Έντυπη Έκδοση
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου του tanea.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
Αν είστε συνδρομητής μπορείτε να συνδεθείτε από εδώ:
Αν θέλετε να γίνετε συνδρομητής μπορείτε να αποκτήσετε τη συνδρομή σας εδώ:
Εγγραφή μέλους
Το ισχύον ελληνικό Σύνταγμα περιλαμβάνει διατάξεις που αναφέρονται τόσο στην ειρήνη όσο και στον πόλεμο. Σύμφωνα με το άρθρο 2 § 2 Συντ. «Η Ελλάδα ακολουθώντας τους γενικά αναγνωρισμένους κανόνες του διεθνούς δικαίου επιδιώκει την εμπέδωση της ειρήνης, της δικαιοσύνης καθώς και την ανάπτυξη φιλικών σχέσεων μεταξύ των λαών και των κρατών». Το άρθρο αυτό συνδέεται άμεσα σε συστηματικό επίπεδο με το άρθρο 28 § 1 Συντ. το οποίο ορίζει ότι «Οι γενικά παραδεδεγμένοι κανόνες του διεθνούς δικαίου... αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του εσωτερικού ελληνικού δικαίου και υπερισχύουν από κάθε άλλη αντίθετη διάταξη νόμου». Εναν τέτοιο κανόνα διεθνούς δικαίου, ταυτόχρονα εθιμικό και συμβατικό, θεσπίζει το άρθρο 2 § 4 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών - ο οποίος κυρώθηκε στην Ελλάδα με τον α.ν. 585/1945 - που απαγορεύει σε όλα τα Κράτη-μέλη του ΟΗΕ την «απειλή ή τη χρήση βίας κατά της εδαφικής ακεραιότητας ή της πολιτικής ανεξαρτησίας οποιουδήποτε Κράτους». Από τις συνδυασμένες αυτές διατάξεις προκύπτει ότι κατά το ισχύον Σύνταγμα απαγορεύεται ο «επιθετικός πόλεμος» εναντίον άλλου Κράτους ως μέσον επίλυσης διεθνών διαφορών. Αντιθέτως, επιτρέπεται, και αποτελεί μάλιστα όχι μόνο δικαίωμα αλλά και καθήκον, ο «αμυντικός πόλεμος» στην περίπτωση ένοπλης επίθεσης από άλλο Κράτος. Το άρθρο 4 § 6 Συντ. που ορίζει ότι «Κάθε Ελληνας που μπορεί να φέρει όπλα είναι υποχρεωμένος να συντελεί στην άμυνα της Πατρίδας», το άρθρο 36 Συντ. σύμφωνα με το οποίο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας «κηρύσσει πόλεμο», εάν ληφθεί μία τέτοια απόφαση από την Κυβέρνηση που έχει την ευθύνη για τη γενική πολιτική και στην προκειμένη περίπτωση για τη στρατιωτική πολιτική της Χώρας (άρθρα 82 § 1, 45 Συντ.), το άρθρο 48 § 1 Συντ. το οποίο σε περίπτωση πολέμου προβλέπει τη θέση σε εφαρμογή με απόφαση της Βουλής του νόμου για την κατάσταση πολιορκίας, αναφέρονται όλα σε αυτόν τον τύπο του πολέμου, η προσφυγή στον οποίο αποτελεί σύμφωνα και με το άρθρο 51 του Χάρτη Ηνωμένων Εθνών «φυσικό δικαίωμα» κάθε Κράτους. Ωστόσο, και στην περίπτωση αυτήν το άρθρο 2 § 2 Συντ. θέτει τον κατευθυντήριο κανόνα για την Κυβέρνηση να εξαντλεί κάθε δυνατή διπλωματική προσπάθεια προκειμένου να μη δοθεί στον αντίπαλο Κράτος το πρόσχημα για ένοπλη επίθεση.
Η Ελλάδα δεν είναι όμως μία «Ουδέτερη Χώρα». Είναι μέλος του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ενωσης και έχει αποδεχθεί στο πλαίσιο αυτό περιορισμούς στην ελευθερία άσκησης της στρατιωτικής της πολιτικής σύμφωνα με το άρθρο 28 Συντ., υπό τη μορφή της υποχρέωσης συμμετοχής, ιδίως βάσει της Συνθήκης του ΝΑΤΟ, σε κοινές αμυντικές δράσεις, είτε σε περίπτωση επίθεσης εναντίον ενός Κράτους-μέλους του ΝΑΤΟ είτε σε περίπτωση απειλής της εδαφικής ακεραιότητας και της πολιτικής ανεξαρτησίας του (άρθρα 5 και 4 της Συνθήκης του ΝΑΤΟ). Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, που αποτελεί μία ωμή παραβίαση του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, δεν έχει προκαλέσει προς το παρόν μία τέτοια κοινή αμυντική δράση. Η Ελλάδα όπως και άλλες χώρες του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ενωσης έστειλαν απλώς στρατιωτικό υλικό στην Ουκρανία για να ενισχύσουν την αυτοπροστασία του ουκρανικού λαού απέναντι στον εισβολέα. Το άρθρο 2 § 2 του ελληνικού Συντάγματος όπως και τα αντίστοιχα «φιλειρηνικά» άρθρα άλλων Συνταγμάτων δεν εμποδίζουν τη βοήθεια αυτή, η οποία συμβάλλει στην άσκηση του νόμιμου δικαιώματος άμυνας του ουκρανικού λαού.
Ο Χαράλαμπος Ανθόπουλος είναι καθηγητής Δικαίου και Διοίκησης στο ΕΑΠ
