Έντυπη Έκδοση
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου του tanea.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
Αν είστε συνδρομητής μπορείτε να συνδεθείτε από εδώ:
Σύνδεση μέλους
Αν θέλετε να γίνετε συνδρομητής μπορείτε να αποκτήσετε τη συνδρομή σας εδώ:
Εγγραφή μέλους
Η Ελίζαμπεθ Μέριτ είναι ίσως η πιο γνωστή «μελλοντολόγος» στον κόσμο των μουσείων. Πριν από 12 χρόνια ίδρυσε το Κέντρο για το Μέλλον των Μουσείων, ένα παρατηρητήριο μέσω του οποίου καταγράφονται οι μελλοντικές τάσεις και ο τρόπος με τον οποίο ενδεχομένως θα επηρεάσουν τα μουσεία. «Ο πιο σημαντικός στόχος της στρατηγικής πρόβλεψης είναι να βοηθήσει τα άτομα και τους οργανισμούς να συνειδητοποιήσουν ότι η μελλοντική έκβαση δεν είναι αναπόφευκτη και ότι όλοι μας έχουμε τη δύναμη να αλλάξουμε τα πράγματα προς το καλύτερο». Με αυτά τα λόγια περιγράφει τη συμβολή του ΚΜΜ η δημιουργός του, η οποία, εκτός άλλων, είναι αντιπρόεδρος Στρατηγικού Σχεδιασμού στην Αμερικανική Συμμαχία Μουσείων.
Είναι δύσκολο όταν την έχεις απέναντί σου - έστω και διαδικτυακά - να μην τη ρωτήσεις κατά πόσο έπεσαν έξω οι προβλέψεις της για το μέλλον των μουσείων εξαιτίας της πανδημίας. «Το σημαντικό τού να είσαι επαγγελματίας φουτουριστής είναι ότι δεν μπορείς να κάνεις λάθος, διότι δεν κάνεις προβλέψεις! Βοηθάμε τους ανθρώπους να εξερευνήσουν πολλά αληθοφανή σενάρια που μπορεί να εμφανιστούν στο μέλλον. Το 2008, σε μία από τις πρώτες εκδηλώσεις που διοργάνωσε το ΚΜΜ, η αντιμετώπιση μιας τεράστιας παγκόσμιας πανδημίας ήταν από τα βασικά σενάρια. Δυστυχώς, μετά την εμφάνιση μιας πανδημίας στην πραγματικότητα, τα γεγονότα φαίνεται να τείνουν προς τα πλέον ζοφερά σενάρια που σκιαγράφησα: τα μουσεία αναγκάζονται να κλείσουν ξανά καθώς εξαπλώνεται δεύτερο κύμα της COVID-19 και το άγχος γύρω από οικονομικά ζητήματα είναι τεράστιο εφόσον σχεδόν όλες οι πηγές εισοδήματος συνεχίζουν να βρίσκονται σε ύφεση» λέει στο «Νσυν» με αφορμή τη συμμετοχή της στο 10ο Διεθνές Συνέδριο CoMuseum, το οποίο διοργανώνουν διαδικτυακά από σήμερα έως και την Παρασκευή το Μουσείο Μπενάκη, η Πρεσβεία των ΗΠΑ στην Ελλάδα και το Βρετανικό Συμβούλιο. Ως κεντρική εισηγήτρια σήμερα θα τοποθετηθεί σχετικά με τις «Στρατηγικές ηγεσίας των μουσείων για ένα μέλλον με ισότητα στον πλούτο και την εξουσία», ενώ αύριο παρουσιάζει το εργαστήριο «Διερευνώντας ένα εξαιρετικά ανατρεπτικό μέλλον».
Ποια είναι η πρώτη κίνηση που πρέπει να κάνει ένα μουσείο σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία, αλλά και μόλις ανοίξει ξανά, ώστε να εξασφαλίσει την επιβίωσή του;
Το πρώτο μέλημά του είναι να βρει τους τρόπους για να φροντίσει τους ανθρώπους του - τόσο όσους εργάζονται γι' αυτό, προσωπικό και εθελοντές, όσο και όσους το επισκέπτονται. Καθώς η κοινωνία θα ανοίγει και πάλι, οι άνθρωποι θα θυμούνται ποιοι οργανισμοί ήταν «εκεί για αυτούς» και ποιοι έμειναν σιωπηλοί μέχρι να φτάσει η ώρα να πουλήσουν ξανά εισιτήρια.
