Στην ουκρανική πρώτη γραμμή, οι προφορές από τη Λατινική Αμερική ακούγονται όλο και συχνότερα. Σύμφωνα με τους επικεφαλής του ουκρανικού Κέντρου Διεθνούς Στρατολόγησης, περισσότερο από το 40% των ξένων που έχουν ενταχθεί στις ουκρανικές δυνάμεις προέρχεται από τη Νότια Αμερική, με τους Κολομβιανούς να αποτελούν το πιο πολυάριθμο σώμα. Τα κίνητρα παρουσιάζονται συχνά με ηθικούς όρους – «δικαιοσύνη», «αλληλεγγύη με την Ουκρανία» – όμως η πραγματικότητα που περιγράφουν όσοι φτάνουν χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από το σπίτι τους είναι διαφορετική: η προοπτική αμοιβής που δεν θα έβρισκαν στις πατρίδες τους.
Υπάρχουν έως και 72 διαφορετικές εθνικότητες στην ουκρανική πλευρά, αλλά η Κολομβία έχει τη μεγαλύτερη εκπροσώπηση, σύμφωνα με τον Kostiantyn Milevskyi, επικεφαλής στρατολόγο με δηλώσεις του στον ουκρανικό Τύπο.
Η Ουκρανία, μέσω του ενισχυμένου μηχανισμού στρατολόγησης, προσφέρει αποζημίωση εισιτηρίων, προσωρινές άδειες παραμονής και μισθούς που – για πολλούς επαγγελματίες στρατιωτικούς της Κολομβίας – είναι πολλαπλάσιοι όσων κερδίζουν ήδη διακινδυνεύοντας καθημερινά τη ζωή τους. Δεν είναι τυχαίο ότι, ενώ στην αρχή του πολέμου καταγράφονταν 100-150 νέες αφίξεις τον μήνα, σήμερα οι ουκρανικές Αρχές μιλούν για περίπου 600 ξένους εθελοντές μηνιαίως, με πάνω από 8.000 να έχουν δηλωθεί επισήμως – αριθμοί που πιθανόν υποεκτιμούν την πραγματική εικόνα, καθώς πολλοί εντάσσονται και σε άλλες δομές.
Η ιστορία των Κολομβιανών έχει τη δική της ερμηνεία: δεκαετίες εσωτερικής σύγκρουσης έχουν αφήσει ένα ανθρώπινο δυναμικό με υψηλή εκπαίδευση και εμπειρία σε σκληρά περιβάλλοντα· άνθρωποι που, αν και επικαλούνται την ανάγκη «να συνεχίσουν την καριέρα τους και να τελειοποιήσουν δεξιότητες», παραδέχονται ότι ο μισθός – 3.000 έως 4.000 ευρώ τον μήνα, με προβλέψεις αποζημιώσεων σε περίπτωση τραυματισμού ή θανάτου – είναι ο αποφασιστικός παράγοντας.
Η άλλη όψη αυτής της ροής είναι το κόστος: η κολομβιανή διπλωματία έχει καταγράψει δεκάδες νεκρούς και αγνοουμένους, πολλοί εκ των οποίων πρώην στρατιωτικοί ή αστυνομικοί που στρατολογήθηκαν μέσω αγγελιών στα κοινωνικά δίκτυα. Από μαρτυρίες προκύπτουν και σκοτεινές πτυχές – καταγγελίες για άνιση μεταχείριση, αποστολές «στη φωτιά» της μάχης, αλλά και νομικά μπλεξίματα σε ταξίδια επαναπατρισμού.
Δεκαετίες ανταρτοπόλεμου στην Κολομβία έχουν οδηγήσει στη στρατιωτικοποίηση μεγάλου μέρους του πληθυσμού, το οποίο δεν φοβάται να πολεμήσει όπου χρειάζεται.
