ στο περιθώριο. Στις 17 Μαΐου 1989, τη χρονιά του

φιδιού, το Πεκίνο είχε παραλύσει από τις διαδηλώσεις, όταν τα μέλη του

Πολιτικού Γραφείου αποφάσισαν να συναντηθούν στο σπίτι του Ντενγκ. «Η αναρχία

χειροτερεύει μέρα με τη μέρα. Αν συνεχιστεί, θα καταλήξουμε σε κατ’ οίκον

περιορισμό. Ύστερα από μακρά σκέψη, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι πρέπει να

κατεβάσουμε τον στρατό και να κηρύξουμε στρατιωτικό νόμο», είχε πει ο Ντενγκ.

Όμως ο Ζάο είχε διαφορετική γνώμη: «Σύντροφε Ντενγκ, θα μου είναι δύσκολο να

εφαρμόσω αυτό το σχέδιο. Δεν μπορώ». Ο Ντενγκ προχώρησε στην απόφασή του,

τερματίζοντας έτσι με τη βία επτά εβδομάδες διαδηλώσεων. Όμως η απόφαση δεν

είχε ληφθεί με πλειοψηφία, αφού μόνο δύο από τα πέντε μέλη της κομματικής

ηγεσίας είχαν ψηφίσει υπέρ της κήρυξης στρατιωτικού νόμου. Ο Ντενγκ επέβαλε

την άποψή του με την υποστήριξη οκτώ «παροπλισμένων», αλλά ακόμη ισχυρών,

κομματικών στελεχών. «Είναι καθάρματα! Πρέπει να στείλουμε αμέσως τον στρατό

να πιάσει αυτούς τους αντεπαναστάτες», είχε φωνάξει ο Ουάνγκ Ζεν, ένας από

τους οκτώ. Μετά την αιματηρή επέμβαση του στρατού, στις 4 Ιουνίου, οι

εφημερίδες είχαν δημοσιεύσει δηλώσεις του Λι, ο οποίος σήμερα είναι το νούμερο

2 στην ηγεσία του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος, που έλεγε ότι 200

άνθρωποι είχαν σκοτωθεί στην περιοχή γύρω από την πλατεία Τιεν Ανμέν.

Οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων υποστήριζαν πάντα ότι τα θύματα ήταν πολλές

εκατοντάδες. Μέχρι σήμερα, η επίσημη κινεζική άποψη είναι ότι δεν σκοτώθηκε

κανένας. Τα ντοκουμέντα, τα οποία δημοσιεύονται στο αμερικανικό περιοδικό

«Foreign Affairs» και μόλις εκδόθηκαν σε βιβλίο («Τα έγγραφα της Τιεν Ανμέν»,

εκδ. Public Affairs Books), έχουν εξεταστεί από εμπειρογνώμονες οι οποίοι

είναι πεπεισμένοι για τη γνησιότητά τους. Ο Άντριου Νέιθαν, καθηγητής

Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, ο οποίος επιμελήθηκε το

βιβλίο, υποστηρίζει στην εισαγωγή του ότι τα έγγραφα παρουσιάζουν «εσωτερική

συνοχή, πλούτο και αξιοπιστία που είναι σχεδόν αδύνατον να είναι προϊόν

παραποίησης».

Καμία επίσημη κινεζική αντίδραση

Από την Κίνα δεν έχει υπάρξει καμιά επίσημη αντίδραση στην έκδοση. Η κινεζική

ηγεσία εμμένει ότι ήταν ιστορικά ορθή η απόφασή της να καταστείλει τις

διαδηλώσεις, οι οποίες υποστηρίζει ότι θα είχαν υπονομεύσει την πορεία της

οικονομικής ανάπτυξης που ακολουθεί η χώρα την τελευταία δεκαετία.

Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πηγές, δεν τίθεται θέμα οποιασδήποτε επανεκτίμησης

της στάσης του Πεκίνου στα γεγονότα του 1989 όσο ο Λι Πενγκ θα παραμένει ο

δεύτερος ισχυρότερος άνθρωπος στην κομματική ηγεσία. Ο τρόπος που ο

φιλελεύθερος Ζάο Ζιγιάνγκ παραμερίστηκε από το πόστο του γραμματέα του

κόμματος από τον Λι αποκαλύπτει ένα βαθύ χάσμα στην κινεζική ηγεσία μετά τη

σφαγή. «Πιστεύω ότι ο σύντροφος Ζάο πρέπει να αναλάβει το μεγαλύτερο βάρος της

ευθύνης για την κλιμάκωση του φοιτητικού κινήματος, καθώς και για το γεγονός

ότι η κατάσταση ξέφυγε από κάθε έλεγχο», έλεγε ο Λι. Και ο Ντενγκ συμφωνούσε

μαζί του ότι η θέση του Ζάο είχε αποκαλυφθεί πλήρως. «Προφανώς βρίσκεται από

τη μεριά των ταραξιών και στην πράξη υποδαύλισε τη διαίρεση και το διχασμό στο

Κόμμα και υπερασπίστηκε την αναταραχή», έλεγε ο Ντενγκ. «Είναι ευχής έργο που

βρεθήκαμε εδώ για να συγκρατήσουμε την κατάσταση». Τα έγγραφα δείχνουν πώς η

κινεζική ηγεσία προχώρησε στην υπερψήφιση του νυν γραμματέα του κόμματος

Ζιάνγκ Ζεμίν σε αντικατάσταση του Ζάο. Ο ελιγμός ήταν εμφανώς

αντισυνταγματικός και ίσως αυτή ακριβώς να είναι η αιτία που οδήγησε κάποια

μετριοπαθή στελέχη του κόμματος σε αυτές τις αποκαλύψεις.