Την ώρα που η φωνή του μουεζίνη ακουγόταν από τα μεγάφωνα να καλεί τους πιστούς σε προσευχή, άνδρες με λευκές κελεμπίες έκαναν βόλτες στους διαδρόμους και σταματούσαν μπροστά στα περίπτερα. Οι γυναίκες που τους συνόδευαν, κουβαλούσαν συνήθως ένα καροτσάκι της λαϊκής, το οποίο σιγά σιγά γέμιζαν με βιβλία όσο περνούσαν τις αίθουσες. Φορώντας μαύρη αμπάγια ή ακόμα και μπούρκα, ξεχώριζαν ανάμεσα στις στοίβες τους τόμους, παρατηρούσαν τα εξώφυλλα και ξεφύλλιζαν τις σελίδες, επιβεβαιώνοντας τη σύνδεσή τους με την ανάγνωση αλλά και τη φράση «Ανάμεσα σε σένα κι ένα βιβλίο».
Αυτές οι λέξεις αποτελούσαν το μότο της Διεθνούς Εκθεσης Βιβλίου της Σάρτζα που τις μέρες αυτές μονοπώλησε την πολιτιστική ζωή του τρίτου μεγαλύτερου από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και του πλέον ανήσυχου στον τομέα των γραμμάτων και των τεχνών. Στην 44η χρονιά της, η διοργάνωση που ρίχνει αύριο την αυλαία της, φιλοξένησε 2.350 εκδότες μαζί με 250 συγγραφείς, καλλιτέχνες και δημιουργούς από 66 χώρες, στήνοντας μέσα από ένα πρόγραμμα 1.200 εκδηλώσεων, μια ετερόκλητη πολιτιστική εξτραβαγκάντσα.
ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΕΡΙΠΤΕΡΟ. Η φετινή τιμώμενη χώρα ήταν η Ελλάδα, η οποία στην τρίτη της επίσκεψη στη Σάρτζα, αναβάθμισε την παρουσία της με τη μέριμνα της Διεύθυνσης Γραμμάτων του υπουργείου Πολιτισμού. Στο εθνικό περίπτερο 200 τ.μ. χώρεσε η παραγωγή 59 εκδοτικών οίκων, πολιτιστικών ιδρυμάτων, οργανισμών και εποπτευόμενων φορέων του υπουργείου Πολιτισμού. Οι επισκέπτες εκεί, ενημερώθηκαν για τη βιβλιοπαραγωγή στα ελληνικά, βλέποντας έργα από τον «Μάγκα» της Πηνελόπης Δέλτα και τον «Υμνο εις την ελευθερία» του Διονύσιου Σολωμού έως συνταγές μαγειρικής, την ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων σε κόμικ για παιδιά και εκδόσεις από το ιστορικό αρχείο των «β» και του «Βήματος». Αν και υπήρχε το χάσμα της γλώσσας, δεν ήταν λίγοι, κυρίως παιδιά, που ζήτησαν να αποκτήσουν κάποιο από τα βιβλία, δείχνοντας προτίμηση στους κλασικούς.
Ιδιαίτερη θέση στο περίπτερο είχαν οι εκδόσεις του GreekLit, του επιδοτούμενου προγράμματος για τις μεταφράσεις ελληνικών βιβλίων σε άλλες γλώσσες, με τόμους όπως το «Mauthausen» του Ιάκωβου Καμπανέλλη στα γαλλικά, το κόμικ «Αϊβαλί» του Soloup στα ισπανικά, «Ο Ζορμπάς» του Νίκου Καζαντζάκη στα αγγλικά και η «Νίκη» του Χρήστου Χωμενίδη στα ιταλικά. Το ενδιαφέρον του αραβόφωνου κοινού, ωστόσο, τράβηξαν τα βιβλία που είχε παραχωρήσει από το αρχείο του στο Κάιρο για τον σκοπό αυτό το Ελληνικό Ιδρυμα Βιβλίου και Πολιτισμού, με τις μεταφράσεις ποιημάτων όπως του Καβάφη και του Ρίτσου.
Αν κι η εθνική αποστολή στη φετινή έκθεση φέτος ανήλθε σε 70 άτομα, το πρόγραμμα των εκδηλώσεων που στήθηκε εντός του ελληνικού περιπτέρου συμπυκνώθηκε στις τέσσερις μόλις πρώτες ημέρες της διοργάνωσης. Για τις υπόλοιπες οκτώ ημέρες δεν υπήρξε πρόβλεψη, καθιστώντας την παρουσία της χώρας μας χλιαρή. Ακόμα κι έτσι, ωστόσο, οι άνθρωποι της έκθεσης, δεν σταμάτησαν να εκφράζουν τον θαυμασμό τους για την Ελλάδα.