Οι Κολομβιανοί που πηγαίνουν στην Ουκρανία έχουν ως επί το πλείστον εκτεταμένη στρατιωτική εμπειρία, και επίσης σε πολύ εχθρικά περιβάλλοντα. Η Ουκρανία ισχυρίζεται ότι επιδιώκουν να «συνεχίσουν την καριέρα τους και να βελτιώσουν τις δεξιότητές τους», αλλά τα χρήματα είναι αυτά που τους οδηγούν σε απόσταση μεγαλύτερη των 10.000 χιλιομέτρων από το σπίτι. Δικαιούται επίσης περίπου 26.000 ευρώ εάν τραυματιστούν, ανάλογα με τη σοβαρότητα των τραυματισμών τους, και εάν σκοτωθούν σε μάχη στην Ουκρανία, οι οικογένειές τους στην Κολομβία θα λάβουν αποζημίωση περίπου 370.000 ευρώ.
Μπορεί να ειπωθεί ότι για έναν επαγγελματία στρατιώτη, όλα είναι πλεονέκτημα σε σύγκριση με τις συνθήκες στις χώρες καταγωγής του, αλλά σε κάθε περίπτωση, διακινδυνεύουν τη ζωή τους. Σύμφωνα με το υπουργείο Εξωτερικών της Κολομβίας, μέχρι τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους, συνολικά 64 κολομβιανοί στρατιώτες είχαν χάσει τη ζωή τους στην Ουκρανία και άλλοι 122 αγνοούνταν. Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν πρώην μέλη του στρατού ή της αστυνομίας, οι οποίοι, σύμφωνα με την υπηρεσία, στρατολογήθηκαν μέσω προσφορών εργασίας που δημοσιεύτηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Στη ρητορική του πολέμου, οι λέξεις φορτίζονται: «μισθοφόροι» για τη μία πλευρά, «ξένοι εθελοντές» για την άλλη. Στην πράξη, όσοι υπογράφουν με τακτικές ουκρανικές μονάδες εγγράφονται σε ένα θεσμικό πλαίσιο με προβλέψεις και αποζημιώσεις, αλλά η εφαρμογή του, όπως συμβαίνει σε κάθε εμπόλεμη ζώνη, συχνά δοκιμάζεται. Πίσω από τα νούμερα και τις δηλώσεις υπάρχει μια απλή, ανθρώπινη ιστορία: άνδρες που αφήνουν οικογένειες και συνήθειες για έναν πόλεμο που δεν ξεκίνησε στη γειτονιά τους, παλεύοντας ανάμεσα σε αξίες, ανάγκες και ρίσκα. Για κάποιους, η Ουκρανία είναι πεδίο δοκιμής και ευκαιρίας ενώ για άλλους, ένα εισιτήριο χωρίς βεβαιότητα επιστροφής. Σε κάθε περίπτωση, η παρουσία Λατινοαμερικανών – ιδίως Κολομβιανών – έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι ενός πολέμου που συνεχίζεται, με την πραγματικότητα να γράφεται όχι μόνο στα δελτία Τύπου, αλλά κυρίως στα χαρακώματα.
Μερικοί από τους Κολομβιανούς που έχουν πάει στην Ουκρανία παραπονιούνται ότι δεν λαμβάνουν την ίδια μεταχείριση με τους Ουκρανούς, κάτι που συχνά έχει ως αποτέλεσμα να στέλνονται στην πρώτη γραμμή ως «τροφή για τα κανόνια», και αναφέρουν κάθε είδους εξαπάτηση από τους ουκρανούς διοικητές.
Αναμφίβολα η πιο ανησυχητική περίπτωση από αυτή την άποψη είναι αυτή αρκετών κολομβιανών στρατιωτών που επέστρεφαν στη χώρα τους μετά από μάχες στην Ουκρανία και, αφού σταμάτησαν στη Βενεζουέλα, συνελήφθησαν και εστάλησαν ξανά στο ρωσικό μέτωπο. Υπέγραψες και θα μείνεις μέχρι να τελειώσει ο πόλεμος. Αν ζήσεις…
Ο Στέφανος Κασιμάτης απουσιάζει με άδεια