Η παρουσία που μπορεί να έχει ένα μουσείο υπό τις υπάρχουσες συνθήκες είναι σχεδόν αποκλειστικά διαδικτυακή. Διαβλέπετε κινδύνους ή μόνο οφέλη από τη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης; Πώς αντιμετωπίζετε το ενδεχόμενο οι επισκέπτες να μην επιστρέψουν αλλά να προτιμήσουν και μετά τη λήξη των μέτρων προστασίας την άνεση της οθόνης του υπολογιστή τους;
Προ της πανδημίας, όλες οι διαθέσιμες πληροφορίες δείχνουν ότι όσο πιο γενναιόδωρη ήταν η ψηφιακή παρουσίαση του περιεχομένου ενός μουσείου τόσο πιο πιθανό ήταν να εκδηλωθεί ενδιαφέρον από τον κόσμο για να το επισκεφθεί. Στην πρόσφατη έκθεση «Πολιτιστική Διαδρομή: Πολιτισμός και κοινότητα στην εποχή της κρίσης» διαπιστώθηκε ότι πολλοί χρήστες του ψηφιακού περιεχομένου που προσέφεραν πολιτιστικά ιδρύματα κατά τη διάρκεια της πανδημίας δεν ήταν τακτικοί επισκέπτες μουσείων. Αυτή είναι μια ευκαιρία για τα μουσεία να κερδίσουν νέους φίλους, και μάλιστα μακροχρόνιους, είτε μέσω συνεχούς ψηφιακής εμπλοκής είτε πείθοντάς τους να επισκεφθούν διά ζώσης το μουσείο.
Ποιο είναι το μεγαλύτερο λάθος που κάνουν τα περισσότερα μουσεία και θέτουν σε κίνδυνο το μέλλον τους;
Είναι ο ίδιος που αντιμετωπίζει οποιοσδήποτε οργανισμός, ακόμα και μεγάλες κερδοσκοπικές εταιρείες: να υποθέσουμε ότι το μέλλον θα μοιάζει με το παρελθόν. Για παράδειγμα, τα μουσεία έχουν επικεντρωθεί στην προσέλκυση νεότερου κοινού, κάτι που είναι υπέροχο. Πολλοί όμως δεν έχουν αντιμετωπίσει το γεγονός ότι αυτοί οι νέοι επισκέπτες δεν πρόκειται να συμπεριφέρονται σαν τους γονείς τους ή τους παππούδες τους. Πιθανότατα θα περιμένουν από τα μουσεία να υιοθετήσουν νέους τρόπους τόσο ως προς το είδος των εμπειριών που παρέχουν όσο και ως προς τον τρόπο που συμπεριφέρονται στον κόσμο.
Τι επιφυλάσσει το μέλλον για τα μουσεία; Είναι δυνατόν να δούμε έναν αριθμό ρεκόρ επισκεπτών ξανά, φτάνοντας τα 10 εκατομμύρια, όπως συνέβη μέχρι πέρυσι, για παράδειγμα, στο Μουσείο του Λούβρου;
Θα έχουμε μια πλήρη ανάκαμψη του διεθνούς τουρισμού βάσει των προβλέψεων; Ναι, φυσικά - αν και μπορεί η διαδικασία αυτή να διαρκέσει ένα έτος, δέκα χρόνια ή και περισσότερο, καθώς η ανάκαμψη εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Και είναι πιθανό να υπάρχουν μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην προθυμία ή την ικανότητα των ανθρώπων να ταξιδεύουν με τον τρόπο που το έκαναν κάποτε. Η πανδημία, επίσης, θα επηρεάσει επί μακρόν τη διάθεση για συγκέντρωση σε πολυπληθείς χώρους; Εάν βιώσουμε άλλη μια παγκόσμια πανδημία τα επόμενα χρόνια (κάτι που δεν μπορεί να αποκλειστεί), πολλές από τις συμπεριφορές που υιοθετούν οι άνθρωποι ως βραχυπρόθεσμες προφυλάξεις μπορεί να εξελιχθούν σε ριζωμένες συνήθειες. Στο μέλλον, καθώς ο τουρισμός ανακάμπτει στο μέτρο του δυνατού, οι άνθρωποι θα μπορούν κατά προτίμηση να αναζητήσουν προορισμούς τους οποίους μπορούν να προσεγγίσουν οδηγώντας και να προτιμήσουν μουσεία-διαμαντάκια, τα οποία έχουν ενδιαφέροντα εκθέματα αλλά βρίσκονται μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, αντί να συνωστίζονται σε διάσημα αξιοθέατα.