«Η σύνδεση της Ελλάδας με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα είναι μακροχρόνια. Η Ελλάδα για μας δεν είναι μόνο η χωριάτικη σαλάτα ή ένας ή δύο συγγραφείς. Είναι οι λέξεις που εμπεριέχονται στο λεξιλόγιό μας, η αμοιβαία συνεισφορά του ελληνικού πολιτισμού στον αραβικό, οι μεταφράσεις των έργων που έκαναν οι Αραβες χωρίς τις οποίες θα είχαν χαθεί τα κείμενα του Αριστοτέλη και κανείς δεν θα γνώριζε τη μυθολογία ή ακόμα και στα μαθηματικά. Πριν από δύο χρόνια όταν η Σάρτζα ήταν τιμώμενη στην έκθεση της Θεσσαλονίκης, δείξαμε τους συγγραφείς και την ομορφιά της λογοτεχνίας μας. Αυτή η σχέση πρέπει να διατηρηθεί. Ο υφυπουργός Πολιτισμού υποσχέθηκε ότι θα βοηθήσει ώστε του χρόνου περισσότεροι έλληνες εκδότες να δώσουν το παρών στην έκθεση αφού διαπίστωσε τη σημασία της όχι μόνο για τον αραβικό κόσμο αλλά και την Αφρική», ανέφερε μιλώντας στα «Πρόσωπα», ο Αχμέντ μπιν Ρακάντ Αλ-Αλμέρι, διευθύνων σύμβουλος της Αρχής Βιβλίου της Σάρτζα, διοργανώτριας της έκθεσης.
Ελληνικά ίχνη έφερε το εντυπωσιακό περίπτερο της βιβλιοθήκης House of Wisdom, που για την περίπτωση στήθηκε με κολώνες δωρικού ρυθμού. Εκεί, τοποθετήθηκαν αραβικές μεταφράσεις ελληνικών χειρογράφων και παλαιτύπων σχετικά με τη φιλοσοφία, τη λογική, τα μαθηματικά, την ιατρική και τη μηχανική. Αντίθετα, στο αντίστοιχο περίπτερο της Εκδοτικής Αρχής του εμιράτου, οι κινούμενες προβολές που έπεφταν πάνω στις λευκές σελίδες ενός μεγάλου τόμου όσο κάποιος τις γύριζε, ζωντάνευαν κείμενα σύγχρονων ελλήνων συγγραφέων.
Ο ΠΟΛ ΛΙΝΤΣ. Στο υπόλοιπο πολιτιστικό πρόγραμμα της έκθεσης, εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ήταν η ομιλία του Πολ Λιντς με τίτλο «Fiction, Freedom and Fear». Ο ιρλανδός συγγραφέας, αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στο βραβευμένο με Booker βιβλίο του το 2023 «Prophet song», το οποίο «έχει περισσότερο να κάνει με το τι συμβαίνει οπουδήποτε ο φόβος επικρατεί κι η αλήθεια αρχίζει να λυγίζει». Διαβάζοντας αποσπάσματα από αυτό, υπενθύμισε ότι «η μεγάλη τέχνη δεν μας λέει τι να σκεφτούμε. Μας βοηθάει να κάτσουμε με ό,τι δεν ξέρουμε. Δίνει σχήμα και μορφή στη σύγχυσή μας, στο πένθος μας, στη λαχτάρα για νόημα». Αντίστοιχα, η Τσιμαμάντα Νγκότσι Αντίτσι, προέτρεψε το κοινό «να ονειρεύεται με τόλμη» και να «μιλάει την αλήθεια».
Η βραβευμένη συγγραφέας από τη Νιγηρία, παρουσιάζοντας το νέο της βιβλίο «Dream count», στάθηκε στις ιστορίες που διαμορφώνουν την ταυτότητα, προκαλούν την εξουσία και δίνουν στις νέες γενιές κουράγιο να φανταστούν ένα καλύτερο μέλλον, όπως στην ίδια. «Δεν θυμάμαι στιγμή τον εαυτό μου να μη θέλει να γράψει. Οταν ήμουν 10 ετών, έπρεπε να βγάλω τη σκωληκοειδίτιδα κι όταν η αδερφή μου με ρώτησε τι ήθελα να μου φέρει στο νοσοκομείο, αντί για σοκολάτες, της ζήτησα βιβλία ασκήσεων. Ηθελα απλώς να γράφω», σχολίασε.
